LITERATUURGESCHIEDENIS DE ROMANTIEK

negentiende eeuw
Onze  literatuur staat in de negentiende eeuw in het teken van de Romantiek
1 / 49
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

This lesson contains 49 slides, with interactive quizzes, text slides and 8 videos.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

negentiende eeuw
Onze  literatuur staat in de negentiende eeuw in het teken van de Romantiek

Slide 1 - Slide

Slide 2 - Video

negentiende eeuw
de gevoelsstroming was in de tweede helft van de achttiende eeuw al op gang gekomen

Slide 3 - Slide

negentiende eeuw
Kenmerk - verlangen om zich via het gevoel uit te leven

Slide 4 - Slide

negentiende eeuw
Kenmerk - maar ook een vlucht

Slide 5 - Slide

negentiende eeuw

Vluchten in:

  • de liefde voor de natuur
  • het verleden
  • de godsdienst
  • humor
  • doodsdrift

Dit zijn allemaal typerende elementen van de romantiek

Slide 6 - Slide

De romantiek


De term "romantiek" komt

waarschijnlijk van de middel-

eeuwse ridderromans, waar

talloze romantici zich door

lieten inspireren.

Slide 7 - Slide

De romantiek

Literaire vormen in de negentiende eeuw:

  • historische roman (hang naar het verleden)
  • briefroman
  • knittelvers (gevoel voor humor)
  • de parodie (ook humor)
  • tendensroman
    (godsdienst, politiek en sociaal leven)

Slide 8 - Slide

Weltschermz
Droefgeestig pessimisme dat vooral in de literatuur van de romantiek hoogtij vierde. Het is een fundamentele gemoedsstemming (gevoel en verbeelding) samenhangend met een lijden aan het hier en nu ('le mal du siècle'). Auteurs die hieraan uiting gaven, zijn Byron, De Musset en Heine.

Slide 9 - Slide

De Gids

In 1837 verschijnt onder leiding van

E.J. Potgieter het eerste nummer

van "De Gids". Dit tijdschrift werd zeer

belangrijk voor de literatuur. De redactie

wilde door een kritische instelling de

Nederlandse literatuur op

Europees peil brengen.

Slide 10 - Slide

De historische roman

De negentiende eeuw is de bloeitijd van de

historische roman. De belangrijkste zijn:

  • Hermingard van de Eikenterpen van Aarnout Drost
  • Het slot Loevestein in 1570 van J.F. Oltmans
  • De roos van Dekama van Ferdinand Huyck
  • Het huis Lauernesse van A.L.G. Bosboom-Toussaint

Slide 11 - Slide

Slide 12 - Video

Belangrijke schrijvers in de romantiek

  • A.C.W. Staring
  • E.J. Potgieter
  • Hildebrand
  • De schoolmeester
  • Piet Paaltjens
  • Multatuli
  • Guido Gezelle


Slide 13 - Slide

A.C.W. Staring

Staring schreef vooral over de folklore

van de Achterhoek. Zijn verhalen staan

op rijm en gaan over kastelen,

kerkgewelven, tovenaars en duivels.

Hij is vooral bekend van de

"Jaromir"-cyclus.

Slide 14 - Slide

E.J. Potgieter

Potgieter is vooral belangrijk vanwege de oprichting van De Gids, waarin hij veel essays schreef. Hij was bovenal criticus. Van zijn eigen werk zijn bekend:

  • Jan, Jannetje en hun jongste kind
  • De nalatenschap van den landjonker
  • Liedekens van Bontekoe

Slide 15 - Slide

Slide 16 - Video

Hildebrand

Hildebrand is een pseudoniem voor

Nicolaas Beets. Hij is beroemd om

zijn verhalenbundel "Camera obscura".

Deze verhalen gaan allemaal over de

welgestelde burgerij in

Hollandse provinciestadjes.

