Utopie en dystopie

• Burgerschap
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Utopie en dystopie

Burgerschap

Leerjaar 2

RSG Enkhuizen

Utopie/dystopie

In deze les gaan leerlingen verder in op hoe mensenrechten effect uitoefenen op onze maatschappij. Ze denken actief na over een hypothetische situatie waarin één of meerdere mensenrechten ontbreken en maken kennis met kunstenaars en kunstwerken binnen het thema.

Vak: Burgerschap (of tekenen/kunst)

Duur les: 60 minuten tot 120 minuten

Niveau: mavo/havo/vwo

Benodigdheden: 

• Een lijst met mensenrechten (eventueel de lijst van Qompas van de schrijfopdracht).

• Minimaal - A4 papier, geslepen potloden en gummen (voor het geval leerlingen ze zelf niet mee hebben)
• Extra - Andere beschikbare materialen, zoals waterverf, gekleurd papier, kranten, magazines en lijm.

Start les (10 min)

Optie 1: je laat een videofragment zien waarin een dystopische of utopische wereld te zien is. Hierna ga je in gesprek met leerlingen: welk mensenrecht wordt hier geschonden? 

Uitleg opdracht (5 min)

In deze fase leg je uit wat de opdracht is: 

Dystopie: Laat door middel van een tekening (of kunstwerk) een wereld zien waarin één of meerdere mensenrechten of grondwetten niet bestaan. 

Utopie: Laat door middel van een kunstwerk een wereld zien waarin een extra mensenrecht of grondwet is toegevoegd.

(Deze nieuwe grondwet of dit nieuwe recht mag niet in strijd zijn met de al bestaande).

Inspiratie opdoen (5-15 minuten)

Leerlingen kunnen met elkaar of alleen inspiratie opdoen. Eventueel kan dit met een laptop. 

Ook kan je ze alvast op gang helpen door voorbeelden te laten zien. 

Je bespreekt de voorbeelden die jij kiest (!)* aan de hand van de volgende vragen: 

(See, think, wonder)

1. Wat zie je? (Zonder oordeel)

2. Wat vraag je je af?

3. Wat zou het werk kunnen betekenen? Extra: 

Wat zou je het personage in het kunstwerk willen vragen?

Waarom heeft de kunstenaar dit werk gemaakt volgens jou? 

Welk mensenrecht wordt in dit werk geschonden? 

*Vergeet niet om de voorbeelden die je niet kent of waar je je niet prettig bij voelt uit te zetten.

Tekenen! 40-100 minuten

Zijn de leerlingen klaar met inspiratie opdoen? Dan mogen ze aan de slag!

Sommige leerlingen zijn snel klaar, sommigen hebben een extra les nodig: dit kan je zelf het beste inschatten. 

Loop tijdens de lessen langs om in te checken bij leerlingen en om ze feedback te geven. 

Vraag ze bijvoorbeeld: 

1. Welk mensenrecht heb jij weg gelaten / toegevoegd? 

2. Op welke manier wil je dat uitbeelden? 

3. Zijn er manieren waarop dat duidelijker kan worden voor de toeschouwer?

Zeg nooit dat iets lelijk is! Geef alleen constructieve feedback. (Daarnaast gaat het bij deze les niet om hoe goed de leerling kan tekenen, maar om hoe goed de leerling een situatie kan bedenken en uit kan beelden). 

Daag leerlingen ook actief uit om meer te doen met hun tekening (bijvoorbeeld door ruimte/diepte te creëren in de tekening, door emotie toe te voegen in gezichten of door met kleur te werken).

Beoordeling: 

Een tekening is voldoende als het verdwenen mensenrecht duidelijk is weergegeven in een nieuwe situatie in de tekening.

Een tekening is goed als: 

- Er meerdere mensenrechten in verwerkt zijn (en deze daadwerkelijk goed te zien zijn).

- Het technisch of esthetisch een uitdaging is geweest om het te tekenen. 

- De leerling zichzelf zichtbaar heeft uitgedaagd en iets nieuws/origineels/moois heeft gemaakt.

Opdracht 1: Dystopie

Laat door middel van een tekening een wereld zien waarin één of meerdere mensenrechten of grondwetten niet bestaan.

Opdracht 2: Utopie

Laat door middel van een kunstwerk een wereld zien waarin een extra grondwet is toegevoegd. 

(Deze nieuwe grondwet mag niet in strijd zijn met de al bestaande grondwetten).