Les 2: Mensen met een meervoudige beperking

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Mensen met een 

meervoudige beperking

Lesdoelen

- Je kunt benoemen wanneer we spreken van een meervoudige beperking

-  Je kunt benoemen wat het belang is van observeren wanneer communiceren niet mogelijk is. 

- Je kunt benoemen hoe je pijn gedrag kunt signaleren en vertalen 

Categorieën verstandelijke beperkingen

Categorieën verstandelijke beperkingen

• Licht verstandelijke beperking ( LVB)
  
• Matig verstandelijke beperking
  
• Ernstig verstandelijke beperking
  
• Ernstig meervoudige beperking ( EMB)
  

Opfrissen.

Welke categorieën van een verstandelijke beperking zijn er ook al weer?

De studenten zelf na laten denken.

Wat valt onder de verstandelijk gehandicaptenzorg?

In de gehandicaptenzorg worden mensen met een verstandelijke beperking ondersteund. De beperking kan  zowel verstandelijk én lichamelijk zijn. Er zijn ook vaak bijkomende problemen zoals stoornissen, aandoeningen, gedragsproblematiek, verslaving, schuldproblemen en problemen in de thuissituatie. De ondersteuning verschilt daarom per cliënt.

Wat is een stoornis of beperking ?

Stoornis: Is een orgaan of een functie van het lichaam of psyche die  ontbreekt, een afwijking vertoont of beschadigd is.

Voorbeeld?

ADHD

Borderline

Depressie

eetstoornis

angst 

paniek 

autisme

Stoornis of Beperking

Beperking: is het gevolg van een stoornis of ziekte, je bent vaak                                                             beperkt door de stoornis

                                                Voorbeeld?
 

Handicap

Handicap: hetzelfde als een beperking, de woorden worden vaak afwisselend gebruikt als men hetzelfde bedoelt

Ken je een oorzaak van een verstandelijke beperking?

Tijdens de zwangerschap kan er iets mis gaan met de foetus

Tijdens de geboorte of vlak daarna, bijvoorbeeld door zuurstof tekort

Chromosoom afwijking

Oorzaken van verstandelijke beperking

• Prenatale oorzaken
• Perinatale oorzaken
• Postnatale oorzaken 

Prenatale oorzaken

• Chromosomale stoornissen
• Genetisch bepaalde stofwisselingsziekten
• Infectieziekten in de eerste maanden van de zwangerschap (rode hond, geslachtsziekten, waterpokken, mazalen)
• Overmatig gebruik medicijnen, drugs en alcohol
• Schildklierziekten en diabetes van de moeder
• Zwangerschapsvergiftiging 

Perinatale oorzaken

• Zuurstofgebrek vlak voor, tijdens of kort na de bevalling
• Hersenbloeding
• Ernstige geelzucht 

Postnatale oorzaken

• Infectieziekten, zoals hersenvliesontsteking
• Trauma's, bijvoorbeeld een auto-ongeluk, waarbij hersenletsel ontstaat
• Vergiftigingen
• Langdurige epileptische aanval
• Mishandeling

Gemiddeld IQ

 Het gemiddelde IQ van de Nederlandse bevolking is  100. 

Een IQ tussen de 85 en 115 punten wordt als "normaal" beschouwd.

Wat is een meervoudige beperking?

Mensen met een 

meervoudige beperking 

Definitie: De cliënt heeft een meervoudige beperking als hij 2 of meer afzonderlijke beperkingen heeft en iedere beperking afzonderlijk ernstig, omvangrijk en langdurig is.

mensen met een verstandelijke beperking en autisme

mensen met een verstandelijke en motorische beperking

mensen met een verstandelijke en zintuiglijke beperking

mensen met een verstandelijke en visuele beperking

Mensen met een verstandelijke en auditieve beperking

Mensen met een verstandelijke beperking en autisme:

Het woord ‘autisme’ is afgeleid van het Griekse woord ‘autos’ dat ‘zelf’ betekent. Dit maakt duidelijk waar het in de kern bij autisme om gaat: het sterk in zichzelf gekeerd zijn van de cliënt. Autisme komt in verschillende varianten voor. Het wordt daarom autismespectrumstoornis genoemd. Een autismespectrumstoornis is een aangeboren stoornis in de informatieverwerking in de hersenen. Het gevolg is: beperkingen in sociale contacten en communicatie, beperkte en herhaalde (stereotiepe) gedragspatronen en star gedrag. Van het totale aantal mensen met een autismespectrumstoornis, is ongeveer 20% normaal begaafd en heeft 80% een verstandelijke beperking.

