Lessenserie middeleeuwen Teksten 5 Iris Knuit

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Literatuurgeschiedenis 

Ridderverhalen en hoofse liefde

Starttaak

Beantwoord de volgende vraag voor jezelf

1. Waar moet je aan denken bij het dier: de vos? 

Maak een woordweb. 

Deze week

Maandag: instructie en start literatuurgeschiedenis

Donderdag:  instructie deel 2 literatuurgeschiedenis

Vrijdag: lezen + afmaken verhaal

Weektaak 

Je schrijf je eigen middeleeuwse verhaal

Deze les

1. instructie Van den vos Reynaerde

2. lezen stuk Van den vos Reynaerde

3. opdracht 

l

De middeleeuwen & ridders

• Van ongeveer 500 tot 150
• Ridders: ruiter en man (en natuurlijk een duur harnas!)
• Volgen ridderlijke code: leggen een eed af 
• Ze werken voor de koning

Twee soorten ridderverhalen

Karelromans

• gericht op trouw aan de koning (Karel de Grote)
• Strijd, religie, geoorzaamheid
• Bijvoorbeeld: Karel ende Elegast

Arthurromans 

• Gericht op avontuur, magie en hoofse liefde
• Ridders van de ronde tafel
• Bijvoorbeeld: Walewein

Karel de Grote

- De belangrijkste vorst uit de vroege middeleeuwen 

- Geboren in 742

- Hij heerste over het grootste deel van West-Europa 

- Voerde heel veel oorlog 

Middeleeuwste literatuur

Mondelinge overlevering

verhalen werden verteld en pas later opgeschreven 

Vaste formules

herhaling van zinnen en symbolen 

Christelijke moraal

godsdienst en deugden (goede daden) 

Hoofse liefde

ridders tonen respect en bewondering voor hun geliefde 

Karel ende Elegast 

Ca. 1250 

Het verhaal gaat over Karel de Grote. Hij krijgt een droom waarin een engel hem vertelt om iets te stelen. Hij verslaat in het donkere woud een zwarte ridder, die Elegast blijkt te heten. Hij breekt in die nacht in bij een zwager van Karel (onder een andere naam) en hij ontdekt dat hij van plan is om de volgende dag (een hofdag) Karel van het leven te beroven. 

> We lezen samen over de ontmoeting van Karel en Elegast 

Tijdens het lezen

Onderstreep dingen die worden herhaald: zoals vaste zinnen of symbolen

Antwoord op deze vraag: 

heel veel komt in tweeën

bisschop of kannunik

abt en monnik

deken en pastoor

paard en muildier

(wordt ook weer herhaald) 

zwart > vergelijking met de duivel

zwart wordt vaak herhaald

verwijzing naar God

wapens schitteren juist wel, maar zijn uitrusting is zwart

Goud wordt ook herhaald

Als het goed is valt het ook op dat het rijmt 

Karel ende Elegast 

- Welke kenmerken van een middeleeuws verhaal zie je terug? 

- Wat valt je op aan de stijl en de taal? 

- Vind je dit verhaal actueel? 

Het rijmt en het zijn korte zinnen. Dat past bij de orale traditie van het verhaal. 

Het gaat over hoofsheid: trouw, vrienden et cetera. 

Het geloof: vaak duivel en god genoemd die iets bepalen

Of het actueel is? Nou ze gaan meteen over tot vechten, maar het wantrouwen van een ontmoeting is de nacht kan je zien als iets van alle tijden. 

Nu jij

Hoe denk jij over Karel de grote als leider na deze ontmoeting met Elegast?

Waarom denk je zo over hem? Probeer dat uit te leggen aan de hand van voorbeelden uit de tekst.

Nu jullie

Wissel je antwoorden uit in tweetallen. Denken jullie hetzelfde? Waarom wel of niet? 

Klassikale bespreking

Wissel je antwoorden uit in tweetallen. Denken jullie hetzelfde? Waarom wel of niet? 

Literatuurgeschiedenis 

Ridderroman: Walewein

Starttaak

Beantwoord de volgende vraag voor jezelf

1. Wat is een queeste? 

Deze week

Maandag: instructie en start literatuurgeschiedenis

Donderdag:  instructie deel 2 literatuurgeschiedenis

Vrijdag: lezen + afmaken verhaal

Weektaak 

Je schrijf je eigen middeleeuwse verhaal

Deze les

1. instructie ridderromans 

2. lezen stuk Walewein

3. opdracht 

l

Wie was koning Arthur?

Koning Arthur en de ridders van de ronde tafel 

Wie was koning Arthur?

Nog steeds films, series en verhalen gemaakt over koning Arthur

https://www.youtube.com/watch?v=RCPzht39yek 

Arthurromans

Hoofse liefde (de regels van het hof)

ridders tonen respect en bewondering voor hun geliefde / dames

Avontuur en magie

Bovennatuurlijke elementen (Merlijn, de tovenaar)

Queeste (zoektocht)

Een ridder moet een moeilijke taak volbrengen

Hoffelijkheid en moed

Een ridder moet zich waardig gedragen 

Walewein en het vliegende schaakbord

Ca. 1250 

Op een hofdag van koning Arthur zweeft er opeens een prachtig schaakspel de grote zaal binnen en kort daarna verdwijnt het weer. Koning Arthur wil het schaakspel hebben en vraagt zijn ridders van de ronde tafel erachteraan te gaan, maar dat zien zij niet zitten. Arthur probeert hen te overtuigen door zijn hele rijk als beloning in het vooruitzicht te stellen en dan dient ridder Walewein zich toch aan. Hij vertrekt uit het kasteel, waarna het avontuur begint.

> We lezen samen het begin van de queeste van Walewein

Tijdens het lezen

Welke kernmerken zie je terug van een Arthurroman (hoffelijkheid, moed, hoofse liefde, een queeste, avontuur en magie?) 

mysterie en magie krijgt meteen gestalte door een schaakbord dat naar binnen vliegt. 

De setting is hoffelijk: Arthur zit met zijn ridders aan het hof. En het gaat over de moed en edelheid van een ridder: Walewein werpt zich op. Daarmee is er gelijk sprake van een queeste. 

Hoofse liefde heeft (nog) geen rol in dit fragment)

Nu jij...

Schrijf je eigen moderne Arthurverhaal, maar beantwoord eerst de volgende vragen:

1. Hoe zou een queeste er in de 21e eeuw uitzien?

2. Welke obstakels zou een moderne ridder tegenkomen? 

3. Wat zou de beloning zijn van de queeste? 

Maak je verhaal af

Je levert einde van de week een verhaal in. 

Je verhaal is minimaal 500 woorden.

Het is een modern Arthurverhaal met queeste, een moderne ridder en een beloning aan het einde. 

Ik weet de kenmerken van ridderromans uit de middeleeuwen

😒🙁😐🙂😃

Wat heb je geleerd over middeleeuwse verhalen?