3. Differentiatie-les - extra materiaal

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Extra uitleg

+ 

Extra oefenopdrachten 

Grammatica

In deze les:

• Extra uitleg werkwoordelijk gezegde (geel)
  
• Extra opdrachten + antwoorden (blauw)

Grammatica hoofdstuk 3

Werkwoordelijk gezegde

Extra uitleg

Een volgend zinsdeel is het werkwoordelijk gezegde. 

Een werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden uit een zin. 

Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp doet of overkomt. 

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de persoonsvorm plus de andere werkwoorden in de zin. 

De persoonsvorm hoort dus bij 2 zinsdelen: de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde. 

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Hieronder staan voorbeeldzinnen. Het werkwoordelijk gezegde (alle werkwoorden dus) staan dikgedrukt. 

1. Dit weekend wil ik een nieuwe spijkerbroek gaan kopen. 
2. De docent kijkt met de rode pen de toetsen na.

In de tweede zin is ook het woordje na onderdeel van het wg. Dit komt doordat het hoort bij het scheidbare werkwoord nakijken. Alle onderdelen van een scheidbaar werkwoord horen dus bij het wg.

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Als de woorden te en aan het vòòr een werkwoord staan in de zin, horen te en aan het bij het werkwoordelijk gezegde. 

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Voorbeeld: 

De mensen zijn aan het sporten op het strand. 

Het wg is dikgedrukt. 

Aan het staat voor het werkwoord 'sporten'. Omdat deze woorden voor een werkwoord staan, horen ze bij het wg. 

Het wg is dus: aan het sporten. 

Een werkwoordelijk gezegde bestaat dus uit alle werkwoorden in de zin en soms komt daar het woordje 'te' of 'aan het' nog bij.

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Voorbeeldzinnen: 

1. De kinderen lopen naar school. 
2. Op het station staan erg veel mensen te wachten.
3. Op de hoek van de straat is een kind aan het spelen. 

Het stappenplan voor zinsdelen ontleden is nu een stukje uitgebreid. 

Stappenplan zinnen ontleden: 

1. Zoek de persoonsvorm
2. Zet zinsdeelstrepen
3. Zoek het onderwerp (wie/wat + pv = onderwerp)
4. Zoek alle werkwoorden in de zin (wg)

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Werkwoordelijk gezegde

Extra oefeningen

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 

1. Dolfijnen kunnen een topsnelheid van zo'n 55 km/uur bereiken. 
2. Over vijf miljard jaar zal alle brandstof in onze zon verbruikt zijn. 
3. In het graf van een Koreaanse edelman uit 1586 hebben archeologen een afscheidsbrief van zijn vrouw gevonden. 
4. Waarom stel jij een tandartsbezoek zo lang mogelijk uit? 
5. Wenkvliegjes kunnen eieren in poep leggen of in rottende planten. 
6. Deze winkeldief zou in de apotheek een nieuw medicijn tegen kleptomanie gestolen hebben. 
7. Met smoesjes over pakketjes voor de buurman winnen krakers informatie in over leegstaande panden. 

Werkwoordelijk gezegde - oefening (1)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 

1. Dolfijnen | kunnen | een topsnelheid van zo'n 55 km/uur | bereiken. 

Pv: kunnen

Ow: dolfijnen
Wg: kunnen bereiken

2. Over vijf miljard jaar | zal | alle brandstof in onze zon | verbruikt zijn. 

Pv: zal 

Ow: alle brandstof in onze zon

Wg: zal verbruikt zijn

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden(1)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 

3. In het graf van een Koreaanse edelman uit 1586 | hebben | archeologen | een afscheidsbrief van zijn vrouw | gevonden. 

Pv: hebben

Ow: archeologen

Wg: hebben gevonden

4. Waarom | stel | jij | een tandartsbezoek | zo lang mogelijk | uit? 

Pv: stel

Ow: jij

Wg: stel uit

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden(1)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 

5. Wenkvliegjes | kunnen | eieren | in poep | leggen | of in rottende planten. 

Pv: kunnen

Ow: wenkvliegjes

Wg: kunnen leggen

6. Deze winkeldief | zou | in de apotheek | een nieuw medicijn tegen kleptomanie | gestolen hebben.

Pv: zou

Ow: deze winkeldief

Wg:  zou gestolen hebben

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden(1)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 

7. Met smoesjes over pakketjes voor de buurman | winnen | krakers | informatie | in | over leegstaande panden. 

Pv: winnen

Ow: krakers

Wg: winnen in

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden(1)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 

1. Hoeveel getuigen worden in Nederland door justitie beschermd? 
2. Recentelijk maakte het Openbaar Ministerie daarover cijfers bekend. 
3. Vanaf 2004 kregen jaarlijks vijftig personen een tijdje bescherming. 
4. Dat aantal neemt al sinds 2000 ieder jaar toe. 
5. Aan sommige getuigen wordt een nieuwe identiteit aangeboden. 
6. Veel vaker komen agenten het huis van een getuige bewaken.
7. In andere gevallen moet iemand een tijdje in een caravan op de Veluwe wonen. 
8. Op die manier kunnen criminelen niets tegen hem ondernemen. 

