Herhaling gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Herhaling gedrag

Leerdoelen

• Je kunt toelichten wat gedrag is en beschrijven hoe gedrag tot stand komt.
  

• Je kunt uitleggen dat gedrag het resultaat is van de relatie van een organisme met zijn omgeving.

• Je kunt een eenvoudig gedragsonderzoek beschrijven.

Gedrag

• Alles wat mensen en dieren doen is gedrag.
  Bijv. Lachen, slapen, eten, dansen, schreeuwen enz.

• Gedrag bestaat uit handelingen. 

Gedrag is in essentie alles wat dieren en mensen doen. Of het nu dansen is, schreeuwen, eten of slapen. Dit is allemaal gedrag.

En gedrag bestaat uit verschillende handelingen. Denk aan eten, je moet het vinden, voorbereiden op eten en afruimen als je klaar bent.

Gedragsketen

Gedragsketen = het opvolgen van handelingen in vaste volgorde.

Oorzaak van gedrag

Gedrag ontstaat doordat mensen en dieren reageren op inwendige en uitwendige prikkels.

Inwendige prikkel -> komt vanuit het lichaam 

• Honger of dorst
  
• Sexuele drift (hormonen)
  
• Agressie
  

Uitwendige prikkel -> komt van buiten

• Geuren
• Geluiden
• Smaak

Motivatie

Wel gedrag

Geen gedrag

blozen

honger hebben

zweten

kwispelen

iets horen

rennen

miauwen

Aanleiding gedrag

Gedrag is vaak gevolg van bepaalde prikkels. 

Prikkels die altijd leiden tot bepaald gedrag zijn sleutelprikkels. 

Gedrag ontstaat door prikkels. Wat is een prikkel?

1. Veranderingen van binnen of van buitenaf.
2. Alles wat een mens doet.
3. Een handeling.
4. Een verandering van gedrag.

Wat is een inwendige prikkel?

1. Kleur
2. Geuren
3. Dorst
4. Honger

Een supranormale prikkel (vergeleken met een sleutelprikkel) is:

1. Een sterkere prikkel voor hetzelfde gedrag.
2. Een kunstmatige prikkel voor hetzelfde gedrag.
3. Een aangeboren prikkel voor hetzelfde gedrag.
4. Een aangeleerde prikkel voor hetzelfde gedrag.

Wat is de sleutelprikkel
voor het voeden?

1. honger
2. liefde
3. lekker eten
4. de opengesperde bek

Ethologie 

Ethologie = onderzoek naar het gedrag 

Het observeren van dit

gedrag beschrijf je altijd objectief!

Geen meningen, Wel feiten!!!!

Ethogram en protocol

Om gedrag te onderzoeken worden ethogrammen en protocollen gebruikt om alle handelingen te noteren.

ethogram

afkortingen van alle handelingen

protocol

scoren van frequentie van deze handelingen

Wat wordt genoteerd in een protocol?

1. Dierenvoeding en verzorging
2. Temperatuur van de omgeving
3. Alle handelingen die plaatsvinden
4. Afkortingen van gedragingen

Wat is een ethogram?

1. Frequentie van gedragingen
2. Een type gedragstherapie
3. Een lijst van gedragingen

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Leerdoel

• Je kunt verklaren dat gedrag deels erfelijk is bepaald.
  
• Je kunt leerprocessen herkennen en de functie daarvan uitleggen.

Gedrag

combinatie van: 

erfelijke factoren                                    leerprocessen

     aangeboren gedrag                             aangeleerd gedrag

Bij dieren ook wel                                                                      

 het instinct genoemd                                                                      

Aangeboren gedrag

Trappelen Kievit                                                 Zuigreflex baby

Leerprocessen

leerprocessen:

• inprenting - in gevoelige periode
• gewenning - reactie op prikkel neemt af
• conditionering
• proefondervindelijk - trial and error 
  
• inzicht- ervaringen uit het verleden
• imitatie - na doen

Inprenting

Bij inprenting leren dieren alleen iets in een bepaalde korte periode van hun leven.

Gewenning

Conditionering

Trial and error

Leren door inzicht

Inzicht = leren door oplossingen te bedenken in plaats van lukraak proberen.

Imitatie

Drugshonden leren geur van drugs te herkennen en wanneer ze dit ruiken in een koffer te gaan zitten. Hoe leren honden dit?

1. Imitatie
2. Conditionering
3. Inprenting
4. Trial and error

Er zijn vogels en reptielen die de reuzenpadden met rust laten. Deze dieren hebben geleerd dat ze ziek worden als ze zo’n pad eten.

Hoe heet deze vorm van leren?

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Imitatie

Is het gedrag aangeleerd door imitatie, gewenning, trial-and-error of is het aangeboren?

slikken

1. imitatie
2. gewenning
3. trial-and-error
4. aangeboren

1. Conditioneren
2. Imitatie
3. Trial and error
4. Inprenten

Good job!