Raad van de Raaf Les 1 - Klimaatverandering

• Burgerschapskunde
• Basisschool
• Groep 3-8

Introduction

In deze les maken leerlingen kennis met de Raad van de Raaf, een groep kinderen die in actie komen voor het klimaat en de aarde. Ze leren dat er kinderen zijn die al leven met de gevolgen van klimaatverandering en dat alles op aarde met elkaar verbonden is.

Instructions

Gebruik deze les ter voorbereiding op het bezoek aan Raad van de Raaf of gebruik hem los van het bezoek.

Is jouw school in het bezit van iPads/Chromebooks e.d.? Maak hier dan gebruik van.

De leerlingen openen in een browser: lessonup.app. Links onderin het scherm staat de code die leerlingen moeten invoeren (in witte bolletjes).
Alle lesopdrachten zijn ook zonder device uitvoerbaar. Behandel de opdrachten dan klassikaal op een centraal scherm. Klik als docent op je eigen device (verbonden met een digibord) het vinkje onder in het scherm weg bij 'devices in de klas’. Je kunt nu de quizvragen centraal op het digibord doen.

Door op de afbeeldingen met de lesnummers te klikken opent de les. Klik vervolgens op 'geef les'. Speel de les af via het digibord.

Liever geen geluid na het beantwoorden van een interactieve vraag? Onderaan de pagina staat een vink bij geluid. Klik deze vink uit.

Lesdoelen:

-  leerlingen kunnen benoemen wat broeikasgassen met klimaatverandering te maken hebben.

-  leerlingen maken kennis met Ivalu en Raymi van de Raad van de Raaf.

-  leerlingen leren dat er kinderen zijn die de gevolgen van klimaatverandering al merken.
-  leerlingen onderzoeken samen waar het kunstwerk Inuk - Inuit over gaat.

Klimaatverandering

Vertel:
Binnenkort gaan we naar Wereldmuseum Amsterdam naar de juniortentoonstelling: Raad van de Raaf.

In deze les komen we te weten wat de Raad van de Raaf eigenlijk is en wat het met klimaatverandering te maken heeft. 
Wat weten jullie al over klimaatverandering? 

Bekijk de animatie.

We gaan nu een video kijken. Hierin maak je kennis met Ivalu en Raymi, zij hebben de Raad van de Raaf opgericht. Let goed op na afloop volgt er een korte quiz over de video!

Wat is klimaat?

1. Het gemiddelde weer over een lange periode
2. Het gemiddelde weer
3. Hoe warm het gemiddeld is
4. Hoe veel het gemiddeld regent

Achtergrondinformatie:

Klimaat is het gemiddelde weer over een bepaalde periode, vaak 30 jaar.

Het verschil tussen klimaat en weer

Het weer kan elke dag weer anders zijn. Het weer gaat over vandaag of over een korte periode in de toekomst.  Het kan vandaag de dag ongeveer 3 weken van tevoren voorspeld worden.

Het klimaat gaat over het weer over een langere periode. Een natte zomer of koude winter betekent  niet dat er geen klimaatverandering meer is.
Door de stijging van de temperatuur op aarde, wordt het gemiddelde weer anders en wordt het weer ook extremer. 

Meer video's over klimaat en klimaatverandering:
https://schooltv.nl/thema/klimaatverandering

Wat zorgt voor meer broeikasgassen?

1. fabrieken
2. vliegtuigen en auto's
3. bomen kap
4. veehouderij

Achtergrondinformatie:

Mensen zijn steeds meer broeikasgassen uit gaan stoten.
Door fabrieken, energiecentrales, verwarming, vervoer etc.
Bossen worden op grote schaal gekapt waarbij CO2 vrijkomt. Er worden steeds meer koeien, schapen en geiten gehouden voor vlees en zuivel (intensieve veehouderij).
De mens is hierdoor de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde. Door al deze activiteiten zit er nu 40 procent meer CO2 in de lucht dan 250 jaar geleden. 

