Formuleren herhalen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

 Inversie/incongruentie

Lijdende/bedrijvende vorm

LESDOELEN

• Je kunt een congruentiefout herkennen en verbeteren;
• Je kunt foutieve inversie herkennen en verbeteren;
• Je kunt aangeven of een zin in de lijdende of bedrijvende vorm staat en je kunt de zinnen omzetten;
• Je kunt aangeven of een zin in de lijdende vorm mag staan.

Wat is congruentie?

1. Het getal van de pv en het ow komen overeen
2. Het getal van de pv en het ow komen niet overeen

Is hier sprake van congruentie of incongruentie:

Een aantal mensen komt altijd te laat.

1. congruentie
2. incongruentie

Congruentiefout

Congruentie -> congruent = overeenstemmend
Bij formuleren: overeenstemming tussen OND en PV

Enkelvoudig onderwerp <-> enkelvoudige persoonsvorm
Meervoudig onderwerp <-> meervoudige persoonsvorm



De Vikingen was een oorlogszuchtig volkje.

Congruentiefout - oorzaak 1

Meervoudig onderwerp wordt voor enkelvoudig aangezien

De media schrijft bijzonder negatief over dit afvalverwerkingsbedrijf.
    De media schrijven …….

Drugs veroorzaakt veel overlast in de grensstreek.
    Drugs veroorzaken ……

Congruentiefout - oorzaak 2

Enkelvoudig onderwerp wordt voor meervoudig aangezien.

Zowel Karin als Ilona kwamen te laat.
    Zowel Karin als Ilona kwam…

De Nederlandse jeugd hebben steeds vaker schulden bij de bank.
    De Nederlandse jeugd heeft …

Congruentiefout - oorzaak 3

In het onderwerp wordt een enkelvoudige kern gevolgd door een meervoudige bijvoeglijke bepaling.

Meer dan de helft (kern) van de Nederlandse vrouwen (bijv. bep.) hebben een deeltijdbaan.
    Meer dan de helft van de Nederlandse vrouwen heeft …

Een aantal leerlingen hebben een acht gehaald.
    Een aantal leerlingen heeft ...

Congruentiefout - oorzaak 4

Een meewerkend voorwerp wordt voor onderwerp aangezien.

Bezoekers van het congres die vragen willen stellen aan de parlementariërs  worden verzocht dat van te voren schriftelijk kenbaar te maken.
    (aan) Bezoekers van het congres die vragen willen stellen aan de parlementariërs wordt verzocht dat van te voren schriftelijk kenbaar te maken.

De harde werkers wordt niks gevraagd!

1. Goed
2. Fout

Een aanzienlijk deel van de militairen zijn inmiddels naar Nederland teruggekeerd.

1. Goed
2. Fout

De samenwerkingen tussen agenten, brandweerlieden en verpleegkundigen bleken voor verbetering vatbaar.

1. Goed
2. Fout

De prijs werd toegekend aan stichting De Toekomst, die mensen die langdurig gevangen zitten willen helpen.

1. Goed
2. Fout

De stadia van karamel is/zijn te bepalen.

1. is
2. zijn

Voor deelname worden/wordt de bezoekers een bijdrage gevraagd.

1. wordt
2. worden

Inversie is?

1. ow staat vóór de pv
2. ow staat achter de pv
3. ow staat alleen in de zin.
4. pv doet er niet toe.

Is in de volgende vraag sprake van inversie?

Mijn vriendin zal ik na de vakantie weer zien.

1. Ja
2. Nee

Foutieve inversie

• Inversie -> veranderen van de volgorde:

       onderwerp + persoonsvorm wordt persoonsvorm + onderwerp

• Normaal gesproken in het Nederlands: onderwerp + persoonsvorm
   (Jan loopt in de stad)

• De volgorde persoonsvorm + onderwerp komt voor bij:

       1) vraagzinnen (Loopt Jan in de stad?)

       2) wanneer de zin met een ander zinsdeel  begint  dan met het 

            onderwerp. (Gisteren liep Jan in de stad)

Foutieve inversie

Er zijn dus 3 mogelijkheden:

OND + PV + andere zinsdelen

PV + OND + andere zinsdelen?

Ander zinsdeel + PV + OND

Foutieve inversie

Inversie is FOUT als er in een niet-vraagzin vóór de PV geen ander zinsdeel staat. Deze fout komt vaak voor bij samengestelde zinnen (en, maar, want etc.)