Mensen met een verstandelijke en motorische beperking

Bij mensen met een verstandelijke beperking komen veel verschillende vormen van motorische beperkingen voor, zoals:

spasticiteit;

verlammingen van een of meer ledematen;

ataxie (coördinatiestoornissen bij het bewegen).

Meer dan 30% van de mensen met een verstandelijke beperking is spastisch. Bij spasticiteit is er sprake van een verhoogde spierspanning, in combinatie met afwijkende reflexen en een verstoorde samenwerking tussen de spieren. Het gevolg is het onwillekeurig samentrekken en trillen van de spieren. De cliënt heeft nauwelijks of weinig controle over de bewegingen. De cliënt met spasticiteit is meestal gedeeltelijk verlamd. Daarbij is sprake van stijve verlammingen: de verlamde ledematen zijn zo stijf als een plank.

De spasticiteit kan allerlei nadelige gevolgen hebben, zoals dwangstand van gewrichten, scoliosevorming, heupontwrichting, en een gestoorde mond- en slikfunctie. Als een cliënt een verstandelijke en motorische beperking heeft, dan heeft dat gevolgen voor zijn totale functioneren (lichamelijk, verstandelijk, psychosociaal).

Mensen met een verstandelijke en zintuiglijke beperking

Bij een zintuiglijke beperking kan het gaan om slechtziendheid, blindheid, slechthorendheid of doofheid. Je noemt dat ook wel visuele en auditieve stoornissen. Mensen met een verstandelijke en zintuiglijke beperking hebben vooral een groot probleem met het opnemen en verwerken van informatie. Wie niet kan zien, heeft een goed verstand nodig om horend en tastend ergens achter te komen. Wie niet kan horen, heeft een goed verstand nodig om daarmee om te gaan. Bij een beperking op verstandelijk gebied, ontstaat dan een complex probleem.

Wie werkt er momenteel met cliënten met een meervoudige beperking en hoe ervaar je deze doelgroep?

Vervolg vraag: 

Is er iets waar je tegen aanloopt in de begeleiding bij cliënt(en) met een meervoudige beperking? 

Meervoudige beperking

Ook al is er sprake van twee afzonderlijke beperkingen, de meervoudige beperking komt als één beperking tot uiting. 

Dit komt omdat beide beperkingen elkaar beïnvloeden. Probleem hierbij is dat juist de combinatie van beperkingen compensatie onmogelijk maakt. Je kunt niet precies meer zeggen waar de ene beperking ophoudt en de andere begint.

Kenmerken meervoudige beperking

Bij een grote groep mensen met een meervoudige beperking is de zorg- en ondersteuningsvraag complex.  

Omdat er een veelvoud aan problematiek is. Mensen met een meervoudige beperking hebben tal van gezondheidsproblemen die medische zorg vragen. 

Voorbeelden van zulke gezondheidsproblemen zijn:

contracturen;

ernstige vorm van epilepsie;

ernstige obstipatie;

veelvuldige luchtweginfecties of andere ontstekingen;

ernstige voedingsproblemen, zoals niet zelf kunnen eten.

Vervolg van kenmerken 

meervoudige beperking 

- Een geremdheid in het totale functioneren

- Een tragere ontwikkeling

Geremdheid in totale functioneren

Een meervoudige beperking belemmert de totale ontwikkeling en vrijwel alle mogelijkheden. Mensen met een meervoudige beperking zijn beperkt in hun gedragsmogelijkheden. Ze ervaren een belemmering op gebieden zoals zelfzorg, contact leggen, vrijetijdsbesteding (spel, beweging) en werk. 

