Groep 8 - Les Water

• Scheikunde
• Basisschool
• Groep 8

Water     

Doelen

We leren wat stofeigenschappen zijn.

We leren welke fases en overgangen stoffen en water hebben.

We leren wat dichtheid is.

We leren over de dichtheid van water.

Groepjes

Tafels leeg!

Myra

Fardau

Mias

Jonathan H

Jonathan O

Tim

Boaz

Benedict

Felix

Anniek

Fenne

Alfred

Yannick

Fleur

Loek H

Benjamin

Loek B

Arne

Kore

Wat weten we al?

Water

Water: eigenschappen

• Water kunnen we 'herkennen' 
• => Aan zijn eigenschappen

Wat weten we al?

Eigenschappen 

van water

Water: eigenschappen

Macroniveau

• Water kunnen we herkennen aan zijn eigenschappen
• => Stofeigenschappen

• Stofeigenschappen zijn de 'kenmerken' van stoffen om ons heen.
  
• Elke stof heeft een unieke combinatie van stofeigenschappen.
  

• Stofeigenschappen blijven hetzelfde als je de hoeveelheid (massa) van de stof verandert.

Stofeigenschappen:

• Geur
  
• Kleur
• Smaak
• Fase (bij kamertemp.)
• Kookpunt
• Smeltpunt
• Dichtheid
• Brandbaarheid
• Oplosbaarheid (in water)

Geen stofeigenschappen:

• Temperatuur
• Vorm
• Massa
• Volume

Water: Fases

• Vast
• => ........

• Vloeibaar 
• => ........

• Gas
• => ........

Water: Fases

• Vast
• => ijs

• Vloeibaar 
• => water

• Gas
• => waterdamp

Bevriezen

Smelten

Rijpen

Sublimeren

Condenseren

Verdampen

Gas

Vast

Vloeibaar

Waterkringloop

Waaruit bestaan stoffen?

Moleculen (microniveau)

• Papier kan kreuken en branden (=stofeigenschap)
• Als je een vel papier pakt en deze in stukjes knipt, is elk stukje nog van papier, dat kan branden en kreuken
• Als je 1 stukje pakt en deze nog kleiner maakt, is het nog steeds papier, dat kan branden en kreuken
• Als je zo'n ieniemie stukje papier pakt en deze nog kleiner maakt, is elk stukje nog steeds papier, dat kan branden en kreuken.
• Het kleinste deeltje met alle eigenschappen van papier is een papiermolecuul.

Moleculen en atomen

Molecuulmodel

Een molecuulmodel is een vereenvoudigde 
ruimtelijke weergave van de werkelijkheid.

Moleculen bouwen!

• Werkblad http://chemieleerkracht.blackbox.website/index.php/werkblad-phet-bouw-van-moleculen-2/
• https://phet.colorado.edu/sims/html/build-a-molecule/latest/build-a-molecule_nl.html. zoek op: 'phet.colorado.edu bouw een molecule'

Water moleculen

Water: Deeltjes model

• Hoe hoger de temperatuur hoe snelle moleculen bewegen.

• Moleculen trekken elkaar aan.

vast

vloeibaar

gas

Dichtheid

• 1 liter vloeistof heeft dus een kleinere massa dan 1 liter vaste stof
• Van de meeste stoffen is de dichtheid in de vloeibare fase kleiner dan in de vaste fase. 

Laten we kijken hoe dat werkt bij verschillende stoffen....

Proefje dichtheid stoffen

A. Wat verwacht je? Hypothese: dit gaat er gebeuren.....

Vul je glas in deze volgorde:

 Per onderdeel 4 eetlepels:

1. 2 water

2. 4 stroop

3. 2 water

4. 4 olie

Voeg dan, in eigen volgorde, de volgende toe: druif, spons, schroefje, dopje.

B. Wat is het resultaat?

C. Waarom is dit zo, denk je?

Hypothese

water drijft, rest zinkt, onderdelen drijven

lagen: niet mengen, olie bovenop, strooponder, onderdelen op laag

spons onder

bierdop drijven

drijf op water onder olie

chemische resctie of oplossing

Wat gebeurt er?

Waarom?

Proefje dichtheid water

We gaan een ijsklontje in een glas met olie en in een glas met water leggen.

• A.1 Hypothese: wat denk je dat er meteen gebeurt?
• B.1 Hypothese: wat denk je dat er na 5 minuten gebeurt?