Mijn Engels heb ik al gemaakt en begin ik nu aan mijn wiskunde.

Zaterdag gaan we vaak uit, maar kon ik vandaag niet mee.

(foutieve) inversie: goed of fout. Leg uit.
De voetbalwedstrijd was afgelopen en gingen we dus maar weer naar huis.

Verbeter deze foutieve inversie:
Zondag gaan we regelmatig een wandeling maken, maar was ik vanmiddag verhinderd.

Even oefenen. Sleep de zinnen naar het juiste hokje. Is de zin bedrijvend of lijdend?

Bedrijvend

Lijdend

Hij zal waarschijnlijk de iPhone kopen.

De auto is door de man gekocht.

Mijn dochter zoekt een kamer in Utrecht.

Je moet hem niet zo plagen.

De menigte werd door de politie verspreid.

Hij zou dat zelf gedaan hebben.

De kamer was door de brand zwartgeblakerd.

Omzetten bedrijvend ->lijdend

• Het lijdend voorwerp wordt onderwerp.
• Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die begint met door.
• In het gezegde komt een vorm van het hulpwerkwoord worden of zijn te staan.
  
  

Bijvoorbeeld:

Bedrijvende vorm: De man heeft de computer gekocht. (v.t.t.)

Lijdende vorm: De computer is door de man gekocht. (v.t.t.)

Zet de zin om van bedrijvend <->lijdend
Mijn moeder prijst mijn oom uitbundig.

Omzetten lijdend->bedrijvend

• De door-bepaling wordt het onderwerp.
• Het onderwerp wordt LV.
• Haal uit het gezegde de vorm van 'worden' weg.

Zet in de bedrijvende vorm:
Het portet wordt door mijn tante geschilderd.

Lijdende vorm

Alleen gebruiken als: 

1. a) onbekend,
   b) onbelangrijk of
   c) overduidelijk is wie het doet
2. Handeling centraal stellen
3. Onduidelijkheid voorkomen

1. Onbekend/onbelangrijk/overduidelijk

a) De auto met vuurwerk is op zondagnacht neergezet tegenover de school. 

b) Het huis hiernaast is inmiddels ook verkocht. 

c) De cijfers van de grammaticatoets zijn op Magister gezet. 

2. Handeling centraal stellen

Er wordt vanavond weer een leuk feestje gehouden in de kelder van de school.

--> Het gaat om het feestje, niet wie hem organiseert

3. Onduidelijkheid voorkomen

Mijn broer die de buurman redde van de verdrinkingsdood, moest gecheckt worden door de paramedici. 

Wie redt wie? 

--> Mijn broer die door de buurman gered was van de verdrinkingsdood moest gecheckt worden door de paramedici.

Is de lijdende vorm hier terecht gebruikt?
Door de schoolleiding werd de actie behoorlijk hoog opgenomen.

1. Ja, de lijdende vorm is hier terecht.
2. Nee, de lijdende vorm is niet overbodig. De zin moet in de bedrijvende vorm.

Is de lijdende vorm hier terecht gebruikt?

Die ijsjes werden uitgedeeld vanwege de enorme hitte in het schoolgebouw.

1. Ja, de lijdende vorm is hier terecht gebruikt.
2. Nee, de lijdende vorm is overbodig. De zin moet in de bedrijvende vorm.

Waarom mag deze zin in de lijdende vorm staan:

Die ijsjes werden uitgedeeld vanwege de enorme hitte in het schoolgebouw.

1. Het is overduidelijk wie de handeling uitvoert.
2. Het is niet belangrijk wie de handeling uitvoert.
3. Je kunt hiermee onduidelijkheid voorkomen.

Is de lijdende vorm hier terecht gebruikt?

Het huwelijk werd door de ouders van Sabrina bekend gemaakt.

1. Ja, de lijdende vorm is hier terecht gebruikt.
2. Nee, de lijdende vorm is overbodig. De zin moet in de bedrijvende vorm.

Waarom mag deze zin in de lijdende vorm staan:

Het huwelijk werd door de ouders van Sabrina bekekend gemaakt.

1. Het is onbekend wie de handeling uitvoert.
2. de handeling wordt centraal gesteld.
3. Je kunt hiermee onduidelijkheid voorkomen.