2h Grammatica zinsdelen t/m bvb les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Ontleden zindelen

Ontleden zinsdelen

Leerdoelen

Aan het einde van deze les heb je geoefend met het ontleden van de zindelen:

Persoonsvorm

Werkwoordelijk gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Grammatica

• Redekundig ontleden: zinsdelen benoemen

• Taalkundig ontleden: woordsoorten benoemen

Elk stukje hoort erbij

Elke stukje van de zin hoort erbij en heeft dus een naam. 

Alle losse delen vormen samen de gehele zin.

Je kan het vergelijken met een puzzel. Een puzzel is ook niet compleet als er een stukje mist. 

zinsdeel 1

zinsdeel 2

zinsdeel 3

zinsdeel 4

zinsdeel 5

Larissa

gaat

morgen

op

de

fiets

naar

school

zinsdeel 1

zinsdeel 2

zinsdeel 3

zinsdeel 4

zinsdeel 5

Joris

ging

gisteren

op

de

fiets

naar

voetbal

Maak zinsdelen en sleep ze naar de juiste plek. 

Zinsdeel 1

Zinsdeel 2

Zinsdeel 3

Zinsdeel 4

Zinsdeel 5

Niet

iedereen

kan

een

prijs

winnen

vandaag

Onderwerp

Wie of wat (vaak een wie)

+

werkwoordelijk gezegde

=

het onderwerp

Persoonsvorm

• Als je de zin in een andere tijd zet, verandert de persoonsvorm.
• Als je de zin van enkelvoud naar meervoud verandert of andersom, verandert de persoonsvorm.
• Maak vraagzin. De persoonsvorm staat dan vooraan. 

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.

Let op: het woordje te of de woorden voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde! Ook 'aan het' hoort erbij. 

• Ik heb veel te doen.
  

--> werkwoordelijk gezegde: heb te doen

Ik ben aan het fietsen. WG = ben aan het fietsen

Werkwoordelijk gezegde (wwg)

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een zinsdeel. 

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Wat + pv/wg + ow? =  lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp (lv)

lijdend voorwerp

Voorbeeld het lijdend voorwerp

Het meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp is vaak de andere persoon in de zin.

Je kan voor het meewerkend voorwerp 'aan' of 'voor' zetten.

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp is iets/iemand die meewerkt met het onderwerp. 

Vaak ontvangt het meewerkend voorwerp het lijdend voorwerp van het onderwerp.

Je kunt het meewerkend voorwerp op 2 manieren vinden.

Ik geef mijn tante een cadeau.

ik | geef | mijn tante | een cadeau

1. Door de vraag: aan/voor wie/wat + wg + o + lv?

Bijwoordelijke bepaling

Alles wat nog geen naam heeft krijgt de naam bijwoordelijke bepaling.

Dit is eigenlijk de prullenbak van de zin. Wat je niet 

meer kan benoemen, gooi je daarin --> alles 

moet immers een naam krijgen.

Bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op de volgende 

vragen: waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe 

en hoeveel.

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is de PV?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het WWG?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het O?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het LV?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het MVW?

Ik heb vandaag al veel berichten aan leerlingen gestuurd.
Wat is het BWB?

Bijvoeglijke bepaling

Een bijvoeglijke bepaling is geen zinsdeel, maar een zinsdeelstuk.  

Het is dus geen apart puzzelstukje, maar een onderdeel van een bestaand 

puzzelstukje. Je kan het vergelijke met het donkere plekje op het losse 

puzzelstukje hiernaast.

Wat is het nu precies:

Een bvb zegt altijd iets over het zelfstandig naamwoord. 

Een bvb kan uit een of meerdere woorden bestaan.

Een bvb kan zowel voor als achter een zn staan.

In een bvb kunnen ook weer één of meerdere Bvb's staan.

Een veel voorkomende fout is het door elkaar halen van de bvb en de bwb. 

Bijvoeglijke bepaling

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

De nieuwe speler is in onze wijk komen wonen:

Zinsdeelstrepen zetten:

 De nieuwe speler| is |in onze wijk| komen wonen 

Nieuwe --> zegt iets over speler = bijvoeglijke bepaling bij speler 

Onze --> zegt iets over wijk = bijvoeglijke bepaling bij wijk

Voorbeeld bijvoeglijke bepaling

De voetballer uit Nederland | heeft | een zwarte voetbal | weggetrapt.

• uit Nederland is de bijvoeglijke bepaling van voetballer. 
• Zwarte is de bijvoeglijke bepaling van voetbal.

Wat is de bijwoordelijke bepaling?

Vandaag hebben we de bijwoordelijke bepaling behandeld.

1. Vandaag
2. we
3. de bijwoordelijke bepaling
4. hebben behandeld

Een bijwoordelijke bepaling..

1. zijn overgebleven zinsdelen
2. staan meestal niet in de zin
3. kun je vinden als je het gezegde hebt
4. valt niet onder zinsdelen

Wat is de bijvoeglijke bepaling?
Mijn tante zorgt voor de kat van de buren.

1. van de buren
2. Mijn
3. Mijn, van de buren

Wat is de bijvoeglijke bepaling?

De slaapkamer van het meisje is roze.

1. van het meisje
2. van het meisje, roze
3. roze

Wat is de bijvoeglijke bepaling?
De barbecue van de buren ......................

1. De barbecue
2. barbecue
3. van de buren
4. buren

Wat is de bijvoeglijke bepaling?
De ijsblauwe zee in Noorwegen is bevroren.

1. 'IJsblauwe' en 'in Noorwegen'
2. Bevroren
3. 'IJsblauwe'
4. 'In Noorwegen'