Werkwoordelijk gezegde - oefening (2)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 
1. Hoeveel getuigen | worden | in Nederland | door justitie | beschermd? 

Pv: worden

Ow: hoeveel getuigen

Wg: worden beschermd
2. Recentelijk | maakte | het Openbaar Ministerie | daarover | cijfers | bekend. 
Pv: maakte

Ow: het Openbaar Ministerie

Wg: maakte bekend

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (2)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 
3. Vanaf 2004 | kregen | jaarlijks | vijftig personen | een tijdje bescherming. 

Pv: kregen

Ow: vijftig personen

Wg: kregen 
4. Dat aantal | neemt | al sinds 2000 | ieder jaar | toe. 

Pv: neemt

Ow: dat aantal

Wg: neemt af

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (2)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 
5. Aan sommige getuigen | wordt | een nieuwe identiteit | aangeboden. 

Pv: wordt

Ow: een nieuwe identiteit

Wg: wordt aangeboden
6. Veel vaker | komen | agenten | het huis van een getuige | bewaken. 

Pv: komen

Ow: agenten

Wg: komen bewaken

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (2)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg. 
7. In andere gevallen | moet | iemand | een tijdje | in een caravan | op de Veluwe | wonen. 

Pv: moet

Ow: iemand

Wg: moet wonen
8. Op die manier | kunnen | criminelen | niets | tegen hem | ondernemen. 

Pv: kunnen

Ow: criminelen

Wg: kunnen ondernemen

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (2)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.

1. De westkust van de Verenigde Staten en Canada zal vermoedelijk binnen afzienbare tijd geteisterd worden door een vloedgolf. 
2. Eens in de paar eeuwen slaat daar namelijk een verwoestende tsunami toe. 
3. Het gebied rond Seattle en Vancouver werd al door het water overvallen.
4. De vloedgolven volgen elkaar om de vier à vijf eeuwen op. 
5. Geologen zouden niet vreemd opkijken van een nieuwe aanval van de zee in de komende decennia.
6. Natuurlijk zijn in de oceaan voor de kust overal tsunamimeters geplaatst. 
7. Die waarschuwen bij de waarneming van extreem hoge golven. 
8. Dan zullen de inwoners van Vancouver binnen een kwartier moeten vluchten. 

Werkwoordelijk gezegde - oefening (3)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.

1. De westkust van de Verenigde Staten en Canada | zal | vermoedelijk | binnen afzienbare tijd | geteisterd worden | door een vloedgolf. 

Pv: zal 

Ow: de westkust van de Verenigde Staten en Canada

Wg: zal geteisterd worden

2. Eens in de paar eeuwen | slaat | daar | namelijk | een verwoestende tsunami | toe. 

Pv: slaat

Ow: een verwoestende tsunami

Wg: slaat toe

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (3)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.

3. Het gebied rond Seattle en Vancouver | werd | al | door het water | overvallen.

Pv: werd

Ow: het gebied rond Seattle en Vancouver

Wg: werd overvallen

4. De vloedgolven | volgen | elkaar | om de vier à vijf eeuwen | op. 

Pv: volgen

Ow: de vloedgolven

Wg: volgen op

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (3)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.

5. Geologen | zouden | niet | vreemd | opkijken | van een nieuwe aanval van de zee | in de komende decennia.

Pv: zouden 

Ow: geologen

Wg: zouden opkijken

6. Natuurlijk | zijn | in de oceaan | voor de kust | overal | tsunamimeters | geplaatst. 

Pv: zijn

Ow: tsunamimeters

Wg: zijn geplaatst

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (3)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.

7. Die | waarschuwen | bij de waarneming van extreem hoge golven.

Pv: waarschuwen
Ow: die
Wg: waarschuwen

8. Dan | zullen | de inwoners van Vancouver | binnen een kwartier | moeten vluchten. 

Pv: zullen

Ow: de inwoners van Vancouver

Wg: zullen moeten vluchten. 

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (3)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.

1. Veel mensen kennen de mythologische figuur Atlas wel.
2. Een ding over deze oude Griek weten ze echter niet. 
3. Op zijn brede schouders draagt Atlas niet de wereldbol. 
4. Hij draagt daar het hemelgewelf. 

Werkwoordelijk gezegde - Oefening (4)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.
1. Veel mensen | kennen | de mythologische figuur Atlas | wel.

Pv: kennen
Ow: veel mensen
Wg: kennen

2. Een ding over deze oude Griek | weten | ze | echter | niet. 

Pv: weten

Ow: ze

Wg: weten 

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (4)

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow en het wg.

3. Op zijn brede schouders | draagt | Atlas | niet | de wereldbol. 

Pv: draagt

Ow: Atlas

Wg: draagt

4. Hij | draagt | daar | het hemelgewelf. 

Pv: draagt

Ow: hij

Wg: draagt

Werkwoordelijk gezegde - antwoorden (4)