Klas 2 V/G : patr. 2.2 Bewegende Platen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Opbouw en afbraak

 par. 2.2 : Bewegende Platen

De twee platen zijn even zwaar: plooiing

• Ik kan beschrijven hoe de aarde is opgebouwd.
• Ik kan uitleggen hoe delen van de aardkorst kunnen bewegen.
• Ik kan drie soorten breuklijnen beschrijven.

Leerdoelen 

Het verschil

Magma

Onder de grond heeft het vloeibare gesteente magma.

Lava

Is het magma boven de grond dan noem je het lava.

Vulkanisch gesteente

Als lava afgekoeld is, dan noem je het vulkanisch gesteente.

De aardkorst

• Is niet één geheel
• Bestaat uit allemaal verschillende stukken: Aardplaten

• Deze kunnen allemaal bewegen in een bepaalde richting
• Dat bewegen noemen we: Plaattektoniek

Supercontinent Pangea

• Ooit was er één groot continent: Pangea
• Door de krachten van binnen de aarde brak dit grote continent in verschillende stukken: de aardplaten
• Deze aardplaten dreven uit elkaar en zijn vervolgens nieuwe richtingen op gegaan. 
• Dit proces duurt natuurlijk miljoenen jaren met enkele centimeters per jaar. 

Aardplaten bewegen op drie manieren

1) van elkaar af (divergent)  <--    |   --> 
2) naar elkaar toe (convergent)     -->  |  <--
3) schurend langs elkaar (transform)   

Platen bewegen door ...

Convectiestromen binnen de aarde. 

--> Dat zijn ronddraaiende stromingen die de druk bij de aardkorst vergroten. 
--> Dat gaat zolang door tot er scheuren ontstaan in de korst en de platen bewegen. 

Vulkanisme

De actieve werking van vulkanen is een eeuwenoude kracht.

Vulkanisme komt vooral voor door plaattektoniek

Manier 1: 
Platen botsen op elkaar -->
De zwaarste plaat duikt onder de andere (subductie) --> 
De duikende plaat smelt en er komt meer magma in de bodem --> 
Die magma wilt naar boven door hoge druk -->
Ontstaan vulkaan

Manier 2: 
Twee platen drijven uit elkaar 
(divergentie <-- | --> ) 
--> Magma stroomt opwaards
--> Magma koelt af in de zee
--> Vormt een berg van magma
--> Magma is wel actief 
--> Vulkaan

Aardbevingen

Vulkanen

Aardbevingen

Vulkanenen

Plaatgrenzen

1. Naar elkaar toe
2. Langs elkaar
3. Uit elkaar
   

Gevolg:

1. gebergte 
2. gebergte, vulkaan, trog, aardbeving
3. aardbeving
4. mid-oceanische rug

Aardbevingen

Epicentrum en hypocentrum

Op de plek waar twee aardplaten elkaar raken, ontstaat de beving. We noemen dit het hypocentrum. Een ander woord is aardbevingshaard. 

De plek aan het aardoppervlak waar we de aardbeving het sterkste voelen, heet het epicentrum. Op een kaart zie je vaak het epicentrum.

Schaal van Richter

Op de Schaal van Richter meten we de kracht van een aardbeving.

Elk volgend getal geeft aan dat de beving 10x zo zwaar is.

Een seismoloog is iemand die aardbevingen onderzoek.

Plooiingsgebergte

Plooiingsgebergte

• 2 continentale platen botsen met elkaar, daardoor plooiing = ontstaan plooiingsgebergte
• Gevolg: gebergtevormingen + aardbevingen

Hoe zat het ook alweer?

Continentaal + continentaal naar elkaar = plooiingsgebergte

Continentaal + oceanisch naar elkaar = plooiingsgebergte+vulkaan
Oceanisch + oceanisch uit elkaar = middenoceanische rug

Waarom worden de Alpen een plooiingsgebergte genoemd?

plooiingsgebergte

plooiingsgebergte

plooiingsgebergte

Vulkanisme komt voor bij de subductiezones. 

Wat is het verschil tussen lava en magma?

Stratovulkanen ontstaan door...

1. Subductie
2. Transform
3. Divergentie
4. Plooiingsgebergte

De lava van een stratovulkaan is

1. dik en stroperig
2. erg vloeibaar

Sleep het juiste begrip naar de juiste plek

Kern

Aardkorst

Mantel

Stratovulkaan of schildvulkaan?

1. Stratovulkaan
2. Schildvulkaan

Zet de stappen van het ontstaan van een eilandengroep door hotspotvulkanisme in de goede volgorde.

1

2

3

Schildvulkanen

Hotspot

Troggen

Convergent

Divergent

Stratovulkaan

Oceanische rug

Krachtige beving

Waar op de afbeelding vind je een trog?

Hier

mantel

continentale korst

trog

oceanische korst

subductie

Bij een divergente plaatbeweging heb je een

1. Effusieve uitbarsting
2. Explosieve uitbarsting

Aardbevingen veroorzaken vulkaanuitbarstingen

1. goed
2. fout

Wat is het gevolg van deze beweging?

1. Alleen vulkanen
2. Gebergte en aarbevingen
3. Alleen aardbevingen
4. Vulkanen en aardbevingen en gebergte

Wat is het gevolg van deze beweging?

1. Alleen vulkanen
2. Gebergte en aarbevingen
3. Alleen aardbevingen
4. Vulkanen en aardbevingen

Aan de slag

Maak een stripverhaal over het plaatsvinden van een aardbeving. Hoe doe je dat? 

- Minimaal 4 tekeningen

- In elke tekening één begrip

- Met onderschrift waarin je uitlegt wat er gebeurd

- Tekening 1 heeft er nog geen aardbeving plaatsvonden, bij tekening 4 wel.

Aan de slag!

Is alles duidelijk? 

Kan je aan de slag? 

Maken Paragraaf 2.2 "Aardbevingen"

Opdracht 1 t/m 7 in je boek blz. 102 t/m 104

Succes!