H2 Rechtsstaat, democratie en dictatuur KB

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

H2 Rechtsstaat, democratie en dictatuur

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun jij...
...aan de hand van kenmerken uitleggen wat een rechtsstaat is
... uitleggen uit welke drie machten de Trias Politica bestaat
... de kenmerken van een parlementaire democratie noemen

Wat zijn de vier kenmerken van een maatschappelijk probleem?

Kenmerken rechtsstaat

1. Er is sprake van een trias politica (de macht is verdeeld over verschillende groepen mensen)

2. Burgers hebben grondrechten, deze staan in de grondwet. 

3. Overheid moet zich aan de wet houden. (rechtsbescherming: burgers worden beschermd tegen een te grote overheidsmacht en tegen willekeur van de overheid)

4. De rechterlijke macht is onafhankelijk en onpartijdig

Rechten en plichten

Je hebt dus veel rechten in een rechtsstaat. Maar je hebt ook plichten.
Een recht geeft aan wat je mag doen. 

Een plicht geeft aan wat je moet doen.

Voorbeelden van rechten en plichten?

plichten

voorbeelden: leerplicht, belastingplicht, identificatieplicht

Trias Politica

• "Scheiding der machten":
  1. Wetgevende macht
  2. Uitvoerende macht
  3. Rechtgevende macht
• Om misbruik te voorkomen
  

Niemand kan een rechter dwingen een verdachte schuldig te verklaren.
Hij is onafhankelijk en onpartijdig.

De regering (ministers + koning) en het gekozen parlement (eerste en tweede kamer).

ministers, OM, burgemeesters,

Maken

H2 vraag  15 en 16 (deze vraag maken we samen)

2.3 Dictatuur

Lesdoel

Aan het einde van de les kun jij...

... de kenmerken van een dictatuur noemen

... verschilen tussen een dictatuur en een democratie noemen

Kenmerken dictatuur

1 Eén persoon of één partij heeft de macht.

2 De bevolking heeft weinig tot geen grondrechten.

3 De politie en het leger spelen een grote rol

4 Er zijn geen vrije en geheime verkiezingen

5 Er is sprake van censuur

Censuur

censuur = voorafgaand toezicht op de media. Dus voordat er iets wordt gepubliceerd of uitgezonden wordt de inhoud gecontroleerd door de overheid.

Vrije en geheime verkiezingen

Vrije verkiezingen wil zeggen dat je zelf mag beslissen op wie je stemt.

Geheime verkiezingen betekent dat je anoniem stemt; niemand kan zien op wie je stemt.

Aan de slag!

Maken H2 vraag 13, 21 en 22

Kenmerken parlementaire democratie

1 Er zijn vrije en geheime verkiezingen. Er is algemeen kiesrecht.

2 Burgers hebben actief en passief kiesrecht.

3 Macht ligt namens de burgers bij het parlement (de eerste en tweede kamer). Het parlement neemt uiteindelijk de beslissing over wetsvoorstellen (door 'de meeste stemmen gelden')

4 Het kabinet kan ter verantwoording worden geroepen door het parlement.

5 De bevoegdheden van de bestuurders zijn vastgelegd in de grondwet.

Actief en passief kiesrecht

Actief kiesrecht betekent dat je gaat stemmen op iemand van een partij.

Passief kiesrecht betekent dat je verkiesbaar bent; anderen kunnen dan op jou stemmen.

Aan de slag!

KADER

Maken vraag 13, 14, 16, 18, 21 en 22 (H2) 

Als je hiermee klaar bent, ga je nakijken. Daarna ga je de examenopgaven op blz. 28 en 29 maken.

BASIS

Maken vraag 6, 7, 9, 10, 11 (H2) en vraag 5 en 7 van H3. Als je hiermee klaar bent, ga je nakijken. Daarna ga je de examenopgaven op blz. 24 en 25 maken.