Hanze geschiedenis

• Geschiedenis
• HBO
• Studiejaar 1

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je iets vertellen over het ontstaan en uit elkaar vallen van de Hanzesteden

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Introductie

- Topontmoeting voor de Gelderse Hanzesteden in Nunspeet

- Nieuw handelsakkoord

- Valse munters

- Bronzen Hanzepaardje

Wat weet jij eigenlijk
al van Hanzesteden?

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
• Deze plekken liggen op een goede plek: kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster
• Op deze plekken waren vaak al jaarmarkten
• Langzaam ontstaan hieruit nederzettingen, die uitgroeien tot steden.

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op
  
• Overschotten worden verkocht of geruild op markten 
• Geld wordt steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel
• Einde aan de aanvallen van Vikingen in West-Europa: meer veiligheid
• Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

De Hanze

- Handelaren zijn lid van een Hanzeverbond

- Hanze is een samenwerkingsverband tussen kooplieden, in verschillende steden, die dezelfde producten verhandelen

- Steden aan de IJssel

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

- Handel in zout, graan, ijzer, vis, wijn, bier en dierenhuiden

- Koggeschepen                                                                                       

- Jaarmarkten                                                                                              

- Straffen                                                                                                       

- Handel in zout, graan, ijzer, vis, wijn, bier en dierenhuiden

- Koggeschepen                                                                                       

- Jaarmarkten                                                                                              

- Straffen                                                                                                       

- Brug over de IJssel in Kampen                                                                   - Gebouwd in 1448 door                                           Kamperstadsbestuur                                        

Erfenis van de Hanze

- Sassenpoort Zwolle

- In 2000 trekt een opgraving van een koggeschip in Antwerpen veel bekijks.

- Stadspoort Kampen                                                                                     

Einde van de Hanze

- Hanzesteden handelen steeds vaker uit eigen belang

 - Moedernegotie                                                                                 

- Antwerpen en Amsterdam als handelscentrum             

Einde van de Hanze

- Hanzesteden handelen steeds vaker uit eigen belang

 - Moedernegotie                                                                                 

- Antwerpen en Amsterdam als handelscentrum             

Video

Canonclips: De Hanze

In 1267 werd de Hanze opgericht. Wat is NIET WAAR over de Hanze?

1. De Hanze was een samenwerking tussen steden.
2. De Hanze leverde de kooplieden veel voordelen op, zoals afspraken over goedkopere prijzen.
3. Bij de Hanze waren veel gildes aangesloten die hun producten zo beter konden verkopen.
4. De IJssel was een rivier waaraan veel Hanze steden lagen.

Hoe heet een containerschip in de Hanze?

1. Bolschip
2. Kogge
3. Galjoen
4. Kraak

In 1356 gaan hele steden met elkaar samenwerken. Waar werd dit bepaalt?

1. Hamburg
2. Deventer
3. Lübeck
4. Gdansk

Wat waren de grootste Hanzesteden in Nederland?

1. Zwolle, Doesburg, Deventer, Harderwijk
2. Hattem, Kampen, Zwolle, Hasselt
3. Zutphen, Deventer, Zwolle, Doesburg
4. Deventer, Zwolle, Kampen, Zutphen

Langs welke rivier lagen de grootste Hanzesteden in Nederland?

1. De Rijn
2. De Maas
3. De IJssel
4. De Waal

Wat werd aan het einde van de Hanze als eerste het nieuwe handelscentrum?

1. Antwerpen
2. Amsterdam
3. Lübeck
4. Brussel

Waar of niet waar?
De erfenis van de Hanze is nog steeds te zien

1. Waar
2. Niet waar
3. Waar
4. Niet waar

Hoe wordt de handel op de Oostzee in de periode na de Hanze genoemd?

1. Moedernegotie
2. Stapelplaats
3. Lijfland
4. Sonttol

Waardoor neemt de macht van de Hanzesteden af? Meerdere antwoorden zijn mogelijk

1. Handel vanuit eigenbelang
2. Amsterdam gaat over de IJssel varen
3. De schepen zijn afgebrand
4. Verzanding van de rivier

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen