Les 3 spelling: aaneenschrijven, tussenklanken en koppelteken

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

ZRGVEPL419AK

* Kennismaken:  Quiz lesson up

 

* Verwachtingen/doelen

* Volgende week 

Programma:

- Instructie: Lesson Up 

- Zelfstandig werken: opdrachten Studiemeter, deeltoets af

-Afsluiting: lesdoelen bespreken

Planning staat in Teams

Les gemist: maak de Lesson up

AF

Aaneenschrijven

en tussenklanken

Taalverzorging 3F  - les 2

Lesdoelen

• Aan het eind van deze les ken je de afspraken die horen bij het aaneenschrijven van 2 woorden
• Je maakt gebruik van het koppelteken waar nodig
• Je kunt deze regels toepassen in een opdracht

Afspraak 1: Samenstelling

Een woord dat uit twee of meer woorden bestaat. 

Eén of meer zelfstandige naamwoorden = samenstelling 

-> schrijf je aan elkaar zonder bijzonderheden

salaris + schaal= salarisschaal

mode + trend= modetrend

auto + monteur= automonteur

Modetrend (mode + trend) 

Automonteur (auto + monteur)

Afspraak 2: Tussenklanken

Soms moet je tussenklanken gebruiken om een goede samenstelling te maken. 

dorp + café = dorpscafé

fiets + maker = fietsenmaker

snot + bel = snottebel

Tussenklanken:  -en en -s

Schrijf -en als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op -en heeft:

• pruim + jam= pruimenjam         
• prins + kroon = prinsenkroon
• hond + weer = hondenweer

Schrijf een -s:  beveiliging + personeel= beveiligingspersoneel

stad + feest= stadsfeest

Tussenklank:    -e   

Let op: schrijf je één 'e': 

• Als het eerste deel van het woord verwijst naar iemand of iets waar er maar één van is : zon + schijn = zonneschijn      
• Als het eerste deel van het woord een zelfstandig naamwoord is dat geen meervoud heeft: rijstepap, snottebel
• Als het eerste deel van het woord in het meervoud -es krijgt: groenteschotel, aspergesoep

Tussenklank:   -e   

Let op bij de volgende zaken schrijf je één 'e': 

• Als het eerste deel van een werkwoord komt: spinnewiel, huilebalk, knarsetanden
  
• Als het om een bijvoeglijk naamwoord gaat (dat door het eerste deel versterkt wordt): rodekool, beregoed, apetrots

Samenstelling van:

maan + schijn

Samenstelling van:

den + boom

Samenstelling van:

beer + gezellig

1. berengezellig
2. beregezellig

Samenstelling van:

keus + vak

Afspraak 3: koppelteken

De regel voor het aaneenschrijven van woorden is: samengestelde woorden schrijf je zoveel mogelijk aan elkaar, zolang dat geen lees- of uitspraakproblemen met zich meebrengt.

0

Koppelteken: 1. voorvoegsel

Bij voorvoegsels als: Sint, ex, niet, non, oud, kandidaat, adjunct, assistent, collega, contra, links, vice, pro, co

• ex-partner
• oud-leerling
• links-extremist
• co-ouderschap (klinkerbotsing) copiloot

Koppelteken: 

2. letter,cijfer,symbool

Bij letters:

• O-benen, e-mail,

Bij cijfers:

• 80-jarige    (vijfdollarbiljet)

Bij symbolen:

• @-staartje

Koppelteken 3.overig

Bij windstreken:

• Noord-Brabant, Midden-Oosten

Bij afkortingen:

• CDA-leden, btw-percentage

Bij verbinding: de woorden horen bij elkaar en kunt niet de volgorde veranderen:

• doe-het-zelver, kant-en-klaarmaaltijd, nek-aan-nekrace 

Koppelteken: 4. klinkerbotsingen

• zee-eend
  
• astma-aanval
• foto-onderschrift
  

Koppelteken:  4. klinkerbotsingen

• sla-emmer
• dilpoma-uitreiking
• radio-uitzending
• alinea-indeling
• netto-inkomen

Koppelteken: 4.geen klinkerbotsingen

• juryuitspraak
• skiuitrusting
• milieuonvriendelijk
• ultraorthodox
• koffieautomaat
• tostiapparaat

Samenstelling van:

malaga + ijs

1. malaga-ijs
2. malagaijs

Samenstelling van:

zee + aquarium

1. zeeaquarium
2. zee-aquarium

Samenstelling van:

koffie + automaat

1. koffie-automaat
2. koffieautomaat

Samenstelling van:

RTL4 + kijker

1. RTL4kijker
2. RTL4-kijker

Samenstelling van:

alinea + indeling

1. alineaindeling
2. alinea-indeling

Maak alle opdrachten en de deeltoets

Zelfstandig werken

Af? Dan deze onderdelen maken

Lesdoelen

• Aan het eind van deze les ken je de afspraken die horen bij het aaneenschrijven van 2 woorden
• Je maakt gebruik van het koppelteken waar nodig
• Je kunt deze regels toepassen in een opdracht