Waar zorgen teveel broeikasgassen voor?

Doordat mensen meer broeikasgassen uitstoten wordt de aarde warmer.

Door deze opwarming van de aarde verandert het klimaat. Dat heeft allerlei gevolgen: op sommige plekken stijgt de zeespiegel, op andere plekken wordt het droger, het weer wordt extremer (hevige regenbuien, meer hittegolven).

Wat denk je dat de Raad van de Raaf doet?

De Raad van de Raaf is een (fictieve) club van kinderen die in actie komen voor het klimaat.
Ivalu richtte het eerste Hoofdkwartier op in Groenland. Nu zijn ze bezig het hoofdkwartier Nederland op te bouwen en nieuwe leden te vinden.

De Raad van de Raaf verzamelt kennis over (leven met) de natuur en brengen in kaart wat mensen al doen tegen klimaatverandering. Daarnaast komen ze zelf met ideeën en voeren actie.

Hoeveel CO2 stoot iemand in Nederland gemiddeld per jaar uit?

1. 5.000 kilo
2. 9.500 kilo
3. 16.000 kilo
4. 32.000 kilo

Vertel:

Het broeikasgas waar het meestal over gaat is koolmonoxide dat wordt ook CO2 genoemd.

In de video zegt Raymi:  "En het oneerlijke is dat de mensen die de minste fabrieken hebben, het meeste last hebben klimaatverandering."

In Nederland stoten mensen in vergelijking met de rest van de wereld veel broeikasgassen uit. Wel 3 keer zoveel. Kunnen jullie raden hoeveel kilo iemand in Nederland per jaar aan broeikasgassen uitstoot?

Voor bovenbouw:

- Waarom wordt er in Nederland zoveel uitgestoten?

- Waarom hebben mensen die niet veel uitstoten vaak meer last van klimaatverandering denken jullie?

Achtergrond informatie

Om een idee te krijgen hoeveel 16.000 kilo koolmonoxide is:

- een groeiende boom neemt 20 kg co2 per jaar op. Dus deze uitstoot staat gelijk aan 800 bomen. Dat zijn ongeveer 4 voetbalvelden aan bomen die nodig zijn om de uitstoot op te nemen/ compenseren.

-In Nederland stoten mensen 3 keer zoveel CO2 uit als het wereldgemiddelde.

- Iemand die in Congo woont stoot in 1 jaar uit, wat iemand in Nederland in 1 dag uitstoot.

Bron: Klimaatmuseum
www.klimaatmuseum.nl/

Wil je dieper ingaan op uitstoot/ ecologische voetafdruk dan kun je met de leerlingen de ecologische voetafdruk test doen. https://voetafdruk.hetklokhuis.nl/

0

In Groenland stoten mensen weinig broeikasgassen uit, maar zij merken wel dat het ijs smelt.
Malik uit Groenland vertelt in deze video over zijn leven en wat hij al merkt van klimaatverandering.

Let goed op na afloop volgt er weer een korte quiz over de video!

Waardoor smelt het ijs in Groenland?

Er zijn verschillende antwoorden mogelijk:

-  Door de opwarming van de aarde.
(die versnelt:)

-  Door de broeikasgassen van andere landen.
(je krijgt broeikasgassen:)

- Door de verbranding van brandstoffen.

Hoe dik is het ijs nu?

1. 2,5 meter
2. 2 meter
3. 1 meter
4. 0,5 meter

Malik zegt:

Toen mijn vader zo oud was als ik was het ijs 2 meter. Nu is het nog maar 50 centimeter.

Het is is dus  flink gesmolten, het is 1,5 meter dunner geworden.

Waarover maakt Malik zich zorgen?

Er zijn verschillende antwoorden mogelijk.
Malik maakt zich zorgen over:

- dat het ijs nog verder smelt.

