The Story of Ne Kuko

Introduction

Deze IDFA filmles over kolonialisme, roofkunst en activisme is geschikt voor leerjaar 4 t/m 6 van het voortgezet onderwijs, en mbo. Aan de hand van vragen en stellingen ga je met je leerlingen in gesprek over de korte documentaire ‘The Story of Ne Kuko’. Slides 2 t/m 4 dienen behandeld te worden voorafgaand aan het kijken van de film, de rest van de slides richten zich op reflectie en verwerking achteraf.

Worksheets

Contextblad The Story of Ne Kuko.pdf

The Story

Thema's:
kolonialisme, roofkunst, activisme

VO 4-6
MBO

of Ne Kuko

Welkom! Deze les is onderdeel van het IDFA scholierenprogramma.

Waar gaat de film over?

Het Afrika Museum in Berg en Dal binnenwandelen om de deur weer uit te lopen met een tentoonstellingsobject onder je arm. Volgens de politie is dat diefstal, volgens de Congolese activist Mwazulu Diyabanza is het een kwestie van ophalen wat tijdens de koloniale overheersing uit Congo is geroofd om het weer terug te brengen naar waar het vandaan kwam. In deze documentaire worden verschillende aspecten van koloniale roofkunst belicht aan de hand van de geschiedenis van Ne Kuko, een chef in het Congolese Boma, die rond 1878 ten prooi viel aan een Belgische kolonist op handelsexpeditie. Een kalme voice-over vertelt hoe Ne Kuko niet alleen grond afhandig werd gemaakt, maar ook zijn nkisi. De diefstal van dit krachtbeeld waaraan spirituele krachten worden toegeschreven, betekende niet alleen identiteitsverlies voor Ne Kuko, het sloeg ook de gemeenschap werkelijk uit het lood. Anderhalve eeuw later wacht de nkisi nog altijd op een terugkeer naar Boma.

Waar gaat de film over?

Het Afrika Museum in Berg en Dal binnenwandelen om de deur weer uit te lopen met een tentoonstellingsobject onder je arm. Volgens de politie is dat diefstal, volgens de Congolese activist Mwazulu Diyabanza is het een kwestie van ophalen wat tijdens de koloniale overheersing uit Congo is geroofd om het weer terug te brengen naar waar het vandaan kwam. In deze documentaire worden verschillende aspecten van koloniale roofkunst belicht aan de hand van de geschiedenis van Ne Kuko, een chef in het Congolese Boma, die rond 1878 ten prooi viel aan een Belgische kolonist op handelsexpeditie. Een kalme voice-over vertelt hoe Ne Kuko niet alleen grond afhandig werd gemaakt, maar ook zijn nkisi. De diefstal van dit krachtbeeld waaraan spirituele krachten worden toegeschreven, betekende niet alleen identiteitsverlies voor Ne Kuko, het sloeg ook de gemeenschap werkelijk uit het lood. Anderhalve eeuw later wacht de nkisi nog altijd op een terugkeer naar Boma.

Wat is een documentaire? Noem drie kenmerken van documentaires. Wat is volgens jou een belangrijk verschil tussen documentaires en fictiefilms?

Hoe vaak kijk jij films? En bekijk je ze het liefst in de bioscoop, op televisie, of op je laptop, tablet of mobiele telefoon? Waarom?

Kijk je wel eens documentaires? Waarom wel of niet? Welk genre films kijk je het liefst? Waarom spreekt dit genre jou aan?

Quote van de filmmaker

Festus Toll: "Ik maak documentaires omdat ik geloof in de kracht van verhalen om mensen te verbinden en bewustzijn te creëren. Als filmmaker heb ik de mogelijkheid om werelden te onthullen die vaak verborgen blijven, en om vragen te stellen over wie we zijn en waar we vandaan komen."

Vragen over genre

• Wat is een documentaire? Noem drie kenmerken van documentaires. Wat is volgens jou een belangrijk verschil tussen documentaires en fictiefilms?
  Documentaire is een filmgenre waarin echte mensen en echte gebeurtenissen worden laten zien. Fictiefilms (speelfilms) kunnen ook over echte gebeurtenissen gaan, maar hierin wordt het verhaal gespeeld door acteurs – het is niet hun echte leven.
   
