Bas 4 Stambomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

3.4 Stambomen

Planning

Herhaling basisstof 3.2 en 3.3 (10 min)

Uitleg stambomen (10 min)

Aantekening

Opdrachten

Welke van de twee kan je in je leven veranderen?

1. Genotype
2. Fenotype

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Welk eigenschap heeft te maken met het fenotype?

1. Blond geverfd haar
2. Kort geknipt haar
3. Rossig haar
4. Zowel A, B als C

Bij een runderen is het roodharige allel ressesief en het zwartharige allel dominant.
Wat is het genotype van een roodharige koe?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. AA of Aa

Wat is het fenotype?

1. De erfelijke informatie op je chromosomen
2. Hoe je eruit ziet

Wat is het genotype?

1. Alle eigenschappen die je hebt
2. Je persoonlijkheid
3. Alle erfelijke eigenschappen
4. Je uiterlijk

Is het genotype van de larve hetzelfde als het genotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Wat is het symbool voor heterozygoot?

1. AA
2. aa
3. Aa
4. aA

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Wat is homozygoot dominant?

1. Aa
2. aa
3. AA
4. Aa

Wat is het symbool voor intermediair?

1. ArAr
2. ARAR
3. AraR
4. ARar

Leerdoel

Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

stamboom

schema waaruit je kunt afleiden welke genotypen individuen hebben, welk gen dominant is en welk gen recessief.

vrouw: rondje

man: vierkantje

Bepalen genotypen

Het bepalen van het genotypen in een gezin gebeurt via de volgende stappen:

Stap 1: Stel vast welk fenotype elk gezinslid heeft.

Stap 2: Stel het genotype vast van een kind met het afwijkende fenotype. 

Stap 3: Schrijf bij de stambomen wat je nu weet over het genotype van de andere gezinsleden.

Stap 4: Zet bij zoveel mogelijk gezinsleden het genotype.

Stap 1: Stel vast welk fenotype elk gezinslid heeft.

- Ouders hebben zwart haar

- Twee kinderen hebben zwart haar

- Eén dochter heeft blond haar

Stap 2: Stel het genotype vast van een kind met het afwijkende fenotype. 

- Zoek ouders met eenzelfde eigenschap die kinderen krijgen met de andere eigenschap.

- De ouders hebben dan de dominante eigenschap

- Dat kind heeft de recessieve eigenschap
       (dus genotype: aa)

Dominant gen: A (zwart haar)

Recessief gen: a (blond haar)

Stap 3: Schrijf bij de stambomen wat je nu weet over het genotype van de andere gezinsleden.

- Gezinsleden met een dominant fenotype hebben tenminste één dominant gen 

- Noteer bij alle gezinsleden met
zwart haar een A 

Stap 4: Zet bij zoveel mogelijk gezinsleden het genotype.

- Beide ouders hebben een recessief gen voor blond haar doorgegeven. Zij moeten dus heterozygoot (Aa) zijn.

- Je kan niet vaststellen wat het tweede gen in het genotype van de broer en zus met zwart haar zijn. 

(Of heterozygoot (Aa) of homozygoot dominant (AA)

Dus... Aantekening 3.4

Via stambomen kun je afleiden welke genotypen ouders (P) of nakomelingen hebben.

Kinderen wordt geschreven als: F1  / Kinderen van kinderen als: F2

In een stamboom is een rondje een vrouw, een vierkantje een man. 

Bepalen van stambomen gaat in 4 stappen: 

Stap 1: Welk fenotype heeft elk gezinslid.

Stap 2: Welk genotype heeft een kind met het afwijkende fenotype.

Stap 3: Aanvullen stamboom met overige bekende informatie. 

Stap 4: Schrijf het er zoveel mogelijk bij. 

Opdrachten/huiswerk

3.4 Lees in je boek bladzijde 188 t/m 189

Maak digitaal opdracht 1 t/m 5