10.3 Nieuwe soorten 5H 2021

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H9: Erfelijkheid

H10: Evolutie

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 10.3 Nieuwe Soorten

Wat was ook alweer....

In een populatie fruitvliegjes is de verhouding tussen vliegjes met rode ogen en witte ogen 50/50.

Een paar generaties later is dit 75/25 geworden.

Is dit natuurlijke selectie?

Is dit genetic drift?

Doel en begrippen 10.3

Je leert hoe biologen denken dat nieuwe soorten ontstaan

soort, reproductieve isolatie, biodiversiteit, eilandtheorie, verbindingsroutes, rode lijsten, genenbanken

Wat was ook alweer....

Een soort?

Wat was ook alweer....

Een soort?

Organismen behoren tot één soort als ze samen, in natuurlijke omstandigheden, vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Hoe veranderen soorten ook alweer?

Mutaties en recombinatie zorgen voor een grote genetische variatie in een populatie.

Individuen met een hoge fitness (gunstige allelen) in de omstandigheden waar ze leven zullen meer nakomelingen krijgen (selectiedruk/ natuurlijke selectie). De gunstige allelen zullen meer gaan voorkomen in de populatie. 

Dit kan er toe leiden dat een populatie een bepaalde richting in verandert die gunstiger is binnen de omstandigheden (adaptatie).

Nieuwe soorten

Als twee populaties van elkaar gescheiden raken en daardoor niet meer onderling voortplanten (reproductieve isolatie) kunnen deze populaties genetisch zo veel van elkaar gaan verschillen (door mutaties én selectiedruk) dat ze samen geen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen -> er zijn twee soorten ontstaan.

Reproductieve isolatie

Door ruimte

Reproductieve isolatie

Door tijd (dag/ nacht of seizoen)

Reproductieve isolatie

Door gedrag (balts)

Reproductieve isolatie

Door uiterlijk

Vraag

Geef in de volgende situaties aan welke vorm van isolatie kan optreden:

1. Een deel van de watersalamanders gaat vooral op de oever leven

2. Een groep merels fluit op een hogere toonhoogte dan de andere merels

3. Cichliden in het Victoriameer krijgen rode schubben ipv blauwe

Biodiversiteit en evolutie

Bij een grote biodiversiteit (verschillende soorten) is er een grotere kans dat er soorten overleven als de omstandigheden veranderen.

Rode lijsten

Biodiversiteit en de mens

Met behulp van fokprogrammas en genenbanken probeert de mens de bestaande biodiversiteit te behouden.

In ieder geval de genen die er nu zijn te bewaren (ook al komen die soorten niet meer in het wild voor).

Eilandtheorie

Soorten verspreiden zich makkelijker naar nieuwe gebieden als deze dichterbij liggen.

Nieuwe soorten kunnen zich makkelijker vestigen in een groot ecosysteem/ gebied dan in een klein ecosysteem

Soorten sterven eerder uit in een klein ecosysteem/ gebied dan in een groot ecosysteem.

Eilandtheorie en natuurbehoud

Door de mens is veel versnippering opgetreden: natuurgebieden zijn van elkaar gescheiden geraakt.

Natuurbehoud is er op gericht die gescheiden gebieden weer aan elkaar te koppelen (verbindingsroutes)

Een groter gebied betekent een grotere kans op overleven.

Eilandtheorie

Teken de volgende grafieken:

1. Het aantal verschillende soorten op een eiland is groter naarmate het eiland groter is

2. Op een groot eiland komen er meer nieuwe soorten dan op een klein eiland.

Doel en begrippen 10.3

Je leert hoe biologen denken dat nieuwe soorten ontstaan

soort, reproductieve isolatie, biodiversiteit, eilandtheorie, verbindingsroutes, rode lijsten, genenbanken

HUISWERK

Maak de opdrachten 4 t/m 6 en 8 t/m 11