Celorganellen & functies

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 1

Celorganellen & functies

Planning van vandaag 

• terugblik vorige week
• instructie celorganellen 
• oefenen
• artikelenverslag --> 5 april inleveren 

Terugblik

Hoe delen bacteriën zich?

1. Lineaire groei
2. exponentiële groei
3. met behulp van een gastheer
4. verdriedubbelend

Wat is een aerobe bacterie?

1. een bacterie die gebruik maakt van koolstof
2. een bacterie die geen organische voeding nodig heeft
3. een bacterie die gebruik maakt van zuurstof
4. een bacterie die geen zuurstof nodig heeft

Juist of onjuist? heterotrofe bacteriën hebben geen voedselbronnen nodig om energie te produceren.

1. juist
2. onjuist

Wat is een prion?

1. een geïnfecteerde koolhydraat
2. een gevaarlijk virus
3. een gevaarlijke bacterie
4. Een verkeerd gevouwen eiwit

Leerdoelen:

• Aan het eind van deze les kun je alle organellen herkennen en de functie hiervan benoemen.  

Celorganellen 

De 'organen' van de cel

Organellen

• de 'organen' van de cel
• alle organellen zijn omgeven door een membraan 

Het celmembraan

• Begrenzing van de cel
• Rondom alle cellen (prokaryoot en eukaryoot)
• Rondom alle organellen 
• Functie: 
• niet alle stoffen zomaar de cel in of uit laten gaan 

Cytoplasma

• Stroperige vloeistof in de cel
• Hierin liggen alle organellen  

De kern

• Alleen bij eukaryoten (prokaryoten hebben geen celkern)
• bevat genetisch materiaal: het DNA (chromosomen)
• omhult door een kernmembraan en gevuld met kernplasma
• functie: belangrijke rol processen binnen de cel, 
• opslag genetisch materiaal 

Mitochondriën

• Energiecentrale binnen de cel, voorziet de cel dus van energie
• verbranding van voedsel vindt plaats in het mitochondrie      -->  voedingsstoffen worden omgezet naar ATP
• ATP is een belangrijke energiebron voor cellen 
• hoeveelheid mitochondriën verschillen per cel. Waarom?

Ribosomen

• Ribosomen zorgen voor de aanmaak van eiwitten in cellen voor allerlei verschillende doelen (bijv. aanmaken nieuw materiaal, enzymen en transport) 
• Ribosomen zijn opgebouwd uit eiwitten
• Ribosomen bevinden zich op het endoplasmatisch reticulum (ER)

Endoplasmatisch reticulum (ER)

• Netwerk van membranen, gelegen in het cytoplasma 
• vormt 'kanalen' 
• 2  soorten ER:
• Ruw endoplasmatisch reticulum (rER): belangrijk in het opbouwen van eiwitten 
  
• Glad endoplasmatisch reticulum (gER): vervoert stoffen (eiwitten)  vanuit rER naar het golgi-apparaat 

Golgi-apparaat 

• Bestaat uit een stapel platte blaasjes 
• functie: producten van het ER worden omgebouwd en opgeslagen  

Lysosomen

• Een blaasje dat zich in het cytoplasma bevindt en wordt gemaakt door het golgi-apparaat 
• In deze blaasjes zitten enzymen 
• functie: afbreken van stoffen zodat deze kunnen worden hergebruikt of veilig uitgescheiden --> enzymen
• belangrijk voor vertering van voedsel  

Plastiden 

• alleen in planten of algen
• 3 soorten plastiden:

1.  chloroplasten (bladgroenkorrels): kleuren het blad groen, belangrijk voor fotosynthese 
2. cromoplast: geven kleur aan plantendelen, bijvoorbeeld gele bloem. Waarom?
3. amyplast: kleurloos, hierin wordt zetmeel opgeslagen 

Vacuole 

• in plantencellen (heel soms in dierlijke)
• een met vocht gevuld blaasje in het cytoplasma
• jonge planten hebben vaak meerdere kleine vacuolen
• ouderen planten hebben één grote vacuole

• het vocht bevat water met opgeloste stoffen (kleurstoffen, afvalstoffen, reservestoffen)
• stevigheid  

Celwand

• alleen bij planten, bacteriën en schimmels 
• ondersteuning van de cel tegen indringers 
• doorlaatbaar voor water en opgeloste stoffen
• helpt bij turgor (opzwelling cel) 

Aan de slag

Maken werkblad 3 celorganellen 

Klaar? begin alvast met artikelen verslag!

Leerdoel:

Aan het eind van deze les kun je alle organellen herkennen en de functie hiervan benoemen. 

Test jezelf 

Wat is de functie van het celmembraan?

1. Bepalen welke stoffen de cel in en uit gaan
2. het maken van eiwitten
3. Bevat enzymen die verschillende soorten stoffen kan afbreken
4. Zorgt voor de energiehuishouding van de cel

Mitochondrie 

Golgi-apparaat

chloroplast 

Wat is de functie van het ruw endoplasmatisch reticulum (rER)

1. Vervoert stoffen naar het golgi-apparaat
2. verpakt en bouwt eiwitten om
3. Rol in het opbouwen van eiwitten
4. helpt met de vertering van voedsel

Welke plastide zorgt voor de kleur in bloemen of vruchten?

1. chloroplast
2. Chromoplast
3. amyplast