12.3 Soorten veranderen (deel 1)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

12.3 Soorten veranderen

Deel 1

12.3 Soorten veranderen

 Evolutie (theorie)

Cyanobacterien ofwel blauwalg

De geschiedenis van het leven op aarde

Darwin

Geboren: 12 februari 1809. 

Overleden: 19 april 1882

Darwin heeft de evolutietheorie opgetsteld.

De reis van de Beagle duurde uiteindelijk bijna vijf jaar, van 1831-1836

Darwin stelde vast dat:

• Er veel variatie binnen elke soort voorkomt
• Verschillende soorten veel nakomelingen hebben
• Niet alle nakomelingen zich voortplanten

Darwin stelde vast dat:

• Er veel variatie binnen elke soort voorkomt
  
• Verschillende soorten veel nakomelingen hebben
  
• Niet alle nakomelingen zich voortplanten

Evolutie:

Het ontstaan, veranderen en uitsterven van soorten. 

Ontstaan nieuwe soort:

• (Erfelijke) variatie: verschillende vormen van eigenschappen
• Natuurlijke selectie: sommige zijn beter aangepast
• Isolatie: geen contact met andere vormen

 Vul de tekst aan.

geloven dat de

afstammen van andere

Zo'n langzame

noemen we 

................................

..........................

....................

..................

................

ontwikkeling

diersoorten

evolutie

biologen

mensen

lichaamscel-celkern-chromosomen-DNA

Mutaties

• Een mutatie = een verandering van het DNA, hierdoor ontstaat variatie
• Mutatie in een lichaamscel is niet zichtbaar 
  
• Mutatie in een bevruchte eicel is meestal wel zichtbaar
  
• Mutant: mutatie is zichtbaar

• Is een mutatie nuttig => mutatie blijft
• Is een mutatie niet nuttig => dier heeft een kleinere kans om te overleven dus kan de mutatie niet doorgeven

erfelijke variatie

Natuurlijke selectie

• Soorten die beter aangepast zijn aan de omgeving zullen een grotere overlevingskans hebben.
• Kunnen zich meer voortplanten

Isolatie

Natuurlijke selectie is noodzakelijk voor evolutie

1. Waar
2. Niet waar

Mutaties zijn niet noodzakelijk voor evolutie

1. Waar
2. Niet waar

Waarvan spreken we als het gaat om het best aangepaste dier overleeft?

1. Isolatie
2. Natuurlijke selectie
3. Kunstmatige selectie
4. Mutaties

Algen zijn voorouders van de andere groepen planten

Hoe oud is de aarde ongeveer?

1. 45000 jaar oud
2. 450000 jaar oud
3. 4,5 miljoen jaar oud
4. 4,5 miljard jaar oud

Koppel de begrippen/teksten aan het juiste jaartal

4500 miljoen jaar geleden (mjg)

3500 mjg

2000 mjg

400 mjg

Leven ontstaat in het water

Ontstaan van de aarde

Ongewervelden ontstaan in het water

Bescherming tegen UV-straling

Zuurstof produceren

Varens

Mossen

Sponzen

Cyano- bacteriën

Cyanobacteriën waren de eerste organismen op aarde. Waarom waren ze zo belangrijk voor het ontstaan van andere organismen?

1. Ze produceren zuurstof
2. Ze produceren zonlicht
3. Ze produceren koolstofdioxide
4. Ze produceren water

Door welke verandering werd het leven op het land mogelijk?

1. De temperatuur daalde, daardoor minder uv-straling op aarde
2. De ozonlaag ontstond, daardoor minder uv-straling op aarde
3. De temperatuur daalde, daardoor meer uv-straling op aarde
4. De ozonlaag ontstond, daardoor meer uv-straling op aarde

Gemeenschappelijke voorouder

• Terug te vinden in een: verwantschapsschema
• Uitgestorven
• Verwante organismen: veel overeenkomsten --> gemeenschappelijke voorouder "recent" uitgestorven

Gemeenschappelijke voorouder

• Terug te vinden in een: verwantschapsschema
• Uitgestorven
• Verwante organismen: veel overeenkomsten --> gemeenschappelijke voorouder "recent" uitgestorven

Waar bevind de gemeenschappelijke voorouder zich?

Apen en knaagdieren

Halfapen en tupaia

Knaagdieren en hazen

Met welke soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 7

Gewervelde dieren

• Hebben een wervelkolom

Waarom heeft een walvis een heupbot?

De geschiedenis van de aarde

https:

Wat is de beste omschrijving van evolutie?

1. Evolutie is een geleidelijke ontwikkeling, waarbij steeds ingewikkelder gebouwde organismen ontstaan.
2. Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.
3. Evolutie is het ontstaan van een nieuwe soort, doordat een andere soort uitsterft.
4. Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde doordat organismen zich aanpassen aan hun milieu.

Hoe heette het principe dat volgens Darwin de drijvend kracht achter de evolutie is?

1. Natuurlijke extinctie
2. Natuurlijke selectie
3. Natuurlijke sequentie
4. Natuurlijke reproductie

Nieuwe soorten ontstaan door:

1. verwantschap-natuurlijke selectie en isolatie
2. erfelijke variatie-natuurlijke selectie en isolatie
3. erfelijke variatie-natuurlijke selectie
4. natuurlijke selectie en isolatie

Veredeling

• Veredeling: door selectie en kruising ontstaan verschillende rassen met eigenschappen die gunstiger zijn.
• Bijvoorbeeld wortels: zijn oranje door kweken

Koolrassen

• Een fokker of kweker selecteert organismen met bepaalde eigenschappen. Deze kruist hij.
  

• Uit de nakomelingen kiest hij weer de beste.
  

• Dit proces heet veredelen of kunstmatige selectie.

Het oerrund

Genen en allelen

• Een gen is een stukje van het DNA dat gaat over één eigenschap. Bijvoorbeeld oogkleur. 
• Een allel is een variant van het gen (de invulling van die eigenschap). Bijvoorbeeld dat de oogkleur blauw is. 

Wat is het nut van een genenbank?

1. Om een ideaal soort te creëren.
2. Om op ieder moment de beschikking te hebben over alle soorten allelen.
3. Om te voorkomen dat allelen verdwijnen.
4. Om geld te verdienen door alle soorten allelen te kunnen verkopen.

Huiswerk

• maak van bs 12.3 de opdrachten