4.1 Opkomst steden en staten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Steden en Staten

4.1  De opkomst van steden

Leerdoel

Kenmerkend aspect = de opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane (landbouwstedelijke) samenleving 

Waardoor kwamen de steden weer terug? 

Hoe stimuleerden handel en nijverheid elkaar?

Hoe ontwikkelde de geldeconomie zich?

De opkomst van de steden

Terugblik vorige les

Nog lastig

• Verschil paus & bisschop
• Orthodoxe kerk
• Kenmerkende aspect: welke? 

Wat was de kern van de vorige les over de verspreiding van het christendom?

Examenvraag feodalisme

Na de val van het West-Romeinse Rijk was er in West-Europa steeds minder geld in omloop. Dit maakte aanpassingen nodig in de voedselvoorziening en in het bestuur.

• Leg uit dat het gebrek aan geld werd opgevangen door de horigheid (1) en het feodalisme (2).
• Voordat we hem gaan beantwoorden --> wat is de vraag hier? 
• Er was een gebrek aan geld, daarom kwam de horigheid. Wat was dat? Hoe is die horigheid te verklaren vanuit het geldgebrek?

Examenvraag feodalisme

Leg uit dat het gebrek aan geld werd opgevangen door de horigheid (1) en het feodalisme (2).

• 1. Het hofstelsel ving het gebrek aan geld op, doordat daarin een autarkisch systeem (met horige boeren) voor de voedselvoorziening werd ontwikkeld (waardoor geen voedsel gekocht hoefde te worden) 

Steden en Staten

4.1  De opkomst van steden

Verstedelijking

Val West-Romeinse rijk --> steden verdwijnen

V.a. 11 eeuw komen ze weer terug = urbanisatie (verstedelijking)

Veel, maar klein (honderden/duizenden inwoners)

Opdracht

Hoe ontstaat een stad? 

Eventuele hulpvragen

Waarom ontstaat de stad?

Wat is er eerst en wat was het gevolg?

Wat is er nodig?

Wat is een goede plek?

Duo's, 5 minuten, daarna nieuwe opdracht

Opdracht: ontstaan steden

Wat: Zoek oorzaken van de urbanisatie in je handboek: blz 44

Waarom: zelf onderzoek blijft beter hangen (toets?)

Hoe: in duo's, opschrijven in je aantekeningenschrift

Tijd: 5-10 minuten

Uitkomst: Klassikaal bespreken

Klaar: Lees alvast bladzijde 45

Oorzaken verstedelijking

• Einde Vikingaanvallen = veiligheid = toename handel
• Boeren produceerden overschotten = toename handel producten boeren en ambachten
• Bevolkingsgroei (plattelands-bevolking trok naar de stad)
• Steden aantrekkelijk vanwege vrijheid, geen verplichtingen heer

Leerdoel

Waardoor kwamen de steden weer terug? 

Hoe stimuleerden handel en nijverheid elkaar?

Hoe ontwikkelde de geldeconomie zich?

Handel en nijverheid

• Lokale markten, maar ook internationaal vanuit Azië via Midden-Oosten en Italië
• Vlaanderen centrum lakenhandel: belangrijkste nijverheidsproduct (producten met de handen)
• Grote steden ontstaan in Noord-Italië en Vlaanderen

Handel en nijverheid

Handel zorgde voor meer vraag naar producten

Nijverheid maakte producten die nodig waren voor de handel

 

Zo versterkten ze elkaar 

Hanze

• Een groep samenwerkende handelaren
  
• Zij vormden samen een handelsnetwerk --> Hanzesteden
  
• Dit netwerk gaf bescherming
• Bemiddelen bij ruzies, afspraken bijvoorbeeld over tol, verblijf in de stad

Hamburg, 15e eeuw

Representatief beeld? En waarom?

• Wel representatief want Hamburg ligt aan een rivier en op deze afbeelding is de haven te zien met schepen, een hijskraan, goederen en kooplieden. Veel steden lagen aan een rivier of aan zee, want waterwegen werden veel gebruikt.

Leerdoel

Waardoor kwamen de steden weer terug? 

Hoe stimuleerden handel en nijverheid elkaar?

Hoe ontwikkelde de geldeconomie zich?

Geldeconomie

Door de handel werden munten weer belangrijk betaalmiddel

Gevaarlijk --> wisselbrief --> brief waarmee handelaren konden betalen aan andere handelaren

Ontstaan banken die geld uitlenen tegen een vergoeding: rente

Opdracht: Onderzoek in je eentje:

1. Wanneer werd Kampen lid van de Hanze.

2. Wat was de rol van de stad binnen de Hanze.

3. Wat waren de voordelen voor de stad om lid te worden van de Hanze.

4. Is de stad er rijk door geworden.

Antwoord in je aantekeningenschrift

Bronbetrouwbaarheid?

Leerdoelen behaald? Waardoor kwamen de steden weer terug?

Leg uit dat handel en nijverheid elkaar stimuleren (dat ze elkaar versterken)

Leg uit dat het ontstaan van handel leidt tot de herinvoering van geld en hoe zich dat ontwikkelde