• Kijk je wel eens documentaires? Waarom wel of niet? Welk genre films kijk je het liefst? Waarom spreekt dit genre jou aan?
  Eigen antwoorden
  
  
• Hoe vaak kijk jij films? En bekijk je ze het liefst in de bioscoop, op televisie, of op je laptop, tablet of mobiele telefoon? Waarom?
  Eigen antwoorden
  
  
• Quote van filmmaker Festus Toll: " Ik maak documentaires omdat ik geloof in de kracht van verhalen om mensen te verbinden en bewustzijn te creëren. Als filmmaker heb ik de mogelijkheid om werelden te onthullen die vaak verborgen blijven, en om vragen te stellen over wie we zijn en waar we vandaan komen."

Congo was van 1885 tot 1960 een Belgische kolonie. Wat is kolonisatie? Waarom denk je dat de Belgen Congo koloniseerden?

Welk gevoel gaf het geluidsfragment je? Waarom?

Beluister met de knop hieronder een geluidsfragment uit de film (1:30 min). Schrijf tijdens het luisteren op wat je allemaal hoort. Probeer zoveel mogelijk te horen en herkennen. Het geeft niet als je niet zeker weet wat een geluid is, noteer hoe het voor jou klinkt.

Filmmaker

Filmmaker Festus Toll: "Voor het sound design hebben we gebruik gemaakt van traditionele Congolese muziek, Afrikaanse atmosferische geluiden en natuurgeluiden om een ervaring te creëren die de mystiek en kracht van de nkisi weerspiegelt. Daarnaast hebben we de stemmen van de voorouders, die het verhaal van de nkisi vertellen, zorgvuldig gemixt om een gevoel van tijdloosheid en urgentie over te brengen."

Voorafgaand aan het kijken

• Congo was van 1885 tot 1960 een Belgische kolonie. Wat is kolonisatie? Waarom denk je dat de Belgen Congo koloniseerden?
  Koloniseren betekent het in bezit nemen van gebieden die niet van jou zijn. Europese landen koloniseerden over de hele wereld landen en er woonden toen ook veel Europeanen in de koloniën.
  
  De redenen om landen te koloniseren: het was de tijd van de Europese ontdekkingsreizen. De 'ontdekker' pakte het land af om het te gebruiken voor landbouw, bijvoorbeeld op rubberplantages. Congo is een van de grootste landen in Afrika, dus allereerst was de grote hoeveelheid grondgebied een belangrijke reden voor Europese landen om Congo als kolonie te willen. Ook beschikt het over veel water, afkomstig van de op één na grootste rivier ter wereld (de Congorivier), een gunstig klimaat en een vruchtbare bodem. Onder de grond bevinden zich bovendien koper, goud, diamanten, kobalt, uranium, coltan en olie – deze mineralen maken Congo tot een van de rijkste landen ter wereld.
  
  
• Beluister met de knop hieronder een geluidsfragment uit de film. Schrijf tijdens het luisteren op wat je allemaal hoort. Probeer zoveel mogelijk te horen en herkennen. Het geeft niet als je niet zeker weet wat een geluid is, noteer hoe het voor jou klinkt.
  Eigen antwoorden
  
  
• Geluidsfragment, The Story of Ne Kuko
  
  
• Welk gevoel gaf het geluidsfragment je? Waarom?
  Eigen antwoorden
  
  
• Quote van filmmaker Festus Toll: "Voor het sound design hebben we gebruik gemaakt van traditionele Congolese muziek, Afrikaanse atmosferische geluiden en natuurgeluiden om een ervaring te creëren die de mystiek en kracht van de nkisi weerspiegelen. Daarnaast hebben we de stemmen van de voorouders, die het verhaal van de nkisi vertellen, zorgvuldig gemixt om een gevoel van tijdloosheid en urgentie over te brengen."

Naar IDFA! Jullie bekijken de film in het filmtheater.

The Story of Ne Kuko, Festus Toll, 2023 

Wat heb je in de film gezien en gehoord? Wat gebeurde er allemaal?

Wat dacht je tijdens het kijken? Welke vragen kwamen in je op? Noem ook drie emoties die je hebt gevoeld tijdens het kijken.

Wat vond je van de film? Leg ook uit waarom.

Welke scène vond je het meest opvallend of interessant? Waarom?

Vragen over de filmervaring

• Wat heb je in de film gezien en gehoord? Wat gebeurde er allemaal?
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke scène vond je het meest opvallend of interessant? Waarom?
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat dacht je tijdens het kijken? Welke vragen kwamen in je op? Noem ook drie emoties die je hebt gevoeld tijdens het kijken.
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat vond je van de film? Leg ook uit waarom.
  Eigen antwoorden

Hoe is de nkisi in België terechtgekomen?

Conferentie van Berlijn, 1884

Op de Conferentie van Berlijn waren 14 Europese landen en de Verenigde Staten aanwezig om het Afrikaanse continent te verdelen. Er was geen enkel Afrikaans land uitgenodigd. Er werd een liniaal op een landskaart gelegd om (vrij willekeurig) grenzen te trekken. Dit resulteerde in 40 Afrikaanse landen, waarvan er 36 bestuurd zouden worden door een Europees land. Congo werd zo privébezit van de Belgische koning Leopold II en alle inkomsten waren voor hemzelf.

Wie weet er iets over de kolonisatie van Afrika en/of specifiek Congo? Hoe werd het gekoloniseerd? Wat gebeurde er in Congo onder heerschappij van België?

Welke landen zijn allemaal door Nederland gekoloniseerd geweest? Denk je dat Nederland ook kunst geroofd heeft?

Vragen over het koloniaal verleden

• Hoe is de nkisi in België terechtgekomen?
  Het is in de koloniale tijd door kolonisten meegenomen uit Congo, zonder overleg met de Congolezen van wie het beeld was. In feite gaat het dus om diefstal; dit wordt ook wel roofkunst genoemd.
  
  
• Wie weet er iets over de kolonisatie van Afrika en/of specifiek Congo? Hoe werd het gekoloniseerd? Wat gebeurde er in Congo onder heerschappij van België?
  Eigen antwoorden. Dit wordt in de volgende slides toegelicht.
  
  
• Welke landen zijn allemaal door Nederland gekoloniseerd geweest? Denk je dat Nederland ook kunst geroofd heeft?
  Nederlands-Indië (nu Indonesië), Suriname, de Nederlandse Antillen en Nederlands-Nieuw-Guinea waren koloniën van Nederland. Ook heeft Nederland koloniale gebieden gehad in New York, Brazilië, Sri Lanka, Japan, Taiwan, Maleisië, India, Zuid-Afrika en meerdere landen langs de westkust van Afrika. En ja, Nederland heeft in haar koloniën ook kunst geroofd. Veel van deze objecten werden vervangen door christelijke objecten. De geroofde kunst is onder andere in de collectie van het Rijksmuseum beland.
  
  
• Conferentie van Berlijn, 1884. Op de Conferentie van Berlijn waren 14 Europese landen en de Verenigde Staten aanwezig om het Afrikaanse continent te verdelen. Er was geen enkel Afrikaans land uitgenodigd. Er werd een liniaal op een landskaart gelegd om (vrij willekeurig) grenzen te trekken. Dit resulteerde in 40 Afrikaanse landen, waarvan er 36 bestuurd zouden worden door een Europees land. Congo werd zo privébezit van de Belgische koning Leopold II en alle inkomsten waren voor hemzelf.

Tijdens het verdelen van de gebieden werd door de Europese landen geen rekening gehouden met de verschillende bevolkingsgroepen en die er leefden. Door willekeurig grenzen te trekken, kwamen deze groepen opeens bij elkaar in hetzelfde land te wonen. Dit zorgde voor veel burgeroorlogen en conflicten, vaak aangewakkerd en gestimuleerd door de Europese landen die Afrikaanse landen wilden destabiliseren. Nog steeds lijdt Afrika onder deze verdeeldheid.

De Congolezen werden uitgebuit en tot slaaf gemaakt. Er waren verplichte hoeveelheden voor het verzamelen van rubber; als de Congolezen deze niet haalden, werd hun hand afgehakt. Congolezen werden vermoord, verkracht, verhongerd, geëxecuteerd en/of ziek. Het dodental van Leopolds regime wordt geschat tussen de vijf en tien miljoen doden.

Stelling: eens of oneens?

Je ziet in de documentaire dat koning Ne Kuko een overeenkomst ondertekent waarmee hij afstand doet van al zijn land en macht, en dit overdraagt aan de Belgische Alexandre Delcommune. Bespreek de volgende stellingen:

1. De Belgen hebben eerlijk gehandeld, het is een geldige overeenkomst.

2. Koning Ne Kuko wist niet wat hij ondertekende, dus deze overeenkomst zou niet geldig moeten zijn. De Belgen hebben hem erin geluisd.

Informatie over Leopolds heerschappij

• Tijdens het verdelen van de gebieden werd door de Europese landen geen rekening gehouden met de verschillende bevolkingsgroepen en die op het continent leefden. Door willekeurig grenzen te trekken, kwamen deze groepen opeens bij elkaar in hetzelfde land te wonen. Dit zorgde voor veel burgeroorlogen en conflicten, vaak aangewakkerd en gestimuleerd door de Europese landen die Afrikaanse landen wilden destabiliseren. Nog steeds lijdt Afrika onder deze verdeeldheid.
  
  
• De Congolezen werden uitgebuit en tot slaaf gemaakt. Er waren verplichte hoeveelheden voor het verzamelen van rubber; als de Congolezen deze niet haalden, werd hun hand afgehakt. Congolezen werden vermoord, verkracht, verhongerd, geëxecuteerd en/of ziek. Het dodental van Leopolds regime wordt geschat tussen de vijf en tien miljoen doden.
  
  
• Je ziet in de documentaire dat koning Ne Kuko een overeenkomst ondertekent waarmee hij afstand doet van al zijn land en macht, en dit overdraagt aan de Belgische Alexandre Delcommune. Bespreek de volgende stellingen:
  
  1. De Belgen hebben eerlijk gehandeld, het is een geldige overeenkomst.
  2. Koning Ne Kuko wist niet wat hij ondertekende, dus deze overeenkomst zou niet geldig moeten zijn. De Belgen hebben hem erin geluisd.
  Eigen antwoorden

Bekijk deze prent van Edward Linley Sambourne. Wat zie je? Beschrijf de afbeelding zo precies mogelijk. Benoem klassikaal zoveel mogelijk dingen die je in de prent ziet.

Welk gevoel krijg je als je naar de afbeelding kijkt? Voelen je klasgenoten dit hetzelfde? Waar komt dit gevoel door? Verwijs hierbij naar dingen die je in de afbeelding ziet.

Wat betekent de prent volgens jou? Wat is de boodschap?

Heeft het kijken naar deze afbeelding je nieuwe inzichten gegeven? Zo ja, welk nieuw inzicht is dat? Zo nee, waarom niet?

Vragen over de prent 'In the rubber coils'

• Bekijk deze prent van Edward Linley Sambourne. Wat zie je? Beschrijf de afbeelding zo precies mogelijk. Benoem klassikaal zoveel mogelijk dingen die je in de prent ziet.
  Eigen antwoorden
  
  
• Welk gevoel krijg je als je naar de afbeelding kijkt? Voelen je klasgenoten dit hetzelfde? Waar komt dit gevoel door? Verwijs hierbij naar dingen die je in de afbeelding ziet.
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat betekent de prent volgens jou? Wat is de boodschap?
  Eigen antwoorden
  
  
• Heeft het kijken naar deze afbeelding je nieuwe inzichten gegeven? Zo ja, welk nieuw inzicht is dat? Zo nee, waarom niet?
  Eigen antwoorden

Leopold wist wat er allemaal gebeurde in Congo, maar de mensen in België niet. Veel Belgen zagen Leopold zelfs als een weldoener, vanwege het geld dat hij uitgaf in België voor de bouw van musea, dierentuinen, culturele instellingen en spoorwegen.

Filmmaker Festus Toll: “Ik hoop dat de film jongeren inspireert om kritisch na te denken over de verhalen die verteld worden, wie ze vertelt, en wie mogelijk niet gehoord worden.”

Wat bedoelt de filmmaker hiermee?

Welk verhaal denk je dat in België werd verteld over koning Leopold en de kolonisatie van Congo? Wie werden niet gehoord?

Wat is het gevolg hiervan?

Vragen over verantwoordelijkheid

• Welk verhaal denk je dat in België werd verteld over koning Leopold en de kolonisatie van Congo? Wie werden niet gehoord?
  In België leek het alsof Koning Leopold een goed mens en een goede koning was. Hij verdiende veel geld door de kolonisatie van Congo en liet in België spoorwegen aanleggen en musea bouwen. Dat leek positief. Maar: Congolezen konden niet communiceren met de mensen in België. Hun stemmen werden niet gehoord.
  
  
• Leopold wist wat er allemaal gebeurde in Congo, maar de mensen in België niet. Veel Belgen zagen Leopold zelfs als een weldoener, vanwege het geld dat hij uitgaf in België voor de bouw van musea, dierentuinen, culturele instellingen en spoorwegen. 
  
  
• Quote van filmmaker Festus Toll: “Ik hoop dat de film jongeren inspireert om kritisch na te denken over de verhalen die verteld worden, wie ze vertelt, en wie mogelijk niet gehoord worden.” Wat bedoelt de filmmaker hiermee?
  Een verhaal wordt altijd verteld vanuit een bepaald perspectief. Een persoon in België zonder informatie over Leopolds misdaden in Congo zou dit geschiedenisverhaal op een andere manier vertellen dan een persoon uit Congo die de misdaden van dichtbij heeft meegemaakt. De filmmaker wil dat mensen zich hiervan bewust zijn en niet te snel één bepaald perspectief als objectieve waarheid aannemen.
  
  
• Welk verhaal werd in België verteld over koning Leopold en de kolonisatie van Congo? Wie werden niet gehoord?
  
  
• Wat is het gevolg hiervan?
  Er ontstond een eenzijdig en bovendien totaal verkeerd beeld van koning Leopold. Hij werd gezien als een goed mens die om zijn volk gaf, maar ondertussen deed hij in Congo de meest verschrikkelijke dingen.

"De Belgische prins Laurent neemt het op voor zijn oudoom. 'Hij heeft heel veel gedaan voor België. Er werkten destijds heel veel mensen voor hem. Ze hebben [misdaden] gepleegd. Het is niet zo dat Leopold dat allemaal zelf heeft gedaan.' Laurent benadrukt dat Leopold II, die in 1909 overleed, nooit zelf in Congo is geweest." Bron: NOS

Wat vind je ervan dat prins Laurent het opneemt voor koning Leopold? Leg je antwoord uit.

Is Leopold schuldig? Vind je dat prins Laurent dat moet toegeven, of snap je zijn perspectief ook? Leg je antwoord uit.

Vragen over schuld

• De Belgische prins Laurent neemt het op voor zijn oudoom. "Hij heeft heel veel gedaan voor België. Er werkten destijds heel veel mensen voor hem. Ze hebben [misdaden] gepleegd. Het is niet zo dat Leopold dat allemaal zelf heeft gedaan." Laurent benadrukt dat Leopold II, die in 1909 overleed, nooit zelf in Congo is geweest. (Bron: NOS)
  
  
• Wat vind je ervan dat prins Laurent het opneemt voor koning Leopold? Leg je antwoord uit.
  Eigen antwoorden
  
  
• Is Leopold schuldig? Vind je dat prins Laurent dat moet toegeven, of snap je zijn perspectief ook? Leg je antwoord uit.
  Eigen antwoorden

Quote uit de film: “Wanneer mensen hun geschiedenis wordt ontnomen, wordt ook hun identiteit afgenomen.”

Kun je dit uitleggen? 

Wat is volgens jou de rol van kunstwerken in een samenleving? Waarom kunnen ze belangrijk voor mensen zijn?

Zijn er in jouw familie ook objecten die belangrijk voor jullie zijn? Dit hoeven geen kunstwerken of beelden te zijn, het kan van alles zijn.

Hoe zou het voelen als dit gestolen zou worden? Sterker nog, hoe zou het voelen als iemand anders het in een museum zet en er vervolgens geld mee verdient? Leg je antwoord uit.

Vragen over de rol van (kunst)objecten

• Quote uit de film: “Wanneer mensen hun geschiedenis wordt ontnomen, wordt ook hun identiteit afgenomen.” Kun je dit uitleggen? 
  Je wordt wie je bent door je ouders, je grootouders en iedereen die daarvoor kwam. Met kennis over de geschiedenis van jouw familie of volk kun je begrijpen waar je bij hoort en dat je niet alleen bent.
  
  
• Wat is volgens jou de rol van kunstwerken in een samenleving? Waarom kunnen ze belangrijk voor mensen zijn?
  Eigen antwoorden. Kunstwerken verbeelden vaak verhalen, gebeurtenissen, gedachtes, plekken of situaties. Ze vertellen ons iets over de mensen die ze maken en over de tijd en wereld waarin zij leefden.
  
  
• Zijn er in jouw familie ook objecten die belangrijk voor jullie zijn? Dit hoeven geen kunstwerken of beelden te zijn, het kan van alles zijn.
  Eigen antwoorden
  
  
• Hoe zou het voelen als dit gestolen zou worden? Sterker nog, hoe zou het voelen als iemand anders het in een museum zet en er vervolgens geld mee verdient? Leg je antwoord uit.
  Eigen antwoorden

Filmmaker

Filmmaker Festus Toll: "Hoewel ik mezelf niet per se als een activist beschouw, geloof ik wel dat film een krachtig middel kan zijn voor sociale verandering.”

Wat is activisme? Welke associaties heb je bij het woord activisme? Maak een woordweb. Dit kan individueel of klassikaal.

Vind jij The Story of Ne Kuko een activistische film? Waarom wel of niet?

Heb je wel eens eerder een activistische film gezien? Welke film was dat en welke boodschap haalde jij uit die film?

Vragen over film als middel voor activisme

• Quote van filmmaker Festus Toll: "Hoewel ik mezelf niet per se als een activist beschouw, geloof ik wel dat film een krachtig middel kan zijn voor sociale verandering.”
  
  
• Wat is activisme? Welke associaties heb je bij het woord activisme? Maak een woordweb. Dit kan individueel of klassikaal.
  Eigen antwoorden
  
  
• Vind jij The Story of Ne Kuko een activistische film? Waarom wel of niet?
  Eigen antwoorden
  
  
• Heb je wel eens eerder een activistische film gezien? Welke film was dat en welke boodschap haalde jij uit die film?
  Eigen antwoorden

Filmmaker

Filmmaker Festus Toll: "We hebben nu een verhaal verteld over één object, maar er zijn honderdduizenden geroofde objecten. Allemaal hebben ze een eigen verhaal. Ik zou dus nog een hele collectie korte films kunnen maken."

Als jij zelf een film kon maken over een maatschappelijk en/of politiek onderwerp, waar zou jouw film dan over gaan? Waarom kies je dit onderwerp?

Festus Toll heeft voor The Story of Ne Kuko veel aandacht besteed aan het sound design van de film. Welke geluiden kun jij voor jouw filmidee gebruiken? Denk aan voice-over, natuurgeluiden, omgevingsgeluiden, zang, muziek, geluidseffecten, etc.

Festus wil dat mensen kritisch nadenken over door wie bepaalde verhalen verteld worden en wie juist niet gehoord worden. Welke mensen komen over jouw onderwerp vaak aan het woord? Wie minder vaak?

Naar wat voor hoofdpersoon zou je op zoek gaan voor jouw film? Leg je antwoord uit.

Jouw eigen activistische film

• Quote van filmmaker Festus Toll: “We hebben nu een verhaal gehad over één object, maar er zijn honderdduizenden geroofde objecten. Allemaal hebben ze een eigen verhaal. Ik zou dus nog een hele collectie korte films kunnen maken.”
  
  
• Als jij zelf een film kon maken over een maatschappelijk en/of politiek onderwerp, waar zou jouw film dan over gaan? Het mag van alles zijn. Waarom kies je dit onderwerp?
  Eigen antwoorden
  
  
• Festus wil dat mensen kritisch nadenken over door wie bepaalde verhalen verteld worden en wie juist niet gehoord worden. Welke mensen komen over jouw onderwerp vaak aan het woord? Wie minder vaak?
  Eigen antwoorden
  
  
• Naar wat voor hoofdpersoon zou je op zoek gaan voor jouw film? Leg je antwoord uit.
  Eigen antwoorden
  
  
• Festus Toll heeft voor The Story of Ne Kuko veel aandacht besteed aan het sound design van de film. Welke geluiden kun jij voor jouw filmidee gebruiken? Denk aan voice-over, natuurgeluiden, omgevingsgeluiden, zang, muziek, geluidseffecten, etc.
  Eigen antwoorden

IDFA's onderwijsprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21, Brook Foundation, Deloitte Impact Foundation
en IDFA's Dikke Vrienden+. 

Meer film in de klas?
Ga naar idfa.nl/docschoolonline

IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop ons lesmateriaal in de klas is behandeld. Heb je tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Laat het ons weten via [e-mail]. Bedankt!

Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan op idfa.nl/docschoolonline