BS4/BS5 Het verteringsstelsel/De organen voor vertering

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 10: voeding & vertering

Wat gaan we vandaag doen?

Uitleg basisstof 10.4 + 10.5

Aan het (huis)werk

Leerdoelen

-Je kunt omschrijven wat vertering is en de functie van verteringssappen en enzymen hierbij aangeven.

-Je kunt beschrijven hoe de darmperistaltiek tot stand komt en de functies ervan benoemen.

-Je kunt de delen van het verteringsstelsel noemen met hun functies en kenmerken.

-Je kunt de verteringssappen noemen met hun functies.

Verteringsstelsel

• Alles wat je eet of drinkt gaat door het verteringsstelsel

• Doel van het verteringsstelsel: Het afbreken van voedingsstoffen  die niet door de darmwand heen kunnen.

• Water, vitaminen, mineralen, glucose hoeven niet te worden afgebroken, maar kunnen zo al door de wand van de dunne darm heen.

Verteringssappen

• Verteringssappen worden gemaakt in de verteringsklieren en helpen bij de vertering

• Bij vertering ontstaan verteringsproducten. Deze kunnen wel door de darmwand heen en worden in het bloed opgenomen.

• Verteringssappen bevatten enzymen. De enzymen zorgen ervoor dat de vertering sneller verloopt. 

Mondholte

Door kauwen wordt voedsel kleiner gemaakt.

Speekselklieren produceren speeksel

--> Slikken gaat gemakkelijker

Speeksel bestaat uit:

Water

Slijm --> verhoogt glijbaarheid

Enzym --> verteert zetmeel (koolhydraat)

Keelholte

Met je tong duw je het voedsel vanuit de mondholte in de keelholte 

 

• Neusholte wordt afgesloten door huig.
  
• Luchtpijp wordt afgesloten door strotklepje.
  

Maag

Tijdelijke opslagplaats van je voedsel

De maag kneedt voedsel met maagsap 

(gemaakt in maagsapklieren in de maagwand)

Maagsap bestaat uit:

Water

Zoutzuur

Enzymen --> vertering eiwitten

Maagportier = kringspier die kleine hoeveelheden voedsel naar de twaalfvingerige darm door laat.

Twaalfvingerige darm

Verteringssappen uit de lever en alvleesklier komen erbij

Gal: 

-gemaakt in de lever

-opslag in galblaas

-via galbuis naar 12 vingerige darm 

- maakt grote vetdruppels kleiner > emulgeren (=niet verteren)

Alvleesklier

Produceert alvleessap

Alvleessap bestaat uit:

• Water
  
• Enzymen --> vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten
  

Dunne darm

In de wand liggen darmsapklieren

Die maken darmsap. 

Darmsap:

-Water

-Enzymen --> vertering van eiwitten en koolhydraten

In dunne darm --> veel water met opgeloste voedingsstoffen en verteringsproducten --> bloed in

Geen voedingsstoffen opgenomen = ondergewicht

Darmplooien

De dunne darm heeft darmplooien in de wand

Daarop staan uitstulpingen: darmvlokken

In darmvlokken liggen bloedvaten, de wand van darmvlokken is erg dun --> water met opgeloste stoffen kan door de wand heen --> bloed

Blinde darm – wormvormig aanhangsel

Geen eigen functie bij de vertering

Aan de onderkant zit een uitstulping

= appendix = wormvormig aanhangsel

Blindedarmontsteking = appendix

is ontstoken

Dikke darm

Ongeveer 1,5 M lang

Onverteerde voedselresten komen in de dikke darm.

Bevat veel bacteriën.

Water wordt opgenomen in het bloed --> dikke brei blijft over

diarree = dikke darm haalt te weinig water uit je voedselresten

Endeldarm

• Verzamelen en tijdelijk opslaan van onverteerbare voedselresten (= ontlasting)
  

• Endeldarm is afgesloten met een kringspier: de anus 

• Niet al het voedsel kan worden verteerd. Onverteerde voedselresten (bijv. voedings-vezels) verlaten het lichaam via de anus.

Darmperistaltiek

• Voortduwen van voedsel door aanspannen en ontspannen         darmperistaltiek
• Voedselbrij kneden en vermengen met sappen en voortduwen

Voedingsvezels

-Plantaardige voedingsmiddelen bevatten voedingsvezels.

-De enzymen van de mens kunnen deze stof niet afbreken.

- Ze worden niet afgebroken en opgenomen.

- Bevorderen de darmbeweging en de stoelgang.

- Volkoren producten en groente en fruit zitten veel voedingsvezels