4: morfemen

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

nieuwe taal: hoe wordt dit gevormd?

Ik leer hoe nieuwe woorden worden gevormd 

Morfologie: een uitleg

Nederlands

Cursus 4 paragraaf 4

Maken opdracht 

Hebben we alle doelen behaald?

Afmaken opdrachten. 

Start les

De les start met 10 minuten lezen in je leesboek!

Lesdoelen

Ik leer hoe nieuwe woorden worden gevormd 

Morfologie

= de studie naar de bouw van woorden

woordvorming= manier waarop we woorden maken

Bij een samenstelling combineer je twee woorden die ieder op zich ook weer uit meer woorden kunnen bestaan

bijv: deurbel-> deur + bel

bij een afleiding-> voeg voor- of achtervoegsel toe

Morfeem

Morfeem = het kleinste betekenisdragende deel van een woord

Door het toevoegen van morfemen, verandert de betekenis van het woord.

talentjes -> talent  +  je  +  s

talent=gave

je= kleine versie van het ZN (talent in dit geval)

s= meervoud van het ZN (talent in dit geval)

Theorie 

Veel woorden kun je verdelen in stukjes: morfemen

Talentjes kun je splitsen in:

talent: gave

je: verkleinwoord

s: meervoud van het zelfstandig naamwoord

Woorden vormen met morfemen

Morfeem +

- voorvoegsel (ver-, ont-, ex-)

je krijgt dan een afleiding (het is afgeleid van een morfeem)

- achtervoegsel (-ing, -lijk, 

je krijgt dan een afleiding (het is afgeleid van een morfeem)

Gelede en ongelede woorden

Gelede woorden bestaan uit meerdere morfemen 

(zangtalent, talentjes, pannenkoek)

Ongelede woorden bestaan uit één morfeem (talent, groen)

Pannenkoek betekent echt iets anders dan koekenpan, bestaat wel uit dezelfde morfemen

Dus:

gelede woorden -> bestaan uit meer morfemen

het woord dat het belangrijkste is binnen een geleed woord, noem je grondwoord -> talentjes

ongelede woorden-> bestaan uit 1 morfeem

vb groen, talent

Zelf proberen

1. Kies een grondwoord (morfeem). Schrijf deze op een blaadje/in je schrift/boek
2. Maak van dit woord een samenstelling (vb: zangtalent).
3. Maak van dit woord een afleiding (vb: onschuldig).

Wissel je antwoord uit met degene naast je. 

Vragen?

Aan het werk

Cursus 4 paragraaf 4

blz. 96-97

Maken opdracht 1 t/m 4

Hebben we alle doelen behaald?

Snap je nu hoe woorden worden gevormd?

Wat is nog moeilijk?

Wat gaat al goed?