Medicijnen 2023-2024

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Medicijnen 2023-2024

inhoud van de les

• medicijnen
• werking 
• soorten
• toedieningswegen 
• aandachtspunten 
• wet en regelgeving 

Medicijnen op recept 

Een recept is een verzoek van (meestal) een arts aan de apotheker om de zorgvrager een medicijn te geven.

De apotheker controleert of bij het voorgeschreven medicijn de juiste dosering, sterkte en toedieningswijze staan en wijzigt dat zo nodig in overleg met de arts.

De verzorgende controleert net als de apotheker de medicatie

wat moet er op een recept staan?

1. de naam en de geboortedatum van de zorgvrager
2. de naam en het adres van de voorschrijvende arts
3. de handtekening van de arts
4. de naam van het medicijn
5. de sterkte
6. de dosering
7. de toedieningswijze
8. een waarschuwing als het medicijn het bewustzijn kan beïnvloede

Vrij verkrijgbaar 

De vrij verkrijgbare medicijnen zijn bij de drogist te koop. 

Je kunