Workshop Nepnieuws

• Burgerschap
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Welkom

Workshop Nepnieuws

Data

Korte introductie van LUX educatie en stel jezelf even voor.

Wat gaan we doen? : docu maken 

en docu kijken

Hoe vertel je een verhaal door middel van het gebruik van beelden?

Wie is al eerder in LUX geweest? Wat gedaan?

Welkom

Workshop Nepnieuws

21 & 22 januari 2025 

Korte introductie van jezelf en de workshop. Wat gaan we doen? 

Je kunt hier ook al vragen:

- Wat denk je dat we gaan doen (o.b.v. de titel), heb je al informatie gekregen van docenten?

- Wat is nepnieuws volgens jou?

- Ben je wel gevallen voor nepnieuws? Geloofde je wel eens iets wat achteraf nepnieuws bleek?

Tijdens deze workshop gaan we nepnieuws maken. We gaan jullie leren hoe je beeld kan gebruiken om te manipuleren, beïnvloeden en overtuigen. Welke filmtechnieken zijn er? 

Het doel is niet om een professioneel nepnieuws-maker te worden, het is doel is om kritisch te leren kijken en nepnieuws beter/sneller te kunnen herkennen. 

Plan

• Intro
• Wat is nepnieuws? + voorbeelden
• Idee bedenken + filmen
• Editen
  

• Films kijken

Wat gaan we precies doen?

- Korte introductie (20-25 min.)

- Zelf maken: plane bedenken, filmen, editen en samen films terugkijken en bespreken. 

Vooraf even vragen:Wat denken jullie dat nepnieuws is?

Dit is een kort, strak gemaakt filmpje over wat nepnieuws is en hoe het werkt. 

Let op:

* Wie is de afzender?

* Let op clickbait

* Mening of grap?

* Welke bron? 

('Uit onderzoek blijkt...')

Deze punten zijn sowieso belangrijk om rekening mee te houden.

Voorbeelden 

Nu komen twee tot de verbeelding sprekende voorbeelden. Ze sluiten (hopelijk) aan op de belevingswereld van de studenten. Wellicht kennen ze de voorbeelden. Je hebt de tijd om even rustig stil te staan bij de voorbeelden. 

Link voor video

Voorbeeld 1

Info bij slide:

In augustus 2022 werd een filmpje geplaatst waarin werd geclaimd dat Disney World de toegestane leeftijd voor het drinken van alcohol wil verlagen van 21 naar 18. Deze video werd miljoenen keren bekeken, veel mensen geloofden het verhaal en het neonieuws haalde zelfs het nieuws op TV.  Waar of niet waar?

De video werd geplaatst door @mousetrapnews. Ze plaatsen allemaal video's over Disney. Ze zijn er zelfs open over dat ze neppe verhalen delen over Disney. Check maar op de volgende slide. 

N.B. via de toegevoegde link open je de video op de website van TikTok. Open deze alvast voor je de workshop gaat geven, dat staat ie Klar in een tabblad. 

Het is een satirische website! Als je dus even doorklikt kom je erachter. Toch dachten veel mensen dat het waar is wat ze zeiden in de video. Kortom, met een overtuigende video en een onderwerp dat aanspreekt kan je mensen flink voor de gek houden! 

Voorbeeld 2

Info bij slide:

In 2024 gingen video's rond waarbij mensen claimden dat er bij een zwangerschapstest een abortuspil zit. Als je het staafje open zou breken zit daar een pil in. Veel mensen gingen dit onderzoeken en maakte daar video's van. 

Dit was hartstikke nep en leverde zelfs gevaar op. De 'pil' was namelijk een tabletje dat vocht opneemt zodat de test langer houdbaar blijft. Het gevaar was wel dat mensen en toch zouden gaan proberen, terwijl dat tabletje erg giftig is. 

Het eerste voorbeeld zou nog als satire gezien kunnen worden. Maar bij dit voorbeeld zien we ook hoe gevaarlijk het kan worden als iemand dit als 'nepnieuws' plaatst, zo van: kijk nu wat ik ontdekt heb!

