Ethiek - les 1 - Introductie en optieken

• Godsdienst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

WELKOM ALLEMAAL

Tweede periode: ethiek

Les 1: Introductie en optieken

Deze les

Planning: lessenserie en toets ethiek

Intro en discussies over ethiek

Maken opdrachten reader

Lesdoelen

Je weet globaal wat ethiek is

Je kunt verschillende optieken benoemen

Je weet wat de ethische optiek inhoud

Programma Ethiek (+/- 8 lessen)

Toets: toetsweek 3

Periode 3: PO filosofie (& ethiek)

Waar denk je aan bij ethiek?

Wat is ethiek?

Ethiek is nadenken over wat goed handelen is

De centrale vraag is: 'Wat is goed om te doen in een bepaalde situatie?'

En daarbij kun je je de vraag stellen: wat is goed?

Ethische kwesties (deel I)

Stel, je vindt een toets van jouw klas die meetelt als SE. 

1. Wat doe je? Ben je eerlijk en breng je hem terug of doe je je voordeel ermee op? 

2. Gekozen voor voordeel? Hou je hem dan voor jezelf? Of deel je hem met anderen?

3. En wat nou als je weet dat de docent hiermee in de problemen zou kunnen raken? En verandert er iets als je dat een toffe peer vindt of een lul-de-behanger?

Ethische kwesties (deel II)

Stel, je loopt de supermarkt uit en komt erachter dat je iets niet betaald hebt.

Wat doe je?

Ga je terug of heb je gewoon een keer mazzel?

En wat je via Marktplaats iets koopt van een lief oud omaatje en niet de grote boze supermarkt?

Ethische kwesties (deel III)

Stel, je wilt een scooter kopen

Je kunt er eentje kopen die zo goedkoop is dat je bijna wel zeker weet dat hij gestolen moet zijn.

Wat doe je?

En waarom?

Twijfel je?

Case: Superspits voetbalclub

Stel je voor, jij bent commercieel manager van een voetbalclub

Jullie hebben een superspits die gewild is door allerlei clubs

De politie doet onderzoek naar aanranding van een meisje

In vertrouwen heeft de spits jou verteld dat hij daar bij was

1. Wat zou je doen? 

2. Hoe zal een jurist deze kwestie behandelen?

3. Welke ethische aspecten spelen een rol?

Aan de slag (in Teams)

Wat: Lees paragraaf 1.1 uit de reader (pagina 3) en maak 1-4 

Hoe: alleen en in stilte in de opdracht in Teams

Hulp: Buurman, buurvrouw

Tijd: 10-15 minuten

Uitkomst: Na afloop samen bespreken

Klaar? Lees de introductie op bladzijde 2 door, lees blz 3-5

Teamscode: 95yp5k0

Case: Superspits voetbalclub

Stel je voor, jij bent commercieel manager van een voetbalclub

Jullie hebben een superspits die gewild is door allerlei clubs

De politie doet onderzoek naar aanranding van een meisje

In vertrouwen heeft de spits jou verteld dat hij daar bij was

1. Wat zou je doen met het oog op het commercieel belang?

2. Hoe zal een jurist deze kwestie behandelen?

3. Welke ethische aspecten spelen een rol?

4. Wat zou je zelf doen?

Antwoorden opdracht 1 t/m 4

• 1. Wat zou je doen met het oog op het commercieel belang?
• Discreet oplossen, je hebt de speler nodig!

• 2. Hoe zal een jurist deze kwestie behandelen?
• De wet volgen, ongeacht de consequenties, dus de speler aangeven

• 3. Welke ethische aspecten spelen een rol?
• De plicht om het recht te handhaven en de slachtoffers van misdaden te beschermen, tegenover de belangen van de speler en de club. 
• Morele kwestie: vertrouwelijkheid vs. verzwijgen van informatie over een ernstig misdrijf.

Antwoorden opdracht 1 t/m 4

• 4. Wat zou je zelf doen?
• Zeg het maar...
• Een video om de moeilijkheid hierover duidelijk te maken

Een ethisch dilemma

• Stel je de situatie voor van de video: je bent advocaat en je cliënt vertelt je (in vertrouwen) dat hij/zij een bom heeft verstopt die binnenkort afgaat (met flink wat doden tot gevolg). Je bent als advocaat geheimhouder, maar je bent ook een burger met morele plichten naar zijn medemens.
• Waar kies je voor? Geheimhouden? Of niet geheimhouden (en naar de politie stappen)? Of toch iets anders? 
• Discussieer in tweetallen. Bedenk meerdere argumenten ter onderbouwing van je keuze. Noteer dit allebei in je document!

Kort klassikaal bespreken

• Waar hebben jullie voor gekozen? Geheimhouden? Of niet geheimhouden (en naar de politie stappen)? Of toch iets anders? 
• Waarom?

1.2 Optieken

De verschillende manieren om naar de werkelijkheid te kijken.

Verschillende benaderingen van iets.

Op welke manieren kun je kijken naar water?

Water

De  gemiddelde mens: drinken, douchen, wassen etc.

De brandweerman: blussen.

Een zwemmer: substantie om in te zwemmen

Een visser: vissen.

Chemicus: samenstelling H2O.

Je kunt dus op verschillende manieren naar de werkelijkheid kijken!

Voorbeeld 2: bergtop

Je staat op een bergtop en kijkt naar het landschap om je heen

Bedenk eens een aantal verschillende optieken (2 min)

• Natuurliefhebber: schoonheid, bloemen, planten
• Geoloog: rotsformaties en de bodemgesteldheid
• Avonturier: waar kan ik een beklimming doen
• Kunstenaar: bron van inspiratie voor schilderijen of foto's.

Conclusie: verschillende optieken

Juridische optiek: conform de wet

Economische optiek: kosten en baten

Persoonlijke, emotionele optiek: individueel

Medische optiek

Historische optiek

en een ethische optiek

1.3 Ethische optiek

De ethische optiek is de benadering dat mensen goed behoren te handelen.

Goed = Niet per se ethisch: 'goede voetballer', 'goed weer' etc --> menswaardig

Behoren = Ethiek houdt ons een norm voor, vaak MOET-UITSPRAKEN: uitspraken over hoe de werkelijkheid eruit zou behoren te zien, volgens degene die de betreffende uitspraak doet.

Handelen = Het gaat over je handelen, de praktijk. NIET over je gedachten.

Wat is goed/menswaardig? 

* Is het "menswaardig" om er vandoor te gaan met de vriend van je vriendin?

* Is het menswaardig als een vrouw van 63 via IVF nog een kind krijgt?

* Is het menswaardig om een geestelijk en lichamelijk gehandicapte vrouw vast te binden omdat ze anders een gevaar is voor haar omgeving?

* Is het menswaardig om bij diefstal te liegen tegenover je verzekering?

Kies 2 van deze onderwerpen en schrijf een argument vóór en er een tégen

Klaar? Maak opdracht 5, 9, 10, 11 en 14 uit de reader

Aan de slag

Wat: Lees bladzijde 3 t/m 6 en maak opdracht 5, 9, 10, 11 en 14

• Bij opdracht 9: Noem 3 optieken die in het hele verhaal een rol spelen, hoeft dus niet per onderdeel. 
• Bij opdracht 10: Vier verschillende optieken benoemen

Waarom: stof verwerken / toets in toetsweek 3

Hoe: Individueel / met z'n tweeën: zachtjes overleggen!

Tijd: 15 minuten

Uitkomst: Nakijken via Teams?

Klaar: Lees paragraaf 2 door (vragen hoeven nog niet)