5.1 Vrijheid en onvrijheid essener nieuwe methode

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

H5 

Vrijheid en onvrijheid

Waar denk je aan bij
een rechtsstaat?

Wat is een rechtsstaat?

• Een land waarin de rechten en plichten van de burgers en 
    van de overheid zijn vastgesteld en worden nageleefd. 

• Recht=  Geeft aan wat je mag doen of waar je recht op hebt. 
• Plicht = bepaalt wat je moet doen.

Kenmerken van een rechtsstaat

- Democratie

- Grondwet

- Grondrechten

- Scheiding der machten ( onafhankelijke rechters)

- Rechtsbescherming/ Rechtsbescherming

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen

• Je kunt het verschil aangeven tussen een autoritaire staat en dictatuur.
  
• Je kunt uitleggen wat censuur is.
  
• Je weet wat de grondwet inhoudt 
•  Je kunt een voorbeeld geven van botsende grondrechten.

Zorgen dat mensen zich aan de wet houden

Beschermen tegen machtsmisbruik overheid

Rechtsbescherming

Rechtshandhaving

Bijvoorbeeld doordat politie verdachten opspoort

Bijvoorbeeld doordat ook de politie zich aan de wet moet houden als ze iemand arresteren

Welk recht is GEEN
grondrecht van de mens?

De grondrechten.

De grondrechten.

1. Kiesrecht (politiek)
2. Vrijheid van meningsuiting
3. Vrijheid van godsdienst
4. Recht op auto

Wat is een kenmerk van een rechtstaat?

1. 1 iemand heeft de macht in een land
2. De burgers hebben grondrechten die in een grondwet staan.
3. De overheid en politie hoeft zich niet aan de regels te houden.

Alcoholcontrole
Rechtsbescherming of rechtshandhaving?

1. Rechtsbescherming
2. Rechtshandhaving

Een grondwet is..

1. een boek waar alle wetten in staan
2. De belangrijkste wetten van een land
3. Wetten over het grondgebied van een land
4. Een wet over de grenzen van een land

Welke situatie is een voorbeeld van botsende grondrechten?

1. Het recht op privacy tegenover de vrijheid van meningsuiting
2. Het recht op een woning tegenover het recht op sportbeoefening
3. Het recht op onderwijs tegenover het recht op vakantie
4. Het recht op belastingverlaging tegenover het recht op gezondheidszorg

Welk recht is GEEN
grondrecht van de mens?

De grondrechten.

De grondrechten.

1. Kiesrecht (politiek)
2. Vrijheid van meningsuiting
3. Vrijheid van godsdienst
4. Recht op een baan

Wat zijn grondrechten?

1. Grondrechten zijn wetten voor iedereen.
2. Grondrechten zijn de rechten van burgers die staan vastgelegd in de grondwet.
3. Plichten voor alle Nederlanders.
4. Grondrechten zijn regels voor alle Nederlanders.

Grondrechten kunnen botsen, bij welke grondrechten komt dat vooral voor?

1. Vrijheid van meningsuiting, recht op gelijke behandeling en persvrijheid
2. Recht op gelijke behandeling, persvrijheid en vrijheid van godsdienst
3. Vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrijheid van godsdienst
4. Vrijheid van meningsuiting, recht op gelijke behandeling en vrijheid van godsdienst

Kun je een verschil noemen tussen een democratie en een dictatuur?

Dictatuur/autocratie  

• Alle macht in handen van één persoon of klein groepje
• Religieuze dictatuur (Iran, Afghanistan)
• Militaire dictaturen (Birma) 
  
•  ( verschil: geweld)

Kenmerken dictatuur

• Geen machtenscheiding.
• Geen grondrechten (vrije meningsuiting)
• Geen vrije pers
• Geen oppositiepartijen
• grote politieke rol militaire
• verkiezingsfraude ( Iran)
• Snel en efficiënt 
• 
  

WAAR

NIET WAAR

Een dictatuur kan een rechtsstaat zijn.

