venapunctie

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Venapunctie 

Lesindeling 

• Lesdoelen
• Voorkennis 
• Theorie
• Opdrachten 
• Evaluatie lesdoelen  

leerdoelen

• Je kan aan het einde van de uitleggen wat  een venapunctie is? 
• Je kan benoemen wat indicaties en contra-indicaties zijn voor een venapunctie? 
• Je kan beschrijven wat de aandachtspunten zijn bij het uitvoeren van een venapunctie bij een zorgvrager. 
• Je kan beschrijven welke materialen je nodig hebben voor het uitvoeren van een venapunctie.
• Je kan uitleggen welke handelingen je moet uitvoeren bij complicaties die ontstaan bij een venapunctie. 
• Je kan benoemen welke risico's er zijn bij het uitvoeren van een venapunctie. 
• Je kan beschrijven wat de rol is van andere disciplines bij het afnemen van bloed bij een zorgvrager. 
• Je kan aan het einde van de les vakjargon herkennen en vertalen.

Venapunctie

venapunctie

Wat is een venapunctie: het afnemen van veneus  bloed uit een ader. 

Is voorbehouden handeling. 

Redenen voor venapunctie 

Venapunctie is een diagnostische handeling die altijd in opdracht van een arts wordt uitgevoerd. 

• Ziekte te voorkomen;
• Ziekteverloop te volgen;
• om een ziekte vast te stellen of uit te sluiten;
• Het succes van een behandeling vast stellen. 

casus

Je bent verpleegkundige op interne geneeskunde. Je hebt een anamnese gesprek gevoerd met een meneer waarvan is vastgesteld dat hij icterus heeft. De patiënt is Dhr. Traikowske, een stevige man van 59 jaar, 1.90 m lang en 110 kg zwaar die werkt als stukadoor bij een bouwbedrijf in Hengelo. Meneer is geboren in Polen werkt 10 jaar in Nederland. Hij is dit gaan doen om een goede toekomst op te bouwen voor zijn gezin in Polen. 

Meneer heeft zichtbaar pijn en krabt zich veel. De vitale functies van meneer bij opname zijn als volgt: pols is 88, RR 145-95, temperatuur 37,8.

Meneer is zichtbaar ziek, wilde niet in het ziekenhuis blijven, omdat hij geen ziektekostenverzekering heeft. Het is jou gelukt om meneer over te halen om in het ziekenhuis te blijven. De internist heeft bepaald in zijn beleidsplan dat hij een venapunctie moet krijgen om onder andere zijn bilirubine te bepalen.  

Tekst

Een venapunctie is? 

Een venapunctie mag alleen uitgevoerd worden?

De venapunctie wordt gedaan om

het uitvoeren van deze handeling is 

afnemen van veneus bloed uit een ader.

in opdracht van de arts

om een ziekte vast te stellen of uit te sluiten

voorbehouden handeling

Welk kenmerk hoort bij welke mate van VB?

• Het IQ bij matige ernstige VB ligt tussen 35 en 50

• Het IQ bij ernstige VB ligt tussen 20 en 35

• Het IQ bij zeer ernstige VB is lager dan 20

• Ter vergelijk: bij lichte VB ligt het IQ tussen 50 en 70

Mensen met een ernstige verstandelijke beperking hebben soms ook nog bijkomende problemen. Onderstaande problemen komen dan het meest voor.

• Motorische stoornissen (bijvoorbeeld spasticiteit).

• Epilepsie.

• Autisme.

• Probleemgedrag (door bijkomende psychische stoornis, maar komt ook voor als gevolg van gebrekkige communicatie).

Mensen met EMB zijn kwetsbaar. Ze hebben een sterk verhoogd risico op gezondheidsproblemen. Denk aan epilepsie, een reflux, slaapstoornissen, slikproblemen en luchtweginfecties.

Plaatsbepaling 

Geschikte plaatsen voor afnemen van bloed zijn de aders van de:

Elleboogplooi

Onderarm

Handrug 

Enkels

In de praktijk wordt een venapunctie voornamelijk rond de elleboogplooi afgenomen. Deze is het gemakkelijkst en minst pijnlijk. 

Stuwband

• Bepaal je waar de venapunctie gaat uitvoeren. 
• Door het stuwen worden de aders zichtbaar en voelbaar. 
• De stuwband wordt een handbreedte boven de aan te prikken plaats aangebracht. 
• Stuw niet te hard, de polsslag moet voelbaar blijven en stuw niet langer dan een minuut, maak de stuwband dan los en laat de arm twee minuten voordat je weer stuwt. 
• Extra stuwing, zorgvrager een vuist laten maken of met wijs-en middelvinger kloppende bewegingen op de ader maken.  

Contra indicaties

Je mag niet prikken vanwege vergroot risico op infectie in: 

• Lichaamsdelen met een shunt;
• Armen en benen met trombose;
• Lichaamsdelen met een infectie;
• Aan de zijde van een borstamputatie. 

minder geschikte plaatsen om te prikken 

Minder risico met minder ernstige gevoelen, maar niet gewenst: 

• Ontstoken gebied;
• Lichaamsdelen die hard aanvoelen;
• Lichaamsdelen met oedeem;
• Lichaamsdelen met littekenweefsel; 
• Lichaamsdelen waar al een perifeer infuus loopt;
• In een gebied waar wondjes of eczeem zit; 
• Als een lichaamsdeel er rood of blauw uitziet;
• Plekken op het lichaam waar de zorgvrager bestraald is;
• Verlamde lichaamsdelen bij een zorgvrager met CVA
• Als de zorgvrager aan het lichaamsdeel geopereerd is.

