H1 Gramm. en formuleren: samentrekking, vwo 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samentrekking

Beknopte bijzin

Samentrekking

Samentrekking: weglaten van zinsdelen die herhaald worden.

Voorwaartse samentrekking: in het tweede deel van de zin wordt iets weggelaten (=gemeenschappelijke deel).

Achterwaartse samentrekking: in het eerste deel van de zin wordt iets weggelaten (=gemeenschappelijke deel).

Niveau van samentrekking

Woordniveau: als in twee woorden iets wordt herhaald.

IJshoorntjes en ijsblokjes: IJshoorntjes en -blokjes.

Woordgroepniveau: Als in twee woordgroepen iets wordt herhaald.

Werkloze mannen en werkloze vrouwen: Werkloze mannen en vrouwen.

Zinsniveau: een herhaald zinsdeel wordt weggelaten. 

Emma is ziek en Emma blijft thuis: Emma is ziek en blijft thuis.

Foutieve samentrekking

Een samentrekking is het weglaten van één woord of meerdere woorden in een zin.

Er zijn drie soorten fouten die gemaakt kunnen worden bij een samentrekking:

• de functie klopt niet
• de betekenis klopt niet
• het getal klopt niet

In welke zinnen wordt samentrekking gebruikt?

1. De docent nam afscheid en bedankte al zijn collega’s voor het prachtige cadeau.
2. Studenten hebben alleen maar zomervakantie en meivakantie.
3. Hij liep naar huis en deed de afwas.
4. Ik heb met de hond gewandeld en ik heb mijn huiswerk gemaakt.

Wat is geen samentrekking?

1. huis-, tuin- en keukenspullen
2. blauwe en groene schoenen
3. hotel-restaurant
4. kook- en bakboeken

Voorwaarts of achterwaarts?
im- en export

1. voorwaarts
2. achterwaarts

Op welk niveau?
Ik hou van dropauto's en -sleutels

1. woordniveau
2. woordgroepniveau
3. zinsniveau

Voorwaarts of achterwaarts?
In mijn kast staan oude boeken en nieuwe.

1. voorwaarts
2. achterwaarts

Op welke niveau?
Eline kocht een nieuwe fiets en heeft deze gelijk geverfd.

1. woordniveau
2. woordgroepniveau
3. zinsniveau

Foutieve samentrekking getal

Foutieve samentrekking betekenis

Foutieve samentrekking functie

Jerry keek naar een hond en daardoor niet uit bij het oversteken.

Marcel heeft zijn vriendin gefeliciteerd en een cadeau gegeven.

Paul is ziek en naar huis gegaan.

Op de camping wordt een zwembad aangelegd en stacaravans geplaatst.
a. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin zijn weggelaten. b. Leg uit waarom de samentrekking fout is.

Samira werd op kamp ziek en door haar ouders opgehaald.

a. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin zijn weggelaten. b. Leg uit waarom de samentrekking fout is.

Isolde gaat naar een feestje en Roan over op de nieuwste versie van Windows.
a. Noteer de woorden die in het tweede deel van de zin zijn weggelaten. b. Leg uit waarom de samentrekking fout is.

Is de samentrekking in de volgende zin goed of fout? Verbeter de zin als er sprake is van een foutieve samentrekking.
De taart was een echt kunstwerk en hebben wij veelvuldig gefotografeerd.

Welke samentrekking is goed?

1. De cake is klaar en gaan we meteen opeten.
2. De kortingsactie geldt in alle HEMA-winkels en ook voor aankopen via de website.
3. Oma zette een kopje thee en opa de kopjes op tafel.
4. In Huize Avondrood wordt niet meer zelf gekookt, maar nog wel maaltijden geserveerd.

Welke samentrekking is goed?

1. Anne maakte de bedden op en daarna het ontbijt klaar.
2. Jan spaart voor motorrijles en Anne voor rijles.
3. Het huiswerk was niet moeilijk en heb ik onder de les al af.

Wat is de juiste schrijfwijze van de samentrekking?

1. tekstbericht of spraakbericht
2. tekstbericht of spraak-
3. tekst- of spraakbericht
4. tekst of spraakbericht

Aan de slag!

Ga naar:
https://www.cambiumned.nl/stijl/formuleren/
en maak oefening 1 (weglating).

Maak je weektaak af (lesboek, opdracht 2, 3 en 4, blz. 34-35).

Klaar? Lees verder in je eigen leesboek en/of bereid je pecha kucha voor.