Voer het proefje uit.

• A.2 Wat gebeurt er meteen? Is er verschil?
• A.3 Verklaar wat je ziet.

Na 5 minuten.

• B.2 Wat gebeurt er na een paar minuten? Is er verschil?
• B.3 Verklaar wat je ziet.

Hypothese

Wat gebeurt er?

Waarom?

Water: Dichtheid

• Watermoleculen in ijs zitten verder van elkaar dan in water: in een rooster!

• Daardoor is de massa van 1 liter ijs kleiner dan die van 1 liter water

• De dichtheid van ijs is kleiner dan de dichtheid van water en daarom drijft ijs op water

Doelen

We herhalen de dichtheid van water.

We leren wat oppervlaktespanning is.

Proefje 'Een vol glas'

We doen munten in een vol glaasje water. 

Hypothese

Hoeveel munten denk je in het glas te kunnen doen voordat het overstroomt?

3, 1/5, 3, 4, 10, 7, 3/5

Wat gebeurt er?

Waarom?

Proefje 'Een vol glas'

1. spoel het glas en de munten goed af

2. vul het glas tot de rand met water

3. doe voorzichtig een munt in het midden van het glas

4. herhaal dit met meer munten en let goed op

vraag 2: Wat gebeurt er vlak voordat het glas overstroomt?

vraag 3: Hoeveel munten kunnen er in het glas, voordat het overstroomt?

vraag 4: Hoe denk je dat dit komt?

Proefje 'Natte paperclip'

vul het glas met water

vraag 1: Wat denk je dat er gebeurt als je een paperclip op het water legt?

2. leg een paperclip op het water

vraag 2: Wat is er gebeurd?

3. knip een vierkant uit het wc-papier van ongeveer 3 cm lang en 3 cm breed

4. leg het papieren vierkant in het glas water

5. leg de paperclip direct op het papier in het glas

6. duw heel voorzichtig met je vinger het papier onder water

vraag 3: Wat is er gebeurd?

vraag 4: Hoe denk je dat dit komt?

Water: Oppervlaktespanning

Waarom heeft een druppel een ronde vorm? 

• Watermoleculen trekken elkaar onderling sterk aan. 

-->De moleculen aan het oppervlak hebben geen andere 
watermoleculen meer boven zich.
-->Hierdoor trekken ze nog sterker aan de watermoleculen 

naast en onder zich = oppervlaktespanning.

• De onderlinge aantrekkingskracht kan groter zijn dan 

bijv. de zwaartekracht. 

Water: Oppervlaktespanning

Waar komt de aantrekkingskracht vandaan?

Netwerkstructuur van H-bruggen

Water: Oppervlaktespanning

https://hetklokhuis.nl/dossier/91/full-proof/tv-uitzending/3279/oppervlaktespanning

2:15 tm 4:50/7:05

https://schooltv.nl/video-item/watermoleculen-trekken-elkaar-sterk-aan-een-dun-laagje-water-gedraagt-zich-als-een-laagje-lijm

Proefje 'Speedboot'

1. teken het bootje van het plaatje na (of kopieer het)

2. knip het bootje precies uit

3. leg het bootje voorzichtig op het water

4. doe een druppel afwasmiddel op de achterkant van een potlood

5. zorg dat het bootje met de achterkant naar de rand ligt

6. stip met het afwasmiddel op het potlood in het gaatje van het bootje

vraag 2: Wat gebeurt er?

vraag 3: Hoe denk je dat dit komt?

Proefje 'Speedboot'

We laten een papieren bootje op water drijven. 

Hypothese

Wat denk je dat er gebeurt als je afwasmiddel in het gat van het bootje doet?

Wat gebeurt er?

Waarom?

Water: Oppervlaktespanning

https://youtu.be/ztSE4GIOn9g?si=slBvsQEW-8roiDQD

https://hetklokhuis.nl/dossier/91/full-proof/tv-uitzending/3279/oppervlaktespanning

4:50/7:05

Water verontreinigd (afwasmiddel) --> oppervlaktespanning verdwijnt, H-bruggen verdwijnen.

=>de moleculen kunnen vrij bewegen ook in de bovenste laag. 

=>kunnen alleen achteruit

=>hierbij zetten ze het bootje af.

Het lukt niet een tweede keer, omdat het water dan al verontreinigd is en de moleculen overal even hard bewegen.