Communicatie stoornissen in de zorg

• Communicatie
• MBO
• Studiejaar 1

Communicatie stoornissen in de zorg

Een- en tweezijdige communicatie

Eenzijdige communicatie:

Ja kunt niet reageren op de ander. Bv. bij een speech, online video

Tweezijdige communicatie:

Hier bestaat wel de mogelijkheid om te reageren op wat de ander zegt. Er is sprake van directe terugkoppeling, ofwel feedback. 

Laat studenten voorbeelden benoemen van tweezijdige communicatie in ons werkveld

Tegenstrijdige communicatie

De verbale en de non-verbale communicatie moeten met elkaar overeenkomen. Als dat niet het geval is, dan spreken we van tegenstrijdige communicatie.

De communicatie is dan incongruent. Bij congruente communicatie komen iemands gedachtes en gevoelens wél overeen met wat hij zegt.

Tegenstrijdige communicatie

Voorbeeld:

Denk aan iemand die rood aanloopt van kwaadheid en met stemverheffing roept: ‘Ik ben niet boos!’ 

Andersom kan ook, als iemand met een verlegen stem zegt: 'Ik ben ontzettend boos!'

Wat is verbaal? Wat is non-verbaal?

Interpretatie

De ontvanger interpreteert de boodschap van de zender. Maar bij de interpretatie kan iets misgaan. 

Dat kan verschillende oorzaken hebben. 

Opdracht 4:  Bestudeer onderstaande voorbeelden.

Beschrijf nu zelf twee van dit soort situaties.

Situatie 1

Je gedrag;  bv. Ik zei tegen iemand dat hij mooie schoenen heeft

Wat je met je gedrag bedoelde; Ik maakte een grapje. Ik vond die schoenen helemaal niet mooi

Hoe je gedrag door de ander werd opgevat; Als een compliment

Situatie 2

Je gedrag; bv. Ik drong voor bij een kassa in de supermarkt

Wat je met je gedrag bedoelde;  Ik wilde vragen of de caissière een euro kon wisselen voor een winkelwagentje

Hoe je gedrag door de ander werd opgevat; De caissière dacht dat ik voor wilde dringen met mijn boodschappen

 

Wat kan er mis gaan in de interpretatie?

• Een zorgvrager en een zorgverlener hebben een verschillende culturele achtergrond.
• Een zorgvrager heeft een lichamelijke of psychische aandoening waardoor hij de boodschap van de zorgverlener verkeerd interpreteert.
• Een zorgvrager geeft een andere betekenis of gevoelswaarde aan een bepaald woord dan een zorgverlener.

Referentiekader

Bij het interpreteren van boodschappen speelt iemands referentiekader een grote rol. 

Een referentiekader wordt gevormd door alle ervaringen die iemand in zijn leven heeft opgedaan en alles wat hij heeft geleerd. Het bepaalt de manier waarop iemand naar zijn omgeving kijkt.

Referentiekader

Jij interpreteert een boodschap vanuit jouw referentiekader. Iemand anders doet dit vanuit zijn referentiekader. 

Jouw interpretatie van een boodschap is dus niet hetzelfde als de interpretatie van iemand anders. Je begrijpt iemand beter als je weet wat zijn referentiekader is.

Lichamelijke of psychische aandoening

Zorgvragers krijgen zorg omdat zij een aandoening hebben. Deze aandoening kan ook invloed hebben op de manier waarop zij communiceren. Denk bijvoorbeeld aan mensen die zich moeilijk kunnen uiten (door een taal- of spraakstoornis). Of denk aan mensen die moeite hebben met het interpreteren van boodschappen (door hersenschade of een beperking aan de zintuigen).

Problemen bij het vertalen van de boodschap 

Het omzetten van de boodschap --> coderen  (juist gebruik van taal om met woorden een boodschap duidelijk te laten overkomen)

Bij coderen kun je als zender verschillende fouten maken waardoor de boodschap niet goed overkomt. Bijvoorbeeld:

• Woorden gebruiken waarvan de betekenis bij de ontvanger niet bekend is.
• Persoonlijke woorden gebruiken.
• De intonatie van je stem zorgt voor onduidelijkheid. 

Problemen bij het begrijpen van de boodschap

Decoderen= omzetten van de ontvangen boodschap in een eigen betekenis.

Fout? --> de boodschap niet goed over. 

Voorbeelden van fouten die de ontvanger kan maken:

• Een andere betekenis geven aan de woorden van de zender (verschil referentiekader).
• Eigen invulling geven aan de woorden van de zender (verkeerd interpreteren).

Wat gaat hier mis?

Communicatie stoornissen in de BPV

Opdracht 5: 

1. Bedenk een situatie in je BPV waarbij er sprake was van een communicatie stoornis.

2. Waardoor ontstond deze stoornis? Heeft de zorgvrager een andere culturele achtergrond, een lichamelijke en/of psychische aandoening, is de zorgvrager dementieel of door een andere reden?