Welke plaatsen zijn geschikt voor afnemen van bloed?

waar moet je opletten bij het aanbrengen van een stuwband?

Wat zijn contra indicaties voor het prikken?

Welke plaatsen zijn minder geschikt om te prikken?

Aandachtspunten bij het uitvoeren van venapunctie

• Prik niet meer dan een keer op dezelfde plek. 
• ondersteun de arm die je gaat prikken 
• Controleer in het dossier of zorgvrager anti- stollingsmedicatie of een stollingsstoornis heeft. 
• Na gebruik stuwband deze reinigen of desinfecteren. 

Materialen voor uitvoeren venapunctie

Venapunctie kan met een open of gesloten systeem. 

Open systeem met spuit met injectienaald. 

Gesloten systeem een vacuümsysteem -> Hole naaldhouder waar een  bloedbuis in past; dubbelzijdige naald met een schroefdraad in het midden. 

voorbeelden van materialen

bloedbuizen

• Elke bloedbuis van een bloedafname is bestemd 

       voor een specifiek onderzoek. 

• De bloedbuizen bevatten een speciale vloeistof die nodig is om het bloedmonster klaar te maken. 
• Bij afname meerder buizen moeten deze in een bepaalde volgorde om contaminatie te voorkomen. 

Bijvoorbeeld: met lichtgroene dop bevatten heparine oplossing zodat het bloed in de buis niet gaat stollen. Hiermee bepalen ze onder andere CRP, cholesterol, hormonen.

veilige naalden 

• Sinds 2012 wettelijk verplicht ter voorkoming van prikincidenten. 
• bevatten een veiligheidsmechanisme bv. beschermkapje,  naaldhuls, automatisch terugschieten van de naald.  
• Naalden nadien deponeren in naaldencontainer. 

Wat is een veilige naald? 

Wat is van belang bij het afnemen van bloed in bloedbuis?

Wat zijn aandachtspunten bij het afnemen van een venapunctie? 

Welke soorten systemen heb je voor het afnemen van venapunctie? 

Dat deze in de juist volgorde worden afgenomen 

prik niet meer dan een keer op dezelfde plek en ondersteun de arm. 

Open en gesloten systeem

complicaties 

Tijdens uitvoeren:

• De ader wordt onvoldoende zichtbaar. 
• De ader voelt hard aan.
• De ader rolt weg. 
• Het bloedvat is niet goed aangeprikt. 
• Zenuwbeschadiging. 
• Flauwvallen bij bloedprikken
• Hyperventileren

complicaties

Na het uitvoeren: 

• Hematoom vorming
• Littekenweefsel vorming

Laboratorium 

Ziekenhuizen hebben eigen laboratorium. 

Verpleeghuizen en woonzorgcentra werken met apart bedrijf. 

Een laborant is bevoegd en bekwaam om handeling uit te voeren. 

voorbeelden bloedonderzoeken

• Hartenzymen: na hartinfarct, voor bepalen grootte infarct door hartezym troponine wat aanwezig is in het bloed.  
• Ontstekingswaarden: uitsluiten of sprake van infectie. 
• Glucosewaarden: voor zorgvragers met diabetes om te kijken of glucose te hoog of te laag is zodat medicatie aangepast kan worden. 

opdracht 

Ga in tweetallen een collage maken over de venapunctie. 

Welke materialen heb je nodig? Waar let je op?

Je mag hierbij gebruik maken van teksten en beelden. 

Wat is een venapunctie

1. afnemen van veneus bloed uit een ader
2. afnemen van bloed uit een slagader
3. bloedafname

Wat is een gesloten systeem bij het afnemen van venapunctie?

1. Je gebruikt een naaldhouder
2. Je gebruikt een injectienaald
3. Je kunt meerdere bloedbuizen vullen
4. Je loopt groter risico op bloedcontact.

waar of niet waar
Mw. Zariouh heeft borstkanker gehad. Haar rechterborst is verwijderd. Ook de lymfeklieren in haar rechteroksel. Haar rechterarm is ongeschikt voor venapunctie.

1. Waar
2. Niet waar

Voordat je bij een venapunctie bloed afneemt, stuw je de ader. Dat doe je door een stuwband om de arm aan te brengen en deze aan te trekken. hoe lang mag je de arm maximaal aan een stuk door stuwen?

1. 15 seconden
2. 30 seconden
3. 1 minuut
4. 2 minuten

Waar of niet waar?
Mw. van Loo is opgenomen omdat ze overmatig veel braakt tijdens de zwangerschap. Ze een heeft een infuus op haar linker-onderarm om de tekorten in haar bloed aan te vullen. Haar linkerarm is ongeschikt voor een venapunctie.

1. waar
2. Niet waar

Wat zijn complicaties die bij het afnemen van bloed kunnen optreden?

1. Littekenweefsel vorming
2. Hyperventileren
3. littekenweefsel vorming
4. Flauwvallen

Juist of onjuist
Het uitvoeren van een venapunctie is een voorbehouden handeling.

1. Juist
2. onjuist

Juist of onjuist
Je mag nooit een venapunctie afnemen in een lichaamsdeel dat geïnfecteerd is.

1. Juist
2. Onjuist

Juist of onjuist.
Het is belangrijk dat je verschillende bloedbuizen in de juiste volgorde vult.

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist.
Het is niet verplicht om bij het uitvoeren van een venapunctie veiligheidsnaalden te gebruiken.

1. Juist
2. Onjuist

Juist of onjuist.
Bij het uitvoeren van een venapunctie kun je geen zenuw raken.

1. Juist
2. Onjuist

Juist of onjuist.
Venapuncties mogen ook uitgevoerd worden door laboranten.

1. Juist
2. Onjuist