Les 5 PDL-zitten eten en drinken

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Les: Zitten eten en drinken

Citaat: van Leffelaar

Zitten is het steunen van het lichaamsgewicht op de zitknobbels, de bilspieren en de rug waarbij de spieren van boven en onderbeen ontspannen zijn en de romp door rug en buispieren in evenwicht wordt gehouden.

Je kan dit doen door.:

• Actief te gaan zitten
• Preventiehulpmiddelen in te zetten

 

Welk passiviteitsprobleem zie jij bij zitten??

Passiviteitsproblemen

Zijn onder te verdelen in:

• Passief zitten
• Onrustig gedrag
• Decubitus
• Buig (flexie) neiging
• Belemmering van de ademhaling
• Kans op onderuitzakken en vallen

Vicieuze cirkel van pijn

• Pijn leidt tot aanspanning van spieren, onrust of afweerspanning
  
• Aanhoudende afweerspanning leidt tot contracturen
  
• Contracturen bevorderen decubitus
  
• Decubitus leidt weer tot pijn
  

PDL handelingen bij zitten

1. Maak contact, neem de tijd en stem af
2. Stoel rijden en/of weghalen

Gerichte observaties bij passiviteitsproblematiek ->

• Voorkeurshouding bij zitten
  
• Kans op uit de stoel te glijden
  
• Geen rompbalans
  
• Ademhaling wordt belemmerd door zithouding?
  
• Dwanghouding bij zitten
  
• Onrust, roepen en schuiven
  
• Incontinentie
  
• Pijn bij zitten (verbaal non-verbaal)
• Decubitus
• Contracturen
  
• Niet begrijpen van woorden/taal
  
• Weinig/veel prikkels in omgeving
  

Passiviteit en zitten

• antidecubituskussens
• gelijke drukverdeling van schouders tot knieholte
• comfortabele lichaamsondersteuning
• achterover kantelen van de stoel (hoe??)
• regelmatig afwisselen van kantelhoek
• zijwaartse ondersteuning van benen, bekken en romp

Dynamische zitmiddelen

Kelvin zitelement                                       Nuage stoel

                                                      altijd in samenwerking 

                                                      met fysio en ergo 

 

Samenvatting

• Bij zitten treden als directe dreiging decubitus en mobiliteitsverlies op de voorgrond.
  
• Ook belemmeringen van ademhaling en kans op vallen kunnen problemen opleveren.
  
• Daarnaast veroorzaakt een tekort aan prikkels/informatie over houding van het lichaam bewegingsonrust
  
• Met behulp van dynamische zitmiddelen kunnen deze problemen worden voorkomen
  

Hulp bieden bij het eten

Eten is een terugkerende dagelijkse ervaring.

Niet alleen voor een goede voedingstoestand, maar ook voor sociale contacten en genieten van verschillende smaken.

Wat zijn aandachtspunten van de verzorgende bij het eten?

Wat is minder van belang voor het aanbieden van eten of drinken

1. dosering
2. duur
3. temperatuur
4. timing

Passiviteitsproblematiek bij eten en drinken: 

• De client kan niet meer eten of drinken vanwege motorische problemen of andere fysieke beperkingen
  
• Het eettempo is onaanvaardbaar laag, het kan te lang duren voor zowel de cliënt of zijn omgeving

• De cliënt knoeit zoveel dat deze te weinig voedsel binnen krijgt of last heeft van het knoeien
  
• Het tempo ligt te hoog, waarbij in combinatie met vast voedsel er risico is dat voedsel klem komt te zitten in de keel
  
• Er ondanks aanpassingen en begeleiding sprake is van (veelvuldig) verslikken (= als er vocht, voeding en speeksel in de luchtpijp terecht komt)
  
• Er cognitieve achteruitgang is waardoor client niet (meer) in staat is zelf te eten.
  

PDL interventies

• Controle op het slikproces;
• Client specifieke factoren;
• Lichaamshouding;
  
• Omgevingsfactoren;
• Houding en attitude van de begeleider;
• Wijze van aanbieden van eet en drinkhulpmiddelen;
• Samenstelling en vorm van de voeding;
  
• Overige factoren.
  

Lichaamshouding cliënt 

Een goede uitgangshouding is een absolute voorwaarde voor veilig, aangenaam en optimale eet en drinksituatie: Rechtop zitten waarbij in geval van onvoldoende hoofd en/of rompbalans er een goede ondersteuning is.

Uitgangspunten bij zitten aan tafel in een (rol)stoel: 

• Voeten staan goed gesteund op de vloer of op een voetensteun
• Romp is symmetrisch;
• Nek is iets verlengd (hoofd ietsjes naar achteren en kin naar de borst);
• Armen liggen vanaf de elle-boog goed gesteund op tafel;
• De (rol) stoel heeft een goede zithoogte ten opzichte van de tafel of er is een (rol) stoelblad aanwezig, aangepast aan de behoeften van de cliënt.

Houding zorgverlener

^{Eten geven is meer dan alleen de juiste voeding toedienen}

Let op: vermoeidheid zorgvrager, verbale, non- verbale en visuele communicatie, laat de zorgvrager zelf  afhappen, niet schrapen lang de bovenlip... zorg voor associaties met eten (keuken geluiden en geuren)

Belangrijk

• Als cliënt in bed eten en drinken krijgt kan het bed ter hoogte van de knieën iets omhoog gedaan worden, zodat cliënt ontspannen kan zitten;
• Wees bij eten en drinken alert op goede hoofdhouding. Door bv kussens op de verkeerde plaats in de nek te leggen, creëer je een verkeerde hoofdpositie t.o.v. de romp;
• Natuurlijk blijft het belangrijk rekening te houden met de persoonlijkheid van de cliënt maar ook de lichamelijke beperkingen, mogelijkheden en bewegingspatronen zijn belangrijk.
  

Omgevingsfactoren

• Therapeutisch mee-eten;
• Verminderen van geluidshinder;
• Muziek tijdens het eten?
  
• Aanpassingen van de indeling van de huiskamer.

Hulpmiddelen bij eten en drinken

• Handy-cup beker;
• Warmwaterbord;
• Fingerfood;
• Zuigfles/babyfles;
• Verdikkingsmiddel.

www.facebook.com

Vragen?