Rechtsstaat Deel I. H3 / Wie wordt crimineel / H4

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wie wordt crimineel?

Aantal theorieën over crimineel gedrag. 

Rationele keuzetheorie

Adam Smith: Ieder individu kiest steeds voor zichzelf de meest gunstige optie. Voor en nadelen tegen elkaar afwegen.

Marcus Felson: stelen wordt aantrekkelijker als de pak-kans klein is. Dus de gelegenheid maakt de dief. 

Leg de rationele-keuzetheorie in je eigen woorden uit.

Voor welke soort criminaliteit kan de rationele-keuzetheorie vooral een verklaring geven?
Beargumenteer je keuze.

Aangeleerd gedragstheorie

Edwin Sutherland:  Crimineel gedrag wordt aangeleerd.  Als jongeren contact hebben met anderen die crimineel zijn is de kans groot dat zij ook crimineel worden.

gezin, de buurt en vriendengroep zijn bepalend.

Sutherland: criminelen verschillen niet wezenlijk van andere mensen.

Als drugsdealer kunnen jongeren veel geld verdienen. Dat geld besteden ze vaak aan dure kleding, sieraden, uitgaan en een patserige auto.
Leg uit waarom de theorie van Edwin Sutherland de oorzaak van deze criminaliteit verklaart.

Bindingstheorie

Travis Hirschi: Ieder mens is voor een deel tot het slechte geneigd. In iedereen schuilt een 'misdadiger'

De meesten gedragen zich netjes omdat wij bindingen hebben en die niet zomaar op het spel zetten. familie, vrienden, collega's.

(Sociale controle)

Leg in je eigen woorden uit wat bindingen zijn.

Anomiettheorie

Robert Merton: mensen vertonen eerder crimineel gedrag als ze niet slagen hun levensdoelen te bereiken. Iedereen wil zo hoog mogelijk op de maatschappelijke ladder komen)

Sommigen zien dat hun kansen in de samenleving worden beperkt door: afkomst, geen diploma etc.

Een deel stelt zijn doelen bij. Anderen gaan op een andere manier de gewenste welvaart proberen te krijgen. Merton noemt dit Anomie, niet volgens de wetten en regels.

Sociobiologie

Edward Wilson:  Menselijk gedrag wordt bepaald door genetische, dus erfelijke factoren.

(veel criminelen hebben een hoog testosteronniveau)

(Biologie)

Sociobiologie: Wisselwerking tussen biologische factoren en opvoeding en cultuur.

Geef commentaar op de volgende stelling: “Uit het feit dat jongens crimineler zijn dan meisjes blijkt dat de sociobiologie gelijk heeft.”

Sociobilogie

Italisaanse gevangenisarts Lombroso: Je kan criminelen herkennen aan hun uiterlijk.

Zijn conclusie: criminelen kan je herkennen aan een asymetrisch gezicht, hoge jukbeenderen en doorlopende wenkbrouwen.

In de criminologie en psychologie bestaat een aantal theorieën over de oorzaken van crimineel gedrag.
De sociobiologie en de opvattingen van Lombroso hebben als overeenkomst dat beide vinden dat gedrag voor een groot deel erfelijk is. Wat is een belangrijk verschil tussen beide theorieën?

Zelfcontrole theorie

Michael Gottfredson: gebrek aan zelfcontrole is de belangrijkste oorzaak van crimineel gedrag.

Van de kinderen met weinig discipline is dertig jaar later 43% veroordeeld voor een strafbaar feit.

Bij kinderen met veel discipline is dat slechts 13%.

Psychoanalyse

Sigmund Freud: de grondlegger van de Psychoanalyse.

Verband tussen crimineel gedrag en een storing in de psyche.

“Meneer de rechter, ik leerde een groepje hangjongeren kennen en we deden wel eens wat. Een fiets ‘lenen’, een parkeerautomaat openbreken en uiteindelijk hebben we ook in schuurtjes ingebroken. De gestolen brommers verkochten we en van dat geld kochten we bier en mooie kleren.”
Welke theorie over de oorzaken van crimineel gedrag is van toepassing op deze situatie?
Leg je antwoord uit.

Freud: elke psyche is opgebouwd uit 3 delen: het ID, ego en superego.

Id: onderbewuste en bevat instinctieve driften, als seks, agressiviteit.

Ego: het bewuste deel dat de overhand krijgt als we 'volwassen' worden.