- dat hij straks niet meer kan ijsvissen of honden sleeën.

- dat de natuur kapot gaat.

- dat het klimaat kapot gaat.

Wat vond je van het verhaal van Malik?

😒🙁😐🙂😃

Bespreek de video na. 
Wat voor emoties maakt het verhaal los?
Wat zouden ze tegen Malik willen zeggen?

Doorvragen:

- Wat wil Malik van ons?
(Dat we stoppen  veel broeikasgassen uitstoten. Hierdoor gaat de natuur kapot.)

- Wat kunnen kinderen hieraan doen? 

Voor de bovenbouw:

- Wat heeft het smeltende ijs in Groenland met ons in Nederland te maken?
(In Nederland stoten mensen veel broeikasgassen uit, waardoor het warmer wordt en het ijs smelt.  Als het ijs daar smelt, stijgt hier in Nederland de zeespiegel.)

Kunstwerk Inuk- Inuit 

We gaan nu naar een kunstwerk kijken van een Groenlandse kunstenaar, zij heet Naja Rosing Asvid. Dit kunstwerk is te zien in het Wereldmuseum bij Raad van de Raaf.
Kijk samen naar Inuk-Inuit kunstwerk.

Op deze slide zie je de helft van het kunstwerk. 

Vraag: 
1. Wat zie je?
2. Waar denk je dat het over gaat?
3. Wat wil je nog weten?

Informatie over het kunstwerk:

Het kunstwerk is gemaakt door de Groenlandse kunstenaar Naja Rosing Asvid. In haar kunst experimenteert Rosing-Asvid met de mogelijkheden van Groenlandse natuurlijke materialen.

Je ziet hier één figuur, Inuk dat betekent 'mens' in het Groenlands. Deze mens staat alleen op een witte bol, de aarde. Met de navelstreng is de figuur verbonden met de planeet. De mens is voortgekomen uit de aarde, woont er en is er dus mee verbonden.

Nu zie je het hele kunstwerk.
Waar denk je nu dat het kunstwerk over gaat? Wat wil je nog meer weten?

Informatie over het kunstwerk:

Het kunstwerk is gemaakt door de Groenlandse kunstenaar Naja Rosing Asvid. In haar kunst experimenteert Rosing-Asvid met de mogelijkheden van Groenlandse natuurlijke materialen.

Links: je ziet één figuur, Inuk (enkelvoud van Inuit), dat betekent 'mens' in het Groenlands. Deze mens staat alleen op een witte bol, de aarde. Met de navelstreng is de figuur verbonden met de planeet die wij allemaal bewonen en waar wij uit voort gekomen zijn.

Rechts: op het tweede schilderij zie je een heleboel figuren, Inuit, dat betekent  mensen.  Ze staan rondom de aarde, allemaal via hun navelstrengen verbonden aan de aarde waar wij uit voort komen.
Naja Rosing Asvid laat hiermee zien dat wij allen als het ware verbonden zijn via onze navelstrengen, en samen de aarde bewonen. Alles is met elkaar verbonden.
We delen verantwoordelijkheid voor elkaar en de aarde.

Extra werkvormen bij dit kunstwerk:

1.) Beeld de afbeeldingen fysiek uit. Laat de leerlingen eerst alleen in de ruimte staan met de handen naast het lichaam- hoe is dat? Ga daarna in een cirkel staan met handen vast of armen in elkaar gehaakt. Houd de knieën gebogen. Hang eventueel naar achter tot je elkaar draagt. Voelt dit anders? Wat is het verschil?

2.) Laat de leerlingen een zelfportret (ten voeten uit) tekenen of fotograferen. Maak het rechterwerk (Inuit) na met de leerlingen uit de klas. Verzin er een titel bij.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet goed hebt begrepen.

Vat samen wat er besproken is en evalueer de les.
Zijn er nog vragen onbeantwoord?

WE ZIEN JULLIE GRAAG IN HET MUSEUM