Les 1 - Het zelfdiagram

• Mentorles
• Studieles
• +1
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Instructions

Introductie_voor_de_docent.pdf

Vaardigheden reflecteren

Het zelfdiagram

Dit is de eerste les in een lessenreeks van in totaal 8 lessen waarin je gaat werken aan jouw vaardigheden. Vaardigheden heb je nodig tijdens je schoolloopbaan, daarbuiten, maar ook wanneer je een vervolgstudie gaat doen. 

Vaardigheden helpen namelijk om beter om te kunnen gaan met informatie en de mensen om je heen. 

Toelichting voor de docent:

De eerste les start met het schetsen van een achtergrond aan de leerlingen t.a.v. de lessenreeks. Je kunt er als docent voor kiezen dit deel klassikaal te doen, maar je kunt er ook voor kiezen om de eerste slides door de leerlingen individueel te laten doorlopen. 

Sommige vaardigheden, zoals communiceren, komen dagelijks terug. Andere vaardigheden gebruik je misschien alleen in de klas. Alle vaardigheden die in deze lessen aan bod komen, zal je straks ook tegenkomen als je gaat studeren. Hoe meer je er nú al mee geoefend hebt, des te beter je straks je studie kunt doorlopen. Het doel van deze lessen is dat jij beter voorbereid je studie start.

Er zijn veel verschillende vaardigheden te onderscheiden. Niet alle vaardigheden komen aan bod in de lessen die je hier gaat volgen. In deze lessenreeks staan de drie vaardigheden centraal, namelijk: ‘reflecteren’, ‘onderzoeken’ en ‘communiceren'. In de organizer hierna kan je zien wat er in de lessen precies aan bod komt. 

     Sociale vaardigheden

     Denkvaardigheden

Vaardigheden

Onderzoeken

• Informatie zoeken
  & evalueren
• Informatie lezen
  & begrijpen   

Communiceren

• Informatie schriftelijk communiceren

Persoonlijke vaardigheden

 Reflecteren

• Het zelfdiagram
• Het beeld van jezelf  

Toelichting

Dit is een advanced organizer, een soort kapstok die de leerlingen structuur biedt, zodat ze de verschillende lessen over reflecteren, onderzoeken en communiceren in een groter geheel kunnen plaatsen onder de noemer 'Vaardigheden'.

In iedere les van deze lessenreeks komt deze advanced organizer terug. Het dient als visuele weergave waaraan de leerlingen de nieuwe kennis en vaardigheden kunnen koppelen. Door de verbinding te leggen tussen dit schema en de voorkennis van de leerlingen, is het waarschijnlijk dat ze nieuwe kennis en vaardigheden makkelijker en sneller tot zich nemen.

Dit schema geeft tevens ruimte voor de koppeling aan eerdere lessen in deze lessenreeks, maar ook aan andere vakken waar leerlingen wellicht al gewerkt hebben aan de vaardigheid die in de huidige les centraal staat.

Vaardigheden binnen de Universiteit 

De vaardigheden in de organizer van deze lesstof die je net hebt bekeken komen ook terug binnen de universiteit. Alle vaardigheden die daar aan bod komen, zie je in dit overzicht staan. Wat misschien opvalt, is dat de namen en termen die gebruikt worden soms van elkaar verschillen. Kan jij ontdekken welke overeenkomen?  

Toelichting:

In dit overzicht zien leerlingen hoe er aan  vaardigheden binnen Universiteit Leiden wordt gewerkt. De leerlingen krijgen via klikken op de hotspot de opdracht om verschillen te ontdekken tussen het schema dat ze op de vorige slide te zien kregen en op deze slide. Het grootse verschil is dat binnen deze lessenserie slechts enkele van deze vaardigheden aan bod komen, namelijk reflecteren, onderzoeken en schriftelijk communiceren. Een ander verschil is de benaming van de verschillende vaardigheden. 

Tijd:

2 minuten

Vorm: 

Klassikaal 

Hoe zou jij vaardigheden als onderzoeken of reflecteren op school of in de toekomst denk je kunnen gebruiken?

Schrijf je antwoord op in 1 zin.

Tijd: 2 minuten

Vorm: individueel, open vraag

Toelichting:

De leerling beantwoordt hier voor zichzelf de vraag door in het tekstveld een antwoord te typen. De leerling kan het gegeven antwoord na het doorlopen van de volgende slides altijd nog terugzien of wijzigen. 

Reflecteren

Onderzoeken

Communiceren

Les 1

Les 2

Les 3

Les 4

Les 7

Les 5

Les 8

Les 6

Jouw lessen

Toelichting:

In deze overzichtsslide zien leerlingen hoeveel lessen zij volgen per thema, waar ze zich bevinden in de lessenreeks en welke lessen zij al hebben gedaan.

Tijd:

1 minuut om de visual toe te lichten

Vorm: 

klassikaal

Dit weet je al

Dit leer je nu

Doen

Terugkijken

Reflecteren

Onderzoeken

Communiceren

Hoe werkt het?

Klikken

Slepen

Typen

Tijdens de les worden verschillende iconen gebruikt. Aan de hand van de vier iconen links, zoals te zien op deze slide, kun je makkelijk zien wat het leerdoel is van dat onderdeel. 

Zo betekenen de hersenen dat voorkennis geactiveerd wordt (dingen die je al weet), het boek betekent dat je nieuwe lesstof leert d.m.v. theorie, het papier met de pen betekent dat je actief bezig bent met het combineren van voorkennis en nieuwe kennis, dus dat je iets oefent. En het oog betekent dat je reflecteert en terugkijkt op wat je leert. 

     Sociale vaardigheden

     Denkvaardigheden

Vaardigheden

Onderzoeken

• Informatie zoeken
  & evalueren
• Informatie lezen
  & begrijpen   

Communiceren

• Informatie schriftelijk communiceren

Persoonlijke vaardigheden

 Reflecteren

• Het zelfdiagram 
• Het beeld van jezelf 
  

Je kan pas werken aan jouw vaardigheden als je even hebt stilgestaan bij het huidige beeld van jezelf. Als je namelijk weet wat je wil en wat je kunt, kan je beter bepalen wat je nog wil leren en ontwikkelen. Dat stilstaan bij jezelf noemen we reflecteren. 

Deze les laat jou oefenen met vragen die over jou gaan. De antwoorden die je geeft hoef je niet te delen met klasgenoten. Je kunt zelf door de pagina's scrollen en de opdrachten maken.

Reflecteren

Toelichting:

Deze les is het startpunt van het werken aan de vaardigheid 'reflecteren'. Wijs de leerlingen erop dat dit een eerste kennismaking is met reflecteren op zichzelf en hun toekomst. D.w.z. alle antwoorden die zij geven zijn 'juist', leerlingen hebben wellicht soms nog geen antwoorden op de vragen, de antwoorden zijn veranderlijk en kunnen gaandeweg worden bijgesteld. Kortom, het gaat om het 'ontdekken' van hun eigen wensen en mogelijkheden waarbij de opdrachten hen kunnen helpen. Dit proces kan worden uitgesmeerd over meerdere lessen waarbij de opdrachten uit les 7 en 8 de leidraad kunnen vormen.    

Jouw zelfbeeld beschrijven met behulp van een zelfdiagram. 

Aan het einde van de les kun je:

Jouw zelfdiagram

Wist je dat

Wist je dat je er door het invullen van je persoonlijke 'zelf diagram' achter kan komen wat voor jou belangrijk is in je dagelijkse leven? Het diagram bestaat uit vier centrale thema's: 

Wat vind ik leuk om te doen in het dagelijks leven? Waar ben ik goed in? Waar kan ik geld mee verdienen en wat heeft de wereld van mij nodig? De overlappen tussen die vier helpen je antwoord te vinden op dat wat voor jou belangrijk is. Als je dát weet kan je gerichter keuzes maken in je ontwikkeling en in het leren op school. 

Wist je dat

Wist je dat je het zelfdiagram ook het Japanse Ikigai-model kunt noemen? Het Japanse woord Ikigai betekent heel veel tegelijk. Het zijn vier thema's die zijn samengebracht tot één woord. In het Nederlands hebben we daar eigenlijk geen goede vertaling voor. Het Nederlandse ‘woord' dat het meest dichtbij komt, is: ‘je reden van bestaan vinden.’

Toelichting: 

De uitleg van het zelfdiagram staat in de hotspot. Hierna volgen vier vragen om bij ieder onderdeel van het zelfdiagram een voorbeeld te geven. 

Tijd: 2 minuten voor uitleg van het zelf diagram

Vorm: individueel of klassikaal

Wat vind jij leuk om te doen? (Dit mag àlles zijn waar jij plezier 

uit haalt) Beantwoord deze vraag in 1, 2 of 3 woorden.

Dit vind ik leuk 

om te doen

Toelichting:

Leerlingen vullen in het tekstveld in wat zij leuk vinden om te doen. Dit mag van alles zijn. Meerdere antwoorden geven is mogelijk. Het resultaat is een woordweb waarbij dat wat het meest genoemd is in grote letters wordt weergegeven.  

Met devices

Dit woordweb werkt het beste als leerlingen gebruik kunnen maken van een device, zoals een tablet, laptop of smartphone. Dit kan individueel, waarbij de leerlingen allemaal gebruik maken van een eigen device, of in een groep met een enkel device per groep.

Zonder devices

Mocht het niet mogelijk zijn om het woordweb te doen met devices, dan kan de vraag worden getoond, waarna de leerlingen deze op papier overnemen. Ze schrijven dan rondom de vraag hun voorkennis op.

Tijd: 2 minuten

Vorm: individueel of klassikaal, woordweb

Waarmee zou je graag geld willen verdienen?

Beantwoord deze vraag in 1, 2 of 3 woorden.

Hiermee kan ik

geld verdienen

Bekijk het fragment. Waar zou jij geld mee willen verdienen?

Waar ben je goed in?

Beantwoord deze vraag in 1, 2 of 3 woorden.

Hier ben ik 

goed in

Wat heeft de wereld van jou nodig?

Beantwoord deze vraag in 1, 2 of 3 woorden.

Dit heeft de 

wereld nodig

Zoals je gezien hebt, zijn er veel leuke dingen om te 

doen, is er veel van wat de wereld nodig heeft, waar iemand goed in kan zijn én waar iemand geld mee kan verdienen. 

In je hoofd zie je deze dingen misschien los van elkaar. 

De kunst is om de overlap te vinden zodat je gelukkig bent 

in wat je doet. Van daaruit is het makkelijker om keuzes te maken in je schoolwerk of privé.  

Tijd: 1 minuut voor terugkoppeling op de gemaakte vragen

Vorm: individueel of klassikaal

Toelichting: deze slide geeft een korte conclusie bij wat de leerlingen hiervoor in de opdrachten hebben gedaan en maakt een brug naar de volgende opdrachten. 

Alternatieve vorm:

Indien voorgaande vier vragen klassikaal zijn behandeld, is het de bedoeling dat leerlingen vanaf hier individueel aan de slag gaan. Aan het einde wordt de leerlingen gevraagd om terug te blikken op deze les, dit kan eventueel weer klassikaal. 

De ideale middenweg: de overlap vinden

Wat zou de overlap kunnen zijn in waar je goed in bent en wat je leuk vindt om te doen? 

Toelichting:

Deze slide laat leerlingen nadenken over de overlap tussen wat zij leuk vinden om te doen en wat zij goed kunnen. In de volgende opdracht gaan zij hiermee aan de slag. 

(

(

(

(

)

)

(

Vragen die je helpen overlap te vinden tussen wat je leuk vindt om te doen en waar je goed in bent 

)

(

Waar krijg je altijd weer energie van

als je ermee bezig bent?

Voor welke activiteit kan iemand jou midden in de nacht wakker maken?

Waar kun je eindeloos over praten?

Waar wil je altijd, vanuit jezelf,

zo veel mogelijk over leren?

Waar heb je (bijna) altijd zin in?

Op deze routekaart vind je vragen die jou helpen om de overlap te vinden tussen wat je leuk vindt om te doen en waar je goed in bent.

Klik op de vragen.

Beantwoord de vragen zo kort en volledig mogelijk en noteer ze in het tekstvak op de volgende slide.

De antwoorden die je geeft zijn van jou en gaan over wat jij belangrijk vindt. Ze worden niet klassikaal gedeeld. 

Vorm: individueel

Toelichting:

In de hotspots staan vragen om te beantwoorden. De leerlingen doorlopen de vragen en schrijven hun antwoorden op in de volgende slide. De docent kan de leerlingen begeleiden en voorbeelden geven om hen op ideeën te laten komen.  

Mijn antwoorden op de vragen:

+

=

Vorm: individueel, open vraag

Toelichting: 

De leerling beantwoordt hier voor zichzelf de vragen van slide 22. 

Met welk woord kun je de overlap omschrijven

tussen wat je leuk 

vindt én waar je 

goed in bent?

 De overlap tussen wat je leuk vindt én waar je goed in bent, is te omschrijven als jouw passie. Als je iets graag doet, zoals gitaar spelen, en je dat niet alleen leuk vindt, maar ook goed kunt, dan kan je spreken over passie. Het is een passie omdat je het uit plezier doet voor jezelf, zonder dat iemand anders dit van je verlangt. 

Een voorbeeld van iemands passie!

Toelichting:

Leerlingen proberen een woord te vinden dat de overlap omschrijft. 

Leerlingen bekijken vervolgens het filmpje ter inspiratie: een sketch van iemand die zijn passie deelt. 

Naast jouw 'passie' zijn er nog meer woorden die de overlappen beschrijven in jouw zelfdiagram

passie

?

?

?

Vorm: individueel, hotspot

Toelichting: 

Deze slide geeft een korte conclusie bij wat de leerlingen hiervoor in de opdrachten hebben gedaan.

Met welk woord zou jij de overlap omschrijven van 

waar je van houdt én 

wat de wereld nodig heeft?

De overlap is te omschrijven als jouw MISSIE: Wanneer je iets een goede zaak vindt, niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen, dan kan je spreken over een missie. Dit kan klein- of grootschalig zijn, bijvoorbeeld dat je binnen je buurt meehelpt aan het opruimen van afval of dat je dit landelijk organiseert. Het is iets waar je met plezier energie en aandacht aan besteedt en wat de wereld volgens jou een stukje beter maakt. ​

Vorm: individueel

Toelichting:

Het antwoord van deze vraag staat in de hotspot. 

Bedenk waar jij van houdt en wat de wereld van

jou nodig heeft: jouw missie. Schrijf je antwoord 

op in 1 of 2 woorden.

+

=

Vorm: individueel, open vraag

Toelichting:

De leerling beantwoordt hier voor zichzelf de bovenstaande vraag. 

Bij het interactieve onderdeel Open vraag, kunnen de leerlingen de open vraag beantwoorden. Dit kan zowel met- als zonder devices. 

Met welk woord kun je 

de overlap omschrijven

waarmee je geld kunt 

verdienen én wat de 

wereld nodig heeft?

De overlap is te omschrijven als jouw BEROEP. Voel jij je geroepen tot een bepaalde baan? Dan herken je wellicht deze overlap van wat de wereld nodig heeft en waar je voor betaald kunt worden. 

Vorm: individueel

Toelichting:

Het antwoord van deze vraag staat in de hotspot. 

(

(

)

(

Vragen die je helpen overlap te vinden tussen waar je geld mee kunt verdienen en wat de wereld nodig heeft.

 Voor wat voor kennis of handigheid doen mensen

in je directe omgeving een beroep op je?

Van wat voor dingen denk je nu soms ‘Laat mij dat nu

maar doen’? (dan gaat het sneller, beter, makkelijker)

Wat heb jij weleens voor elkaar gekregen waar je trots op bent?

Op deze routekaart vind je vragen die jou helpen om de overlap te vinden tussen wat je leuk vindt om te doen en waar je goed in bent.

Klik op de vragen.

Beantwoord de vragen zo kort en volledig mogelijk en noteer ze in het tekstvak op de volgende slide.

De antwoorden die je geeft zijn van jou en gaan over wat jij belangrijk vindt. Ze worden niet klassikaal gedeeld. 

Vorm: individueel

Toelichting:

In de hotspots staan vragen om te beantwoorden. De leerlingen doorlopen de vragen en schrijven hun antwoorden op in de volgende slide. De docent kan de leerlingen begeleiden en voorbeelden geven om hen op ideeën te laten komen.  

Mijn antwoorden op de vragen:

+

=

 Voor wat voor kennis of handigheid doen mensen

in je directe omgeving een beroep op je?

Vorm: individueel, open vraag

Toelichting:

De leerling beantwoordt hier voor zichzelf de voorgaande vragen. 

Bij het interactieve onderdeel Open vraag, kunnen de leerlingen de open vraag beantwoorden. Dit kan zowel met- als zonder devices. 

Met welk woord kun je 

de overlap omschrijven 

waar je goed in bent 

én waar je geld mee 

kan verdienen?

De overlap is te omschrijven als jouw PROFESSIE: professie herken je misschien van het woord professional. Je kunt iets goed en door dat te doen, kun je ervoor betaald worden. Het is een soort belofte dat je iets kunt betekenen voor een ander en dat je dit door middel van een contract concreet gaat maken. Anders dan je professie, gaat het beroep niet over dat wat je kúnt, maar over wat je écht levert en doet. 

Schrijf in 2 of 3 woorden op waar je goed in bent én

waar je geld mee zou kunnen verdienen: 

jouw professie

+

=

Als je denkt dat je voldoende weet over jouw zelfdiagram, sla dan de volgende opdracht over en ga door naar de slide met 'Jouw zelfdiagram compleet'. 

Tijd: 1 minuut voor terugkoppeling op de gemaakte vragen

Vorm: individueel of klassikaal

Toelichting: deze slide geeft een korte conclusie bij wat de leerlingen hiervoor in de opdrachten hebben gedaan en maakt een brug naar de volgende opdrachten. 

Alternatieve vorm:

Indien voorgaande vier vragen klassikaal zijn behandeld, is het de bedoeling dat leerlingen vanaf hier individueel aan de slag gaan. Aan het einde wordt de leerlingen gevraagd om terug te blikken op deze les, dit kan eventueel weer klassikaal. 

Lees de omschrijving en sleep de woorden 

naar de juiste plek in het zelfdiagram.

passie

?

?

?

missie

De overlap in waar je van houdt én wat de wereld

nodig heeft.

De overlap in waar je goed in bent én waar je geld mee 

kan verdienen.

De overlap in waarmee je geld kunt verdienen én wat de 

wereld nodig heeft

beroep

professie

Sleepvraag

Met devices

Deze sleepvraag werkt het beste als leerlingen gebruik kunnen maken van een device, zoals een tablet, laptop of smartphone. Dit kan individueel, waarbij de leerlingen allemaal gebruik maken van een eigen device, of in een groep met een enkel device per groep.

Zonder devices

Mocht het niet mogelijk zijn om de sleepvraag te doen met devices, dan kan de vraag worden getoond op het centrale scherm en kunnen de onderdelen worden versleept door de docent (of leerlingen) op de computer van de docent of touchscreen.

Jouw zelfdiagram compleet

passie

missie

professie

beroep 

Het zelfdiagram is een overzicht van wat voor jou op dit moment belangrijk is in het leven (door te reflecteren op 'wat vind ik leuk om te doen, waar ben ik goed in, waar kan ik geld mee verdienen en wat heeft de wereld van mij nodig.') De overlappen helpen je antwoord te vinden op jouw passie, missie, professie en beroep.  

Dit diagram kan je iedere keer als je erover nagedacht hebt, aanpassen en bijstellen. Tijdens de lessen zal je er misschien achter komen dat sommige dingen niet meer kloppen of wil je iets op een andere manier formuleren. Je kunt jouw antwoorden daarom uitprinten en bewaren, zodat je weet wat je eerder hebt opgeschreven.   

Vorm: individueel, hotspot

Toelichting: 

Deze slide geeft een korte conclusie bij wat de leerlingen hiervoor in de opdrachten hebben gedaan.

Je hebt alle vragen beantwoord!

Welk thema is voor jou het meest belangrijk en zou je verder willen onderzoeken voor jezelf?

passie

missie

professie

beroep

Vorm: individueel, poll

Bij het interactieve onderdeel Poll, kunnen de leerlingen de poll beantwoorden. Dit kan zowel met- als zonder devices. 

Deze slide laat leerlingen reflecteren op dat wat voor hen belangrijk is. Dit kan klassikaal worden besproken. In de volgende les wordt hierop voortgebouwd. 

In welke activiteit komen voor jou alle vier de onderdelen samen?

 

+

=

+

+

Vorm: individueel, open vraag

Er zullen dingen zijn waarbij alles samenvalt (wat je leuk vindt, waar je geld mee kunt verdienen, waar je de wereld mee kunt helpen en waar je goed in bent) Leerlingen proberen in deze vraag de centrale overlap te bedenken. Als dat lastig blijkt, kunnen ook drie van de vier aspecten wellicht met elkaar verbonden worden in plaats van alle vier de thema's.  

Wat neem jij mee uit het zelfdiagram? Schrijf op en/of bespreek 

wat voor jou het belangrijkst is dat jij hieruit meeneemt.  

Tijd: 5 minuten voor invullen open vraag en vooruitblikken op de volgende les. 

Vorm: klassikaal, open vraag

Toelichting:

Bij het interactieve onderdeel Open vraag, kunnen de leerlingen de open vraag beantwoorden. Dit kan zowel met- als zonder devices. 

De leerlingen verwoorden op basis van de reflectie hiervoor wat zij meenemen uit deze les. Je kunt ervoor kiezen om dit kort na te bespreken en terug te komen op het leerdoel van deze les. In de volgende les van deze lessenreeks gaan leerlingen aan de slag met de betrouwbaarheid van bronnen. 

In deze les heb je stilgestaan bij het huidige beeld van jezelf. Nu je weet hoe jouw zelfdiagram eruit ziet, is het ook handig om te weten wat je in de toekomst graag zou willen en welke keuzes je hierin wil maken. 

Daarover gaat de volgende les! 

Tijd: 2 minuten

Toelichting:

Deze slide vormt de overgang tussen deze en de volgende les. De docent blikt met de leerlingen terug naar wat geleerd is en kijkt vooruit naar de volgende les.