BVJ 6.2/7.2 Voedselproductie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

6.2: Voedselproductie

terugblik vorige les

lesdoelen en theorie 6.2

aan de slag

afsluiting

terugblik 6.1 de mens en het milieu

huiswerk check

quizvragen

aantasting van het milieu

1. t e veel schadelijke stoffen toevoegen
2. te veel grondstoffen gebruiken
3. te veel ruimte van natuurgebieden gebruiken

oorzaken van natuurproblemen

1. overbevolking en leefstijl
2. vervuiling en uitputting
3. klimaatverandering en ontbossing
4. energielabels en statiegeld

ecologische voetafdruk is

1. hoeveel je gebruikt van de aarde in je leven
2. hoeveel verschillende organismes er op aarde zijn
3. hoeveel ruimte 1 mens gebruikt om 1 jaar te leven
4. hoeveel katoen er wordt verbouwd voor de kleren van alle mensen in NL

Leerdoelen 6.2 voedselproductie

• Je kunt manieren noemen om een grotere productie van voedsel te verkrijgen
• Je kunt uitleggen wat erfelijke eigenschappen zijn
• je kunt beschrijven hoe je erfelijke eigenschappen van een organisme kunt veranderen om er de voedselproductie mee te  vergroten

Voedselproductie door landbouw

Drie vormen:

1. Akkerbouw; verbouwen van voedingsgewassen op akkers
2. Tuinbouw; verbouwen van voedingsgewassen in kassen
3. Veeteelt; het houden van landbouwhuisdieren voor vlees en melk en eieren

Manieren om een grotere productie van voedsel te verkrijgen

monocultuur

veel grond met 1 gewas

voordelen van monocultuur

Nadeel monocultuur: ziekten en plagen

Een betere opbrengst door de dieren 

en planten te beschermen tegen 

ziekten en plagen met 

bestrijdingsmiddelen

Nadeel monocultuur: uitputting van de grond

Bemesting:

het toevoegen van mineralen

Stalmest: uitwerpselen en urine van lanbouwhuisdieren

reducenten breken dit af > mineralen komen vrij (o.a. minerale stikstof)

kunstmest: gemaakt in de fabriek

precies afgestelde samenstelling

                              Nadelen bemesting

• stalmest bevat ammoniak met stikstof
• productie en transport van kunstmest kosten veel energie
• een deel van de mineralen komt in  bodem en water en leidt tot:

                       - verzuring: planten en waterdieren vatbaarder voor ziekten

                       - vermesting: te veel mineralen in het water, biologisch evenwicht                            verstoord

Bodembewerking

verbeteren van de bodemstructuur door ploegen en eggen

meer zuurstof in de bodem voor reducenten

plantenwortels kunnen beter in de boedem doordringen en water en mineralen opnemen

Kan organismen in de bodem verstoren (wormen en reducenten)

Intensieve veehouderij

voordelen:

hoge opbrengst

goedkope producten

klein oppervlakte

krachtvoer

nadelen intensieve veehouderij

Gunstige erfelijke eigenschappen

Veredeling: het ontstaan van organismen met gunstige eigenschappen en/of hogere voedingswaarde

Dit kan bij planten en dieren

Natuurlijke veredeling in 2 stappen:

1. kunstmatige selectie

2. (herhaalde) kruising

Kunstmatige verdeling

Kunstmatige inseminatie (ki)

alleen bij dieren

Sperma van mannelijk dier met goede eigenschappen  opvangen en inbrengen bij vrouwelijke dieren

in-vitrofertilisatie (ivf)

zaadcellen bevruchten eicellen in een laboratorium.

Klompje cellen wordt ingebracht in draagkoeien 

genetische modificatie (GM):

Aan bestaande erfelijke eigenschappen worden eigenschappen van een andere soort toegevoegd. B.v. grootte, bestand tegen een ziekte.

Bij planten en dieren.

1. gewenste eigenschap wordt uit erfelijk materiaal van een organisme geknipt
2. gewenste eigenschap wordt toegevoegd aan cel van ander organisme
3. ontvangende cel gaat delen, nieuw organisme ontstaat met oorspronkelijke + nieuwe eigenschappen

Een aangepast organisme heet transgeen

of gm-organisme

Bestrijdingsmiddelen

Middelen die ziekteveroorzakende organismen doden

Voordelen: 

• Zeer effectief

Nadelen: 

• Niet selectief; ze doden ook andere onschadelijke en vaak nuttige organismen.
• Resistentie; organismen kunnen ongevoelig worden
• Accumulatie: het gif hoopt zich op in de voedselketen

Biologische bestrijding

Gewassen worden op een natuurlijke manier beschermd

• Natuurlijke vijanden; deze kunnen de schadelijke dieren doden
• Schadelijke dieren lokken of onvruchtbaar maken
• Vruchtwisseling; door elk jaar een ander gewas te verbouwen voorkom je een plaag op een stuk land

aan de slag...

Maken en nakijken/ verbeteren 6.2

Afsluiting

quizvragen

wat doen boeren om hun productie te vergroten?

Voedingsgewassen komen uit de

1. akkerbouw
2. tuinbouw
3. veeteelt

vermesting is

1. bemesten van de grond
2. los maken van de grond
3. verstoring door te veel mineralen

erfelijke eigenschappen toevoegen aan bestaande eigenschappen

1. veredeling
2. kunstmatige inseminatie
3. genetische modificatie

k.i. is

1. selecteren en kruisen van organismes
2. sperma inbrengen van een organisme met gunstige eigenschappen
3. erfelijke eigenschappen toevoegen aan bestaande

Hoe hebben we gewerkt

Volgende keer: duurzame landbouw

kringlooplandbouw

verticale landbouw