Slide 17 - Slide

Camera Obscura

Slide 18 - Slide

In een camera obscura en gaatjescamera werpt het licht een omgekeerd beeld op de achterwand

Slide 19 - Slide

Camera obscura
Hildebrand (pseudoniem van Nicolaas Beets), 1839
De Camera obscura was een reality soap. Het was natuurlijk geen televisieprogramma, maar er zijn wel veel gelijkenissen. Wat je voorgeschoteld krijgt, zijn een hele reeks situaties die soms dramatisch zijn, maar vaker nog grappig. Die situaties zijn geïnspireerd door echte gebeurtenissen. En ze gaan in de eerste plaats over gewone mensen.

De Camera obscura verscheen ook niet in één keer, maar het boek werd steeds opnieuw uitgegeven. En telkens – zoals bij een nieuwe aflevering van een soap – kwamen er van die situaties van gewone mensen bij. En net als sommige reality soaps kende de Camera obscura een gigantisch succes. Niet voor enkele seizoenen, maar de hele negentiende eeuw lang. De laatste druk verscheen nog in 2002.

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Video

De Schoolmeester

De Schoolmeester is een pseudoniem

voor Gerrit van de Linde. Hij schreef

zogenaamde "knittelverzen".

Dit zijn gedichten met vreemde rijmen,

komische woordspelletjes en opzettelijke

verhaspelingen. Volop humor.

Slide 22 - Slide

Piet Paaltjens

Piet Paaltjes is een pseudoniem voor

Francois Haverschmidt. Mystificatie 

Hij schrijft gedichten met een grote zwaarmoedigheid

om alles wat in het leven maar tegenviel.

Het zou onleesbaar zijn als dat het enige was, maar gelukkig schrijft hij met veel zelfspot en humor. De titel van de gedichtenbundel zegt dat ook al: "Snikken en grimlachjes".

Slide 23 - Slide

Speaking name
Een speaking name is de naam van een personage waarin het karakter van het personage gegeven is, meestal op satirische wijze, bijvoorbeeld Pieter Stastok uit Camera Obscura van Hildebrand of Droogstoppel uit Max Havelaar van Multatuli.

Slide 24 - Slide

Samenvatting
Pas de literaire begrippen toe op Snikken en Grimlachjes.

Slide 25 - Slide

Slide 26 - Video

MULTATULI

Multatuli is een pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker.

Multatuli betekent "ik heb veel gedragen".

Hij schrijft over Oost-Indië. Er is door Nederlanders

veel over die "Indische tijd" geschreven. In Indië was

ook al eeuwenlang een grote verteltraditie.

Mensen die in dit "Nederlands-Indië" hebben geleefd, vertellen daar met nostalgische gevoelens over.

Slide 27 - Slide

Slide 28 - Video

MULTATULI

In Nederlands-Indië waren helaas vele misstanden. Eduard Douwes Dekker zag als assistent-resident in Lebak met eigen ogen hoe de Javaan werd misbruikt. Hij heeft alles in het werk gesteld om dit tegen te gaan. Het was allemaal tevergeefs. "Voor straf" werd hij overgeplaatst en hij vroeg ontslag. Als een berooid man zwierf hij door Europa.

Slide 29 - Slide

MULTATULI

Hij besloot vervolgens om zijn ervaringen op te schrijven. Dat werd de roman "MAX HAVELAAR". Hij schreef het met een dubbel doel:

  • een einde maken aan de onderdrukking van de Javanen
  • eerherstel krijgen voor zichzelf



Slide 30 - Slide

Motto
In het begin van het boek wordt er een onuitgegeven toneelspel beschreven. Dit kan als de motto van het boek worden gezien. In deze onuitgegeven toneelspel wordt Lothario ervan beschuldigd Barbertje te hebben vermoord. De rechter veroordeelt hem tot 'ophanging'. De rechter is vastbesloten; zelfs als hij Barbertje in levende lijve ziet blijft hij bij zijn besluit. Dit keer is de straf niet gebaseerd op moord, maar op eigenwaan. Dit motto heeft veel met het boek te maken. In dit toneelspel wordt er iemand (Lothario) onrecht aangedaan. In het boek zijn dit de inlanders in Indië. Ook is er een persoon met duidelijk veel macht in het toneelspel (de rechter). In het boek zijn dit de Nederlandse Staat en de Regent van Lebak.

