5.2 Democratie in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lezen 5.2

Plattegrond

Lezen 5.2

Plattegrond

Dit hoofdstuk

les 1

Hoe werd Nederland vanaf 1815 bestuurd?

Welke invloed hadden de liberalen?

les 2

Wat veranderd er in de grondwet van 1848?

Hoe werd het kiesrecht uitgebreid?

Congres van Wenen

Na het verslaan van Napoleon volgt het congres van Wenen.

1814 (okt) -1815 (juni): Congres van Wenen (Pruisen, Rusland, Engeland en Oostenrijk-Hongarije waren de belangrijkste deelnemers)  

 Doel: Zorgen dat Frankrijk geen bedreiging meer zou kunnen vormen

Enkele uitkomsten:

1. België en Nederland worden samengevoegd  en krijgen een koning.
2. Restauratie : Frankrijk krijgt weer een koning --> Lodewijk XVIII

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Verenigd Koninkrijk der
   Nederlanden: Nederland, België en
   Luxemburg.

Kenmerken:

• We krijgen een koning :Willem I
  
• Nederland krijgt een grondwet.
  
•  Nl krijgt een Eerste en Tweede Kamer

Hoe zag het bestuur van Nederland er uit 

tussen 1815-1848?

De koning:

• koos leden van de 1e kamer
• benoemde en koos zijn eigen  ministers.
• beliste in zijn eentje over het leger, de buitenlandse politiek en de kolonies
• gaf geld uit zonder het parlement te informeren.

benoemt

Veel verschillen tussen Noord en Zuid Nederland & werden gediscrimineerd:

• Zuiden was katholiek, Noorden protestants
• Zuiden industrie, Noorden nijverheid
• Zuiden veel Frans gesproken
• Zuiden veel meer inwoners, maar evenveel vertegenwoordigers in parlement
• Zuiden moest meer belasting betalen

• veel liberalen in Belgie

Belgische opstand

• Belgen komen in 1830 in opstand.
  
• Ze voelden zich cultureel, economisch en politiek niet verbonden met het Noorden.
• De Belgische opstand is een voorbeeld van nationalisme (een volk krijgt een eigen staat), 

maar ook van liberalisme 

• streven naar vrijheid (persvrijheid, vrijheid van meningsuiting)
• burgers moeten meer invloed hebben op de politiek.

1840-1848: 

Koning Willem II

• Willem 1 wordt opgevolgd door Willem 2.
• Conservatief: geen ruimte
   voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als
   absolute vorst

• Moet niets weten van
   democratie.

Revolutiejaar 

1848

• Misoogsten, ontrevredenheid en oproer in veel Europese landen, bv FRankrijk.
• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de liberalen, komen tot de
   conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"
  

• Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een
   grondwet' is er maar weinig democratie.
• In Frankrijk vluchtte de koning, Frankrijk was weer een republiek..

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...
...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Aan de slag

Schrijf de betekenis op van de volgende begrippen: minister-president / kabinet / ministerraad / parlementaire democratie / Eerste kamer / Tweede kamer /  provinciale staten / staatshoofd / regeringsleider

daarna: aan de slag met huiswerk:

Deze les: Maken: 5.2: 1-3

 de volgende les: Maken 5.2: 4-8

Gevolgen 

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning).
  

Lezen 5.2

Plattegrond

Lezen 5.2

Plattegrond

Begrippen

minister-president / kabinet / ministerraad / parlementaire democratie / Eerste kamer / Tweede kamer / provinciale staten / staatshoofd / regeringsleider

Vorige les:

congres van Wenen

Koning willem 1

Begrippen

Eerste kamer / Tweede kamer / Ministerraad / kabinet?

kabinet / Tweede Kamer / ministerraad / Eerste Kamer?

Staatshoofd of regeringsleider?

staatshoofd of regeringsleider?

Dit hoofdstuk

les 1

Hoe werd Nederland vanaf 1815 bestuurd?

Welke invloed hadden de liberalen?

les 2

Wat veranderd er in de grondwet van 1848?

Hoe werd het kiesrecht uitgebreid?

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848* uit?

*de meeste onderdelen zijn vandaag nog steeds geldig

benoemt

Democratie of dictactuur

Opdracht in tweetallen

De grondwet van 1848

1. Nederlanders kregen grondrechten, bv godsdienstvrijheid en persvrijheid.
2. Nederland kreeg een parlementair stelsel (bestuurssysteem waarin het parlement de hoogste macht heeft)
3. De Eerste kamer, de Tweede kamer, de provinciale staten werden voortaan direct door de bevolking gekozen.

De grondwet van 1848

1. Nederlanders kregen grondrechten, bv godsdienstvrijheid en persvrijheid.
   
2. Nederland kreeg een parlementair stelsel (bestuurssysteem waarin het parlement de hoogste macht heeft)
   
3. De Eerste kamer, de Tweede kamer, de provinciale staten werden voortaan direct door de bevolking gekozen.
4. De koning bleef het staatshoofd, mar de ministerpresident werd regeringsleider.
5. De ministers moeten verantwoordelijkheid afleggen aan het parlement. Alle ministers samen heten de ministerraad / kabinet.
6. De koning is onschendbaar (hij mag niets meer doen zonder toestemming van de ministers)

belangrijke punten uit de grondwet:

1. Grondrechten werden vastgelegd, bv vrijheid van meningsuiting.
2. Parlementaire democratie (parlement heeft de hoogste macht)
3.  Ministeriële verantwoordelijkheid
4.  Censuskiesrecht voor mannen

Uitbreiding kiesrecht

1848- censuskiesrecht (11% van de mannen)

1887- 1e uitbereiding kiesrecht (14% van de mannen)

1896 (50% van de mannen)

1917 - Algemeen mannenkiesrecht

1919- algemeen vrouwenkiesrecht

Aan de slag (10) / (nakijken 10)

Maken: 5.2: 1-3

Maken 5.2: 4-8

Klaar? 

Kom nakijken!