In een dictatuur heb je geen politieke grondrechten.

In een dictatuur is er sprake van censuur.

In een dictatuur zijn er geen verkiezingen.

In een dictatuur is er een sterke oppositie.

In een dictatuur heeft de volksvertegenwoordiging de macht.

Censuur is het tegenovergestelde van persvrijheid. Wat betekend censuur voor journalisten?

1. Dat journalisten betaald krijgen door de overheid.
2. Zij mogen niet met hun eigen naam schrijven.
3. De artikelen worden vooraf gecontroleerd door de overheid en niet alles mag gepubliceerd worden.
4. De artikelen mogen maar 1 lettertype geschreven worden.

Rond 5.1 en 5.2 af 

Maak de opdracht van 5.1 en 5.2 digitaal : oefen met de begrippen

Ben je eerder klaar kun je alvast beginnen met het werkboek 

5.3 Scheiding van machten

Trias Politica

Onze huidige grondwet is gebaseerd op de grondwet van

1. 1815
2. 1848
3. 1919
4. 1983

Grondrechten kunnen botsen, bij welke grondrechten komt dat vooral voor?

1. Vrijheid van meningsuiting, recht op gelijke behandeling en persvrijheid
2. Recht op gelijke behandeling, persvrijheid en vrijheid van godsdienst
3. Vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrijheid van godsdienst
4. Vrijheid van meningsuiting, recht op gelijke behandeling en vrijheid van godsdienst

Artikel 7 - Vrijheid van meningsuiting

Ieder heeft het recht om gedachten en gevoelens te uiten zonder voorafgaand verlof van de overheid. 

• Ik kan uitleggen wat een Grondwet is.
  
  
• Ik kan uitleggen wat Nederlandse grondrechten zijn.
  
  
• Ik kan vertellen welke Nederlandse grondrechten voor mij belangrijk zijn.
  
  
• Ik kan vertellen hoe de Nederlandse grondrechten effect hebben op mij.

Sleep een vinkje naar wat je nu 

aan het einde van de les weet of kan:

Reflecteer met de leerlingen terug op de les. Welke leerdoelen hebben zij voor zichzelf behaald?

Instructie

Je kunt uitleggen wat de trias politica is en welk doel deze heeft.

Je kunt de verschillende machten benoemen en toelichten. Leerdoel:

                      Terugblik

Wat zijn de grondbeginselen van een rechtsstaat?

wat hoort niet thuis bij een rechtsstaat?

scheiding van de machten

grondrechten zijn in de grondwet vastgelegd

legaliteitsbeginsel

om de overheid onbeperkte macht te geven over de burgers

je als burger het recht hebt om eigen rechter te spelen. 

de wederzijdse rechten en plichten van overheid en burger zijn vastgelegd in de wet

de overheid op elk moment een opgelegde straf kan verhogen  

Scheiding der machten

Rechtsprekende macht

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

check and balans 

de Scheiding der Machten: Trias Politica

de rechtbanken

parlement

regering: premier + ministers

Trias Politica, drie machten:

wetgevende

uitvoerende

rechterlijke

wie?

wie?

wie?

wat ze doen:

wat ze doen:

wat ze doen:

wetten handhaven

parlement

rechters

zij die de wet overtreden bestraffen

wetten maken

de regering

Democratie

Dictatuur

Censuur

Oppositiepartijen

Verkiezingsfraude

Grondrechten

Welk begrip/afbeelding hoort bij democratie en welke bij dictatuur?

Democratie

Dictatuur

Leger heeft de macht.

Zelf kiezen welk geloof je hebt.

Nederland

Dictatuur

Democratie

Persvrijheid

Censuur

Volk beslist

Welk begrip/afbeelding hoort bij democratie en welke bij dictatuur?

Democratie

Dictatuur

één iemand heeft de macht.

Zelf kiezen welk geloof je hebt.

Aan de slag

 Aan de slag met paragraaf  5.3 1 tm 6