1.1 Rivieren: de natuur

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.1 Rivieren: de natuur

H1 Wateroverlast
Domein E: Leefomgeving

Havo 4

Leerdoelen

• Ik kan de kenmerken van de stroomgebieden van Rijn en Maas beschrijven.
• Ik kan uitleggen op welke manier klimaatverandering en menselijk ingrijpen de waterafvoer van Rijn en Maas beïnvloeden.
• Ik kan een verband leggen tussen overstromingsgevaar en de manier waarop het Nederlandse rivierengebied is ingericht.
• Ik kan verklaren hoe klimaatverandering zorgt voor wateroverlast en hoger overstromingsrisico. 

De loop van een rivier

• Hoofdrivieren + zijrivieren = stroomstelsel
• Gebied waarin een hoofdrivier al het water naar zee afvoert = stroomgebied
• Scheiding tussen twee stroomgebieden = waterscheiding

Begrippen

• Stroomgebied: Gebied waarbinnen al het regen- en smeltwater via een hoofdrivier naar zee stroomt.
• Stroomstelsel: Een rivier met al zijn zijrivieren.

Waterscheiding

Lengteprofiel van een rivier

Let op!

Bekijk deze afbeelding goed! Neem de begrippen in je op en luister naar de uitleg. Zometeen volgt de tekenopdracht!

Lengteprofiel

1. Bovenloop
   (veel reliëf -> hoge stroomsnelheid -> veel erosie).
2. Middenloop
   ( minder reliëf -> langzamere stroomsnelheid -> bredere rivier)
3. Benedenloop 
   ( bijna geen reliëf -> lage stroomsnelheid -> meanderen -> veel sedimentatie).

Verval & Verhang

• Verval = hoogteverschil tussen twee plekken langs een rivier.
• Verhang = het verval per km.

• Welk verband kun je ontdekken tussen verval en stroomsnelheid?

Verval en verhang

B96 Debiet en regiem

Debiet & Regiem

• De waterafvoer verschilt per rivier en is niet het hele jaar door hetzelfde.
• Verschillen in de waterafvoer per jaar = regiem.
• De hoeveelheid water op een bepaalt punt per seconde = debiet.

Regiem is altijd regelmatig of onregelmatig (en nooit meer/minder, hoog/laag)

Debiet en Regiem

Leg de begrippen Regiem en Debiet uit. Schrijf deze op in de schrift.

Verklaring verschillen in debiet?

Rivieren en klimaatverandering

Klimaatverandering zorgt voor:

• Meer neerslag in een onregelmatig neerslagregiem.
• Groter neerslagtekort in de zomer.
• Smelten van gletsjers.
• Zeespiegelstijging.

• Welke invloed heeft dit op het regiem en debiet van rivieren?

Welk begrip hoort bij de volgende omschrijving?

"hierbinnen wordt al het regen- en smeltwater door één hoofdrivier afgevoerd naar zee"

1. Waterafvoer
2. Stroomgebied
3. Waterscheiding
4. Stroomstelsel

Uit welke drie onderdelen bestaat een lengteprofiel van een rivier?

Welke drie soorten rivieren zijn er?

Maak de zin af:
Het hoogteverschil tussen twee plekken langs de rivier noemen we het:

Wat is het regiem van een rivier?

1. Hoeveel water er door een rivier stroomt
2. Een ander woord voor debiet
3. De wisselingen in water in een rivier in een jaar
4. De stroomsnelheid van een rivier

Winterdijk

Winterdijk

Zomerdijk

Zomerdijk

Vaargeul

Zomerbed

Winterbed

Uiterwaard

Uiterwaard

Noem 2 nadelen van bochten in de rivier

Aan de slag! Of uitleg?

Maken paragraaf 1.1. opdracht 1 t/m 5 

+ examen opgave VWO-2014-1 opgave 7

via havovwo.nl/vwo/vak/bestanden/vak14iex.pdf

Bespreken examenopdracht

Hautes Fagnes

Aan de slag!

Maak de opdrachten 1 t/m 5 van paragraaf 1.1.

Wat is het verband tussen de manier hoe wij in NL ons rivierengebied hebben ingericht en overstromingsgevaar?

Begrippen:

-debiet

-regiem

Maas=regenrivier

Rijn=gemengde rivier

Invloed hiervan op regiem?

Verval en verhang