2.1 Handel en nijverheid in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Paragraaf 2.1: Handel en nijverheid in de Republiek 

De Republiek, een bijzonder land

par. 5.1 handel en nijverheid in de Republiek

H2 Gouden Eeuw

Deze les 

• Terugblik 4.4 (video)
• Introductie H5
• Leerdoelen 5.1
• Uitleg 5.1
• Aan de slag met opdrachten   

Wat ging er vooraf?

• De Nederlandse Opstand (Tachtigjarige Oorlog) tegen Spanje
  1568-1648

• Verder zonder koning Filips II

• Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588)

Nederlandse economie in 15e eeuw

• Na 1450: Hollandse steden nemen Oostzeevaart over
• 1540: Amsterdam uitgegroeid tot grote markt voor graan en hout
• Maar Antwerpen nog de belangrijkste handelsstad tot 1585
  
• Val Antwerpen in 1585 --> vluchtelingen naar Republiek en  namen kennis, macht en geld mee

Blokkade havens

 Oostzeevaart

• Handel met gebieden rond de Oostzee, in Scandinavië
  
• hout, graan, zout en haring

De economie van de Republiek

• Rond 1600 snelle ontwikkeling Hollandse handel en nijverheid
  --> veel geld verdiend met handel: handelskapitalisme 
• Ingekochte goederen tijdje opslaan, doorverkopen als je veel winst kan halen. 
• Plaats waar goederen werden opgeslagen: stapelmarkt
• Belangrijkste van de wereld: Amsterdam
  

Een vorm van economie waarin het meeste geld wordt verdiend in de handel.

Beurs

Stapelmarkt

16e eeuw

• Spanjaarden + Portugezen ontdekken nieuwe handelsroutes en werelddelen
• Handelen in:
  - Rietsuiker, cacao, koffie en tabak uit Amerika
   - Specerijen uit Azië
• Wereldeconomie: een economie die zich over alle werelddelen uitstrekte. 

VOC

• De Republiek wilde dit ook
• Eerst: verschillende kleine voorcompagnieën naar Azië. 
• Later gaat dit op in één groot Hollands staatsbedrijf:
  VOC: Verenigde Oost-Indische Compagnie (1602)
  

Waarom?

• Samen tegen andere landen die voerde in de Aziatische zeeën.
  

• Concurrentie tussen Nederlanders onderling vermijden

VOC

• Handelswaar: specerijen

• Handelsmonopolie in Indië
• Forten + handelsposten bouwen

• Oorlogen voeren tegen inheemse volkeren

Oprichting WIC

• WIC = West-Indische Compagnie in 1621
• Doel: Handelsmonopolie West Afrika en de Nieuwe Wereld.
  
• Kaapvaart op Spaanse en Portugese schepen
• Stichting: New Amsterdam, Porto Rico, Antillen, Suriname en Oost Brazilië
  
• Niet zo succesvol als VOC...
  

Aan de slag

• §2.1 A/B: opdracht 3 t/m 9

Deze les 

• Terugblik 4.4 (video)
• Introductie H5
• Leerdoelen 5.1
• Uitleg 5.1
• Aan de slag met opdrachten   

WIC

• Slavenhandel: Afrikanen werden naar Amerika gebracht om te werken op de plantages
• Producten van de plantages naar Europa gebracht + verkocht
• Met geld wapens/buskruit/textiel kopen en weer verkopen in Afrika in ruil voor slaven.

Slavernij tijdens de koloniale tijd

Waarom slavernij?

• Veel plantages lagen in Zuid-Amerika en waren bezit van Europeanen
• Plantageproducten, zoals koffie, tabak, katoen en suiker, zijn erg populair in Europa
• Om de producten te verbouwen waren veel landarbeiders nodig en gratis arbeid zorgde voor meer winst
  
• De oorspronkelijke bewoners van dit gebied (indianen) stierven massaal door ziektes en uitputting.
  

Transatlantische slavenhandel

• Afrikaanse stammen gaven slaven aan Europeanen: dit waren meestal gevangen genomen leden van andere Afrikaanse stam. 
• Deze slaven werden vervolgens vervoerd naar slavenmarkten in Zuid-Amerika

De afbeelding laat zien op welke wijze slaven werden vervoerd op een slavenschip. Dergelijke tekeningen werden meestal gemaakt om aan te geven op welke vreselijke manier de slaven werden vervoerd. Deze tekening is gemaakt in opdracht van een commissie van de Engelse regering.

Aan boord van een slavenschip

• Vervoer en behandeling van de tot slaaf gemaakte mensen was vreselijk
• Slaven werden vaak naakt en geketend aan elkaar vervoerd
• Onhygiënische en ziekmakende omstandigheden leidden vaak tot de dood
• Dode slaven werden, zonder enige vorm van respect, overboord gegooid.

Slavenmarkten

• De slaven die het overleefden werden verkocht op slavenmarkten
• Daar werden de slaven 'opgepoetst' om er goed uit te zien.
• Slaven waren niet goedkoop: ongeveer 200 gulden. Dat zou tegenwoordig ongeveer €2000 zijn. Voor die tijd waren dit enorme bedragen.

Fort Elmina in Ghana, Afrika, was het fort waar vanuit Afrikaanse slaven werden 'ingekocht' en 'verscheept' naar Zuid-Amerika. 

• Zwaar
• Slaven geen rechten (bezit)
• Ongehoorzaamheid werd zwaar bestraft.
• Ondanks verzet was slavernij belangrijker dan de onrechtvaardigheid

Plantageslavernij was een wreed systeem:

Een vorm van economie waarin het meeste geld wordt verdiend in de handel.

1. stapelmarkt
2. handelskapitalisme
3. wereldeconomie
4. voorcompagnie

Een economie die zich over de hele wereld uitstrekt, doordat producten uit landen van de hele wereld worden verhandeld.

1. stapelmarkt
2. handelskapitalisme
3. wereldeconomie
4. voorcompagnie

Het recht om als enige handel te mogen drijven met een bepaald gebied.

1. Handelsmonopolie
2. handelskapitalisme
3. wereldeconomie
4. stapelmarkt

Handelsmaatschappij die in de Republiek als enige met Azië mocht handelen.

1. VOC
2. WIC

Handelsmaatschappij die in de Republiek als enige met Amerika en West-Afrika mocht handelen.

1. VOC
2. WIC

Aan de slag

• §2.1 A/B/C: opdracht 3 t/m 15
• Klaar? Nakijken!