Stellingen 

Vanaf hier een interactief intermezzo. Dit om even te stoppen met 'zenden', maar de studenten ook zelf te laten nadenken, hun gedachten te prikkelen. Studenten steken hun hand op als ze het eens zijn met de stellingen. Vanuit daar spreek je ze aan: waarom vind je dat, en waarom zijn anderen het er niet mee eens. 

Bij stellingen werkt het vaak goed om vanuit de extremen ("ik ben het er mee eens"/"ik ben het er mee oneens") naar het midden te werken ("ik weet het eigenlijk niet zo goed, voor beiden is wat te zeggen".) Probeer echt een gesprek tot stand te laten komen, waarbij iedereen zich gehoord voelt. 

Stelling 1: Het is niet erg dat er nepnieuws wordt gemaakt 

Stelling 2: Nepnieuws mag wel als satire, maar niet met ideologisch/politiek doel

Wat ik hiermee bedoel:

Nepnieuws zoals bewust onzin verspreiden over Disney als satire is geen probleem, juist leuk. Dat is ook de bedoeling en het nut van satire in een democratische samenleving. Lubach doet dat ook veel. 

Maar bewust nepnieuws verspreiden om mensen te misleiden of te overtuigen van jouw mening/ideologie/politiek is fout. Bijvoorbeeld wat Trump deed met zijn opmerkingen over dat migranten criminelen zijn, gewelddadig en huisdieren eten. Of... mag dat ook, valt dat onder 'vrijheid van meningsuiting'? Wat vinden de studenten?

Stelling 3: De verantwoordelijkheid ligt bij de ontvanger, niet bij de maker

Hiermee bedoel ik:

Als er nepnieuws gemaakt/verspreid wordt, en vervolgens (massaal) geloofd wordt door veel mensen, ligt het probleem - en dus de verantwoordelijkheid - bij al die mensen die het geloven, niet bij de makers. 

Framing 

en manipulatie...

Hoe dan?

Stap op/ steek hand op als jij denkt dat jij nepnieuws kunt herkennen?

Hoe weet je dat? Waar zie je dat aan?

of hoe kun je het opmerken?

Kun je het altijd opmerken?

AI: echt of nep?

Even kort de voorbeelden nagaan :

Deze hond is natuurlijk... nep. Met AI gemaakt. Maar AI is niet nodig om te framen en manipuleren. Dit kan 'm ook zitten in perspectief en standpunten:

AI: welke wereld wil je (laten zien)? 

Even kort de voorbeelden nagaan :

Met AI kan je manipuleren. Politici doen het ook. Laatste stond in de Groene bv. dat de PVV allerlei campagnebeeld maakt met AI, beelden waarop migranten als gevaarlijk overkomen en het paradijs wordt gepresenteerd als een plek met alleen witte mensen. Heel kwalijk! 

Op dit voorbeeld wordt een soort ideaal paradijs getoond. Maar wat zien... alleen een bepaald soort mensen/gezin/huizen worden gerepresenteerd? Wie en wat valt buiten de boot? Dit is niet per se een voorbeeld van nepnieuws, wel van hoe je met AI een ideologie kan overbrengen. 

Echt of nep?

Echt of nep?

Even kort de voorbeelden nagaan :

Wie denkt nep? wie denkt echt?

Dit voorbeeld is nep (zie hand links bijvoorbeeld )

Wat laat je zien en horen en... wat vooral niet? 

Hiermee bedoel ik:

Als er nepnieuws gemaakt/verspreid wordt, en vervolgens (massaal) geloofd wordt door veel mensen, ligt het probleem - en dus de verantwoordelijkheid - bij al die mensen die het geloven, niet bij de makers. 

Close Up

Medium shot

Long / Wide shot

Shots closeup voor details, emoties, nadruk leggen op dingen

Medium: gesprekken, dialogen , interviews, meer van de omgeving te zien

Wide/long shot : omgeving, locatie laten zien

Vraag is dus: wat laat je zien en hoe laat je het zien? 

Niet per se nepnieuws, maar er is wel veel te zeggen over de edit:

- Muziek passend bij thema

- Snel geëdit om een gevoel van drukte en urgentie over te brengen

- Veel beelden (vaak close-up) van spandoeken en borden

Alle keuzes die gemaakt zijn in de edit van deze video, zijn bewust. Alle keuzes zijn gemaakt met een doel. Dat kan je ook inzetten in jouw video. 

