7.2: Voedselproductie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

7.2: Voedselproductie & 7.3 Duurzaam landbouw

terugblik vorige les

lesdoelen en theorie 6.2

aan de slag

afsluiting

terugblik 6.1 de mens en het milieu

aantasting van het milieu

1. t e veel schadelijke stoffen toevoegen
2. te veel grondstoffen gebruiken
3. te veel ruimte van natuurgebieden gebruiken

oorzaken van natuurproblemen

1. overbevolking en leefstijl
2. vervuiling en uitputting
3. klimaatverandering en ontbossing
4. energielabels en statiegeld

Wat is de beste omschrijving van de ecologische voetafdruk?

De ecologische voetafdruk laat zien,

1. hoe rijk ieder land is
2. hoeveel afval ieder mens produceert
3. hoeveel grondstoffen ieder mens gebruikt
4. hoeveel hectare van de aarde ieder mens gebruikt

Waar wordt voedsel gemaakt? Of waar komt dit vandaan?

Leerdoelen 6.2 voedselproductie

• Je kunt manieren noemen om een grotere productie van voedsel te verkrijgen
• Je kunt uitleggen wat erfelijke eigenschappen zijn
• je kunt beschrijven hoe je erfelijke eigenschappen van een organisme kunt veranderen om er de voedselproductie mee te  vergroten

Voedselproductie door landbouw

Drie vormen:

1. Akkerbouw; verbouwen van voedingsgewassen op akkers (PLANTEN)
2. Tuinbouw; verbouwen van voedingsgewassen in kassen (PLANTEN)
3. Veeteelt; het houden van landbouwhuisdieren voor vlees en melk en eieren (DIEREN)

Manieren om een grotere productie van voedsel te verkrijgen

monocultuur

= Grote akker met één soort gewas

Voordeel: 

-Snel en gemakkelijk de bodem bewerken en oogsten. 

-Hoge voedselopbrengst voor lage prijzen.

mono = 1

Nadeel monocultuur: ziekten en plagen

Nadeel:

- Grotere kan op een plaag (veel dieren van 1 soort die

de voedingsgewassen aantasten)

- Ziekte van schimmel en bacterie verspreidt snel

Oplossing

- Chemische bestrijdingsmiddelen. (slecht)

- Biologische bestrijdingsmiddelen. (beter)

Nadeel monocultuur: uitputting van de grond

Nadeel

Tijdens het oogsten van de planten verdwijnen de mineralen (vooral nitraat en fosfaat) 

uit de bodem

Oplossing = Bemesting:

het toevoegen van mineralen

- Stalmest: uitwerpselen en urine van lanbouwhuisdieren

reducenten breken dit af > mineralen komen vrij (o.a. minerale stikstof)

- kunstmest: gemaakt in de fabriek

precies afgestelde samenstelling

Nadelen bemesting

• stalmest bevat ammoniak met stikstof
• productie en transport van kunstmest kosten veel energie
• een deel van de mineralen komt in de  bodem en water en leidt tot:

                       - verzuring: planten en waterdieren vatbaarder voor ziekten

                       - vermesting: te veel mineralen in het water, biologisch evenwicht                            verstoord

Bodembewerking

• Verbeteren van de bodemstructuur door ploegen en eggen
• Meer zuurstof in de bodem voor reducenten
• Plantenwortels kunnen beter in de bodem doordringen en water en mineralen opnemen
• Kan organismen in de bodem verstoren (wormen en reducenten)

Bodembewerking

• Verbeteren van de bodemstructuur door ploegen en eggen
• Meer zuurstof in de bodem voor reducenten
• Plantenwortels kunnen beter in de boedem doordringen en water en mineralen opnemen
• Kan organismen in de bodem verstoren (wormen en reducenten)

Intensieve veehouderij

voordelen:

hoge opbrengst

goedkope producten

klein oppervlakte

krachtvoer

Gunstige erfelijke eigenschappen

Veredeling = het ontstaan van organismen met gunstige eigenschappen en/of hogere voedingswaarde

Dit kan bij planten en dieren

1. kunstmatige selectie

2. (herhaalde) kruising

genetische modificatie (GM):

Aan bestaande erfelijke eigenschappen worden eigenschappen van een andere soort toegevoegd. B.v. grootte, bestand tegen een ziekte.

Bij planten en dieren.

1. gewenste eigenschap wordt uit erfelijk materiaal van een organisme geknipt
2. gewenste eigenschap wordt toegevoegd aan cel van ander organisme
3. ontvangende cel gaat delen, nieuw organisme ontstaat met oorspronkelijke + nieuwe eigenschappen

Een aangepast organisme heet transgeen

of gm-organisme

Kunstmatige inseminatie (ki)

Alleen bij dieren

Sperma van mannelijk dier met goede eigenschappen opvangen en inbrengen bij vrouwelijke diere

in-vitro fertilisatie (ivf)

 buiten het lichaam eicel bevrucht

 worden in de baarmoeder van draagmoeder ingebracht. 

Bestrijdingsmiddelen

Middelen die ziekteveroorzakende organismen doden

Voordelen: 

• Zeer effectief

Nadelen: 

• Niet selectief; ze doden ook andere onschadelijke en vaak nuttige organismen.
• Resistentie; organismen kunnen ongevoelig worden
• Accumulatie: het gif hoopt zich op in de voedselketen

Biologische bestrijding

Gewassen worden op een natuurlijke manier beschermd

• Natuurlijke vijanden; deze kunnen de schadelijke dieren doden
• Schadelijke dieren lokken of onvruchtbaar maken
• Vruchtwisseling; door elk jaar een ander gewas te verbouwen voorkom je een plaag op een stuk land

Vragen

wat doen boeren om hun productie te vergroten?

Voedingsgewassen komen uit de

1. akkerbouw
2. tuinbouw
3. veeteelt

vermesting is

1. bemesten van de grond
2. los maken van de grond
3. verstoring door te veel mineralen

erfelijke eigenschappen toevoegen aan bestaande eigenschappen

1. veredeling
2. kunstmatige inseminatie
3. genetische modificatie

k.i. is

1. selecteren en kruisen van organismes
2. sperma inbrengen van een organisme met gunstige eigenschappen
3. erfelijke eigenschappen toevoegen aan bestaande

Aan de slag

Basisstof 2 thema 7

Klaar?

- TEST JEZELF