Trage ontwikkeling

Een kind met een beperking loopt gemakkelijker een achterstand op in zijn ontwikkeling. Dit geldt des te meer voor kinderen met een meervoudige beperking. Door de combinatie van beperkingen is er altijd sprake van een langzamere ontwikkeling op alle gebieden.

Wat is een communicatieve beperking?

Communicatieve beperking

Voor mensen met CB is het niet vanzelfsprekend dat ze door hun omgeving begrepen worden. 

Het snel herkennen van CB, passende communicatie en juiste begeleiding zorgen ervoor dat zij zich kunnen ontwikkelen en mogen zijn wie ze zijn.

Ondersteunen van mensen met een 

meervoudige beperking

- Individualiteit

- Totaliteit

- Continuïteit

Ondersteunen van mensen met een meervoudige beperking

Bij mensen met een meervoudige beperking kun je –- door de combinatie van beperkingen – geen gebruikmaken van gewone zorg, begeleiding of opvoeding. Voor elke cliënt is een geheel eigen aanpak nodig. De begeleiding en verzorging kenmerken zich door individualiteit, totaliteit en continuïteit.

Individualiteit

De zorg, begeleiding en opvoeding moet je aanpassen aan de individuele behoeften en mogelijkheden van de cliënt. In de communicatie betekent individualiteit bijvoorbeeld dat je met alle cliënten op een verschillende manier communiceert. Hulpmiddelen en aanpassingen moeten ook op de individuele cliënt worden afgestemd. Het gebruik van ‘gewone’ hulpmiddelen is door de combinatie van beperkingen bijna altijd onmogelijk.

Totaliteit

Bij de begeleiding en verzorging is het belangrijk om aandacht te hebben voor de totale ontwikkeling, het totale functioneren van de cliënt. Dit betekent dat lichamelijke zorg én het psychisch en sociaal welbevinden van de cliënt aandacht moet krijgen. Vanwege de totaalaanpak moeten verschillende disciplines bij de zorg en begeleiding betrokken zijn. Zo kun je de begeleiding en verzorging optimaal laten aansluiten bij de individuele behoeften en mogelijkheden van de cliënt.

Continuïteit

Het is enorm belangrijk dat een kleine, vaste groep begeleiders de verzorging en begeleiding uitvoert. Continuïteit van zorg is belangrijk om meerdere redenen:

het kost veel tijd om het gedrag van de cliënt te leren begrijpen;

het kost veel tijd, geld en energie om de deskundigheid die nodig is voor deze specifieke zorg en begeleiding aan anderen over te dragen;

je herkent de vooruitgang in de ontwikkeling van een cliënt alleen als je langere tijd met hem werkt en hem beter kent.

Hoe gaat dit in de praktijk? Hoe ervaren jullie dit momenteel?

Het belang van observeren wanneer communicatie niet mogelijk is

Waarom is het juist zo belangrijk bij deze doelgroep? 

• Mensen met een ernstige meervoudige beperkingen kunnen met lichaamstaal en geluiden veel duidelijk maken. Voor begeleiders is het de kunst hier oog voor te hebben en het gedrag op de juiste manier te interpreteren. Zij moeten woorden geven aan de signalen die de cliënt uitzendt.

Het is een hulpmiddel om bepaalde problematiek nader te onderzoeken en zo de achtergronden van het gedrag te achterhalen. 

Verstandelijke beperking en pijn

Als begeleider en zorgverlener van mensen met een verstandelijke beperking moet je alert zijn op pijnsignalen bij cliënten. Pijn is een belangrijk waarschuwingssignaal voor een ziekte of aandoening.

 

Er is een tekort aan inzicht in de pijnbeleving bij mensen met een verstandelijke beperking.

Welke interventie kan wel?

Je kunt pijnobservatielijsten gebruiken bij een vermoeden van pijn, bij verandering van gedrag 

of als voor- en nameting. 

https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/tips-tools/tools/observatielijsten-pijngedrag 

Volgende week