Voorbeelden nepnieuws item reportage (als satire, humor bedoeld)

Voorbeelden nepnieuws item reportage (als satire, humor bedoeld)

Dit voorbeeld als je tijd hebt. 

Voorbeelden nepnieuws item reportage (als satire, humor bedoeld)

Aan de slag!

Maak je eigen nepnieuws 

Maak een korte nepnieuws-video (maximaal 1,5 minuut). 

Elke groep heeft 3 leden

In jouw video gebruik je 3 kaarten.

Zelf een nepnieuws item bedenken en filmen op het plein.

 Op de kaartjes staat een filmbegrip. Zorg ervoor dat je dit begrip toepast in je filmpje!  Naar de studio: hier eerst onderzoek doen naar je begrip. Kom je er echt niet uit? LUX filmdocenten kunnen je helpen. 

In de studio ligt een storyboard.

BEdenk een verhaal, maak een duidelijk plan van begin + midden + einde.

Maak een video voor nieuwe studenten. Overtuig ze ervan dat ze vooral wel/niet naar deze school moeten komen. Verzin iets om dat voor elkaar te krijgen!

Maak een korte nepnieuws-video (maximaal 1,5 minuut). 

Elke groep heeft 3 leden

In jouw video gebruik je 3 kaarten.

Zelf een nepnieuws item bedenken en filmen op het plein.

Het idee is dus:

Elk groepje maakt een video voor nieuwe studenten die zich volgend jaar willen inschrijven. De ene helft van de groepjes maakt een negatief item ("op deze school wil je echt niet zitten, want..."), de andere helft een positief item ("hier moet je naartoe, want...". 

Ze mogen zelf verzinnen wat het is. 

Let op: het gaat erom dat het video-item nepnieuws is. Niet dat ze filmen dat ze nepnieuws verspreiden o.i.d. 

Op de kaartjes staat een filmbegrip. Zorg ervoor dat je dit begrip toepast in je filmpje!  Naar de studio: hier eerst onderzoek doen naar je begrip. Kom je er echt niet uit? LUX filmdocenten kunnen je helpen. 

In de studio ligt een storyboard.

BEdenk een verhaal, maak een duidelijk plan van begin + midden + einde.

Stappen

STAP 1.

Elke groep krijgt 3 kaartjes:

2x shots

1x montage

STAP 2.

Zoek de betekenis van deze kaartjes op.

betekenis kan op een A4tje geschreven worden.

Stappen

STAP 3.

Maak een storyboard

STAP 4.
Filmen + editen

Voorbeeld van een storyboard. 

TIPS EN TRICKS

1. Film extra shots (B-roll);
2. Let op. Hoe gebruik je de beelden om jouw verhaal te vertellen?
3. Duidelijk begin - midden - einde
4. Gebruik passende muziek

TIPS AND TRICKS: 

Wissel straks af tussen soorten shots. Als je alleen de camera ergens neerzet en iemand interviewt is het voor de kijker super saai. Varieer! 

Experimenteer met montage/editen: denk van te voren vast na of je ook iets van de omgeving wilt laten zien etc 

Maak veel (sfeer)beelden, deze kun je later in je filmpje editen

Zorg dat je een duidelijk begin, midden en einde hebt. Bijvoorbeeld een introductie, interview, conclusie. 

Let's start!

STAP 1.

Elke groep krijgt 3 kaartjes:

2x shots

1x montage

STAP 2.

Zoek de betekenis van deze kaartjes op.

STAP 3. 

Maak een storyboard

STAP 4. Filmen + editen

Nepnieuws video

Na afloop bekijken we elkaars resultaten terug!

LAAT DEZE SLIDE ZIEN IN DE STUDIO 

Naar de studio: laat hier nogmaals de spelregels zien (via de beamer)

 hier eerst onderzoek doen naar je begrip. Kom je er echt niet uit? LUX filmdocenten kunnen je helpen. 

Ruimte voor interviewvragen, bedenk minimaal 5 vragen 

Ruimte om je X aantal begrippen die op de kaartjes staan in te vullen, plus wat het betekent/waarom je dit gebruikt in film. Nadruk: hoe kun je je met beelden een boodschap overbrengen?  

Maak een filmplan en storyboard 

GOOD LUCK!