Slide 31 - Slide

Speaking name
Batavus Droogstoppel is de fictieve auteur van de raamvertelling van Multatuli's meesterwerk Max Havelaar. Hij is een karikatuur van de oerdegelijke Nederlandse zakenman die niet het minste benul heeft van wat er in Nederlands-Indië gebeurt.

Slide 32 - Slide

Slide 33 - Video

De Vlaamse beweging

In de negentiende eeuw ontstond de

"Vlaamse Beweging". Deze wilde een

einde maken aan de overheersing van

de Franse taal en bij de bevolking de

eigen Vlaamse cultuur onder de

aandacht brengen.



Slide 34 - Slide

Guido Gezelle

De priester Guido Gezelle was de eerste

dichter die in de negentiende eeuw in het

Vlaams schreef. Hij dichtte vooral over de

natuur, waarin hij de hand van God zag.



Slide 35 - Slide

Slide 36 - Video

Wat zijn typerende elementen van de romantiek?
A
het verleden, muziek en poëzie
B
schilderkunst, politiek en godsdienst
C
het sociale leven, de parodie en het tijdschrift
D
liefde voor de natuur, gevoel voor humor en doodsdrift

Slide 37 - Quiz

Welke twee literaire vormen komen in de negentiende eeuw voor?
A
historische roman parodie
B
tendensroman hekeldicht
C
briefroman column
D
streekroman sprookje

Slide 38 - Quiz

Onder wiens leiding verscheen
"De Gids"?
A
Nicolaas Beets
B
François Haverschmidt
C
E.J. Potgieter
D
A.C.W. Staring

Slide 39 - Quiz

Hoe noem je het soort verzen die de Schoolmeester schreef?
A
knuppelverzen
B
knittelverzen
C
knokelverzen
D
knipperverzen

Slide 40 - Quiz

"Hermingard van de Eikenterpen" van Aarnout Drost is een
A
gedichtenbundel
B
historische roman
C
streekroman
D
verhalenbundel

Slide 41 - Quiz

Hoe heet de student van wie sprake is in "Snikken en grimlachjes?
A
E.J. Potgieter
B
Henk Hildebrand
C
Piet Paaltjens
D
Francois Haverschmidt

Slide 42 - Quiz

Wiens leven beschrijft Hildebrand in de "Camera Obscura"?
A
het leven van de arme student in Leiden
B
het leven van de adellijke families in de grote steden
C
het leven van doorsnee families in provinciestadjes
D
het leven van welgestelde burgers in provinciestadjes

Slide 43 - Quiz

Wie schreef "Max Havelaar"?
A
Staring
B
Potgieter
C
Beets
D
Multatuli

Slide 44 - Quiz

Wat betekent "Multatuli" letterlijk?
A
Ik heb veel geschreven
B
Ik heb veel gedragen
C
Ik heb veel meegemaakt
D
Ik heb veel geleerd

Slide 45 - Quiz

Wat is de echte naam van Multatuli?
A
Eduard Douwes Dekker
B
Jan Douwe Dekkers
C
Eduard Johannes Douwe
D
Johannes Josephus Douwe

Slide 46 - Quiz

Welke twee doelen had Multatuli met het schrijven van "Max Havelaar"?
A
zich literair uiten de positie van de Javaan verbeteren
B
geld verdienen de positie van de Javaan verbeteren
C
het van zich afschrijven de positie van de Javaan verbeteren
D
eerherstel voor zichzelf de positie van de Javaan verbeteren

Slide 47 - Quiz

In de negentiende eeuw ontstond de "Vlaamse beweging". Wat was het doel van deze beweging?
A
zich losmaken van Nederland
B
zich losmaken van Franrijk
C
een einde maken aan de overheersing van de Nederlandse taal
D
een einde maken aan de overheersing van de Franse taal

Slide 48 - Quiz

Waarover schreef Guido Gezelle meestal?
A
God
B
de Vlaamse cultuur
C
de natuur
D
de Vlaamse burgerij

Slide 49 - Quiz