8.1 Tijd van burgers en stoommachines

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Zintuigelijke waarneming vaak onbetrouwbaar, omdat ze subjectief zijn. Methode waarbij men vanuit logica en intuïtie tot kennis komt.

Zintuigelijke waarneming zijn wel nuttig.Door veel waarnemingen te vergelijken en te combineren ontstaat betrouwbare kennis

René Descartes

John Locke

Koppel de methodes aan de juist omschrijvingen:

Rationalisme

Empirisme

Wat is het verlicht absolutisme?

1. Regeerwijze waarop absoluut vorsten zelf verlichtingswerken schrijven en uitbrengen
2. Regeerwijze waarop absoluut vorsten streven naar het bevorderen van het welzijn van het volk
3. Regeerwijze waarop absoluut vorsten zich laten leidden door verlichtingsdenkers
4. Regeerwijze waarop verlichtingsdenker absoluut vorsten worden

Voltaire

Montesquieu

Descartes

Hobbes

Locke

Macht moet verdeeld zijn in drie onderdelen: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke

Kennis komt tot stand door het gebruik van verstand (ratio)

De mens is altijd in oorlog; de overheid bestaat om orde te brengen. Men gaat een sociaal contract aan in ruil voor natuurlijke rechten

Kennis komt tot stand door middel van experimenten en waarnemingen

Het overgrote deel van het volk is te dom om bestuurlijke verantwoordelijkheid te dragen

Bij welke van de hiervoor genoemde verlichtingsfilosofen vonden de verlicht absolutistische vorsten de meeste inspiratie

1. Montesquieu
2. Voltaire
3. Hobbes
4. Locke

Wat was niet één van de kritiek punten op het bestuur van Willem V

1. Willem V ging zich steeds meer als een koning gedragen
2. Verslechtering van de economische en militaire situatie
3. Willem V baseerde zijn soevereiniteit op basis van het droit divin
4. Vergeven van belangrijke bestuursposities aan bevriende regenten

Leg aan de hand van deze afbeelding uit hoe de patriotten aankeken tegen Willem V

Hoe noemt men de aanhangers van Willem V?

1. Staatsgezinden
2. Oranjegezinden
3. Monarchisten
4. Republikeinen

Stelling: 'Met het uitroepen van de Bataafse republiek, kregen de patriotten alles wat zij wilden'

Eens/oneens, waarom?

Wat is geen bepaling van het Congres van Wenen?

1. Grondwetten blijven, grondrechten worden beperkt
2. Parlementen bleven, maar kregen minder macht
3. Het ancien regime werd weer ingevoerd, maar iedereen betaalt belasting
4. Koning werden herbenoemd, maar geen absolutisme

Een ander besluit was het staatkundig aanpassen van Europa. Zo werden België en Nederland samengevoegd. Met welk doel werd dit gedaan?

Korte samenvatting

•  Periode na de gouden eeuw is de republiek in verval; de stadhouder Willem V gedraagt zich als een koning en deelt belangrijke bestuursposities uit aan bevriende regenten.

• Vanuit de verlichtingsideeën van vrijheid en gelijkheid gaan de patriotten de strijdt aan met Willem V en de corruptie. Dit neemt militante vormen aan nadat zij zich verenigen in vrijkorpsen.

• Na de gevangenneming van Wilhelmina (van Pruisen) de vrouw van Willem V, schiet de broer van Wilhelmina - de koning van Pruisen - haar te hulp en verjaagt de patriotten naar Frankrijk.
  

• Na de Franse revolutie komen de patriotten weer terug met het Franse revolutionaire leger. Willem V vlucht naar Engeland en de Bataafse republiek wordt uitgeroepen. In naam krijgen de patriotten wat ze willen, maar achter de schermen hebben de Fransen alle macht in handen.
  

Korte samenvatting

• De Bataafse republiek  functioneert gebrekkig door onenigheid tussen gematigde en radicale patriotten.

• In 1806 beëindigt de nieuwe Franse keizer Napoleon de Bataafse republiek en lijft het in als een provincie van Frankrijk en stuurt zijn broer Lodewijk Napoleon om als koning te regeren.

• In 1815 wordt Napoleon definitief verslagen bij Waterloo en in het daaropvolgende congres van Wenen worden afspraken gemaakt om herhaling te voorkomen:

1) Grondwetten blijven, grondrechten worden beperkt

2) Parlementen bleven, maar kregen minder macht

3) Koning werden herbenoemd, maar geen absolutisme

4) Staatkundige aanpassing van Europa (bufferstaten rondom Frankrijk creëren) ; Nederland en België samengevoegd als een constitutionele monarchie

Agrarische revolutie

• Enclosure acts; Engelse groot grondbezitters kochten massaal land op van kleine pachtboeren.
  

• Door schaalvergroting en innovatie groeit de voedselproductie aanzienlijk, waardoor de bevolking toeneemt.
  

• Doordat er een overschot in voedsel komt, dalen de voedselprijzen, waardoor kleine pacht boeren inkomsten verliezen.

• Huisnijverheid (bijv. spinnen van garen) werd hierdoor een noodzaak om te overleven. Door de toename in nijverheidsproducten dalen ook hier de prijzen van

De Britse econoom Malthus stelde dat door de explosieve toename, de voedselproductie zou achterblijven. Door de enorme overpopulatie zou de sterftecijfer weer toenemen, waardoor er weer balans zou komen.

Dit model bleek niet uit te komen. Waar had Malthus niet rekening mee gehouden?

Door deze ontwikkeling in de landbouw hadden arme boeren maar één optie:

1. Emigreren naar het buitenland
2. Specialiseren in een ander beroep
3. Vertrekken naar de stad
4. Er een einde aan maken

Industriële revolutie

• 18e eeuw neemt ENG een (economische) voorsprong op de rest van de wereld, mede dankzij het Britisch empire

• Door toedoen van investeringen in het handelskapitalisme, was men continue opzoek naar mogelijkheden om bestaande succes te vergroten.

• Met name in de textielindustrie volgende de innovaties elkaar snel op: schietspoel, spinning jenny, spinning mule. Deze eerste apparaten waren arbeidsintensief (veel arbeiders nodig)

• Met de uitvinding van de stoommachine werden de apparaten in toenemende mate arbeidsextensief (minder arbeiders)
  

Groot grondbezitters kochten massaal land op en door innovaties vergrootten zij hun productie aanzienlijk

Verarmde boeren konden niet concurreren met de groot grondbezitters en vertrokken massaal naar de stad.

Innovaties in de fabrieken volgden elkaar snel op, vooral in de textielindustrie. schietspoel, spinning Jenny

De komst van de stoommachine verzorgde voor een enorme schaalvergroting

De nieuwe spinmachines waren te duur voor de gewone mens, dus kwam de productie in handen van de economische elite

De massale urbanisatie en komst van fabrieken zorgde voor een complete transformatie van de samenleving

Vul de begrippen in bij de juiste omschrijving

Urbanisatie

Arbeidsintensief

industrieel kapitalisme

agrarische revolutie

Arbeidsextensief

Industriële samenleving

Wat heb je nodig om een stoommachine te kunnen laten draaien?

1. Hout
2. Kolen
3. Elektriciteit
4. Diesel

Modern Imperialisme

• Koloniën werden belangrijker voor grondstoffen en als afzetmarkt

• Om conflicten te voorkomen werd in 1885 het Congres van Berlijn bijeengeroepen waarbij Afrika werd verdeeld

• De gevolgen voor Afrika waren desastreus
  

Homework

Lezen:

Maken: 3 en 5