week 4, pathologie van het hormoonstelsel

• AFP
• MBO
• Studiejaar 2

Lesdoelen

• de student leert de pathologie ten opzichten van de regelkringen van de fysiologie 

Pathologie

• hypofyse
• schildklier
• bijnieren
• pancreas 

pathologie in de hormoonstelsel

te veel aan hormonen

te weinig aan hormonen

Hypothalamus is oa verbonden met de hypofyse door het hypofysair poortadersysteem

Ziekten van de hypofyse

Overproductie: hypofyse adenoom, goedaardig gezwel dat van de hypofyse uitgaat

Voorbeelden adenoom

• prolactinoom, geeft verschillende symptomen bij mannen en vrouwen 
• hypofyse tumor die overmatig groeihormoon produceert: acromegalie, handen, voeten, tong groeit. Wanneer dit op jongere leeftijd al ontstaat dan zie je gigantisme
• te lage ADH productie: de zorgvrager verliest te veel water via de urine: diabetes insipidus. 5-15 liter urine per etmaal, polyurie. Daardoor veel dorst, polydipsie. dorstproef: 6-8 u niets drinken

ziekten van de schildklier

hyperthyroïdie

Hypothyreoïdie

Hypofyse maakt TSH, stimuleert de schildklier tot afgifte T3&T4

negatieve feedback aan hypofyse waardoor homeostase

Hyperthyreoïdie

• symptomen: gewichtsafname bij normale eetlust, hartkloppingen, transpiratie, vermoeidheid
• diagnose op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek, wordt bevestigd door bloedonderzoek: verhoogd T4 en verlaagd TSH
• achterhalen oorzaak van belang 
• therapie middels medicatie, zn radioactief jodium of een ok. Risico is als gevolg daarvan een te traag werkende schildklier

Hypothyreoïdie

• symptomen vaag en sluimerend
• vermoeidheid, gewichtstoename, depressie, geheugenverlies, obstipatie, haaruitval, geheugenverlies, droge huid. Stem lager/krakerig en pafferig gezicht, menstruatie stoornissen
•  laag T4, hoog TSH
• therapie medicamenteus middels levothyroxine

De oogziekte van Graves is de meest voorkomende oogkasaandoening. Het is tevens de meest voorkomende oorzaak van uitpuiling van de ogen. De oogziekte van Graves ontstaat door een afweerreactie (auto-immuun ontsteking) tegen de schildklier en soms ook tegen het oogkasweefsel.

Bijnieren

• syndroom van Cushing: tumor in de bijnier die cortisol produceert of langdurige toediening van corticosteroïden 
  
• hypofyse tumor produceert veel ACTH, daarmee hoog cortisol: ziekte van Cushing
• volle maans gezicht en vetstapeling op de romp
• hypertensie, spierzwakte, striae/blauwe plekken, osteoporose, depressie, DM, vruchtbaarheidsstoornissen, achterblijven van groei
• Therapie: operatief tumor verwijderen, pogen de cortisol spiegel te normaliseren, geen medicatie

Bijnierschors insufficiëntie

• te kort aan bijnierschors hormonen
• ziekte van Addison: gevolg van een overactief immuun systeem, auto immuun, of uitzaaiingen van long- of borsttumoren of TB
• vermoeidheid en spierzwakte, maag- en darmklachten, minder eten, gewichtsverlies, hyperpigmentatie
• diagnose: lab verlaagd cortisol en aldosteron gehalte
• therapie: toedienen hydrocortison, in het geval van stress situaties extra hoge dosering, anders kans op shock en verminderde afweer: Addison crisis

Pancreas

• diabetes mellitus: complexe chronische stofwisseling ziekte 
• Volwassenen: 10% type 1, 90% type 2
• type 2 stijgt flink, obesitas en ouder worden
• type 1 absoluut te kort aan insuline, mogelijk erfelijk, ontstaat in een korte periode op relatief jonge leeftijd
• type 2 relatief tekort aan insuline: erfelijk & leefstijl/obesitas, ontstaat in een langere periode
• hyperglycaemie: gewichtsverlies, jeuk, moeheid, vaker UWI, polyurie met polydipsie, algehele malaise. NB hypoglycaemie
• diagnose: nuchtere glucose. <6,1 gb, 6,1 - 6,9: glucose intolerantie, >7,0: DM & HbA1C
• Therapie: streven naar normoglycaemie, insuline (kort/langwerkend), metformine, leefstijl

• hypoglycaemie: <3,5
• hongerig, gapen, transpireren,  trillen, tachycardie, verminderd bewustzijn, coma, bleke huid

complicaties DM

• diabetische neuropathie, aantasting van de zenuwen: tintelingen, gevoelsstoornissen, pijnklachten en krachtverlies in de benen, gevoel van op watten lopen, incontinentie klachten, impotentie, hartritme stoornissen
• hogere kans op infecties en slechte wondgenezing ivm vaatschade
• diabetische nefropathie: verslechtering van de nierfunctie
• hart en vaatziekten
• diabetische retinopathie

www.diabetesfonds.nl

Lesopdracht

• Werk in groepjes van 2 uit waar je als verpleegkundige op kunt/moet letten bij de zorg voor een zorgvrager met diabetes.
• Vergelijk je uitkomsten en maak hier 1 gezamenlijk document van en presenteer dit aan de klas
• denk hierbij ook aan dokters afspraken, zorgverleners buiten verpleegkundigen om etc