Het superego: is het geweten, de innerlijke beordeelaar' gevoelens van schuld en schaamte.

Criminelen kun je herkennen aan hoge jukbeenderen en doorlopende wenkbrouwen

Bij criminelen is de balans tussen id, ego en superego verstoord.

Criminaliteit wordt net zo sterk bepaald door genetisch factoren als door opvoeding.

Crimineel gedrag is aangeleed. Criminelen hebben geen afwijkende persoonlijkheidskenmerken.

Lombroso

Freud

Wilson

Sutherland

In dit hoofdstuk: Wat gebeurt er als een strafzaak bij de rechter komt?

Wat willen we met straffen bereiken?

Waarom kun je als verdachte beter voor een kantonrechter verschijnen dan voor de politierechter?

I. De meervoudige kamer van de rechtbank behandelt vooral zware misdrijven.
II. De politierechter behandelt kleine misdrijven.

1. I is juist, II is onjuist.
2. I is onjuist, II is juist.
3. I en II zijn beide juist.
4. I en II zijn beide onjuist.

Hoe verloopt een rechtszaak?

iedereen heeft recht op een advocaat. Deze controleert of de politie en het OM zich aan de regels houden bij het verhoren. En verdedigt de verdachte bij een rechtzaak. Iemand die geen geld heeft krijgt een 'pro-Deoadvocaat' en betaald alleen een kleine bijdrage

De rechtszaak heet ook wel Terrechtzitting De behandeling van het strafbare feit door de rechter.

Verdachten die weinig geld hebben, krijgen een pro-Deoadvocaat toegewezen.
Beredeneer dat de mogelijkheid van een pro-Deoadvocaat te maken heeft met de uitgangspunten van de rechtsstaat.

Stappen in een rechtszaak.

Voorafgaand krijgt de verdachte een oproep op dagvaarding.

Hierin:waar je van beschuldigd wordt en waar en wanneer de zitting plaatsvindt.

1 Opening: De rechter controleert de persoonsgegevens van de verdachte.

2. Tenlastelegging of aaklacht: De officier van justitie als openbare aanklager leest het strafbare feit voor.

Stappen in een rechtszaak.

3. Onderzoek door de rechter. Dit begint met de ondervraging van de verdachte. Die staat niet onder ede en hoeft dus niet de waarheid te spreken.

- getuigen horen en deskundigen kunnen door alle partijen worden opgeroepen en ondervraagd. zij staan wel onder ede.

Als je dit niet doet pleeg je meineed (max celfstraf 6 jaar)

Stappen in een rechtszaak.

4. Requisitoir. = het verhaal van de officier van justitie waarin hij probeert aan te tonen dat de verdachte schuldig is en de rechter om een bepaalde straf vraagt. 

5. pleidooi: De advocaat is nu aan de beurt om zijn pleidooi te houden. Hij verdedigt de verdachte.

6. Laatste woord verdachte: Hij kan spijt betuigen, excusses aanbieden, etc.

7. Vonnis. De rechter verteld de strafbare feiten en de straf.

Combineer een persoon uit de linkerkolom met een begrip uit de rechterkolom.

Laatste woord

Pleidooi

Vonnis

Requisitoir

Onder ede

Verdachte

Advocaat

Rechter

Officier van Justitie

Getuige

Nederland is een rechtsstaat. Daarom is een terechtzitting in principe openbaar.
Bedenk een argument waarom openbaarheid van rechtszittingen een kenmerk is van de rechtsstaat.

Waarom vinden sommige rechtszaken toch achter gesloten deuren plaats?

Waarom straffen we? Welk effect willen we ermee bereiken?

• Wraak of vergelding. Misdaad mag niet lonen.  'oog om oog, tand om tand' Nog steeds vinden de meeste mensen dat het leed dat iemand een ander heeft toegbracht vergolden moet worden.
  
• Afschrikking
  
• Voorkomen van eigenrichting.  = straf voorkomt dat we voor eigen rechter spelen en wraak nemen 
• Resocialisatie (heropvboeding) proberen het gedrag van een crimineel te verbeteren. anti agressiecursus
  

Waarom straffen we? Welk effect willen we ermee bereiken?

•  Beveiliging van de samenleving.
• Vooral bij ernstige geweld en zedendelicten moeten lange celstraffen de maatschappij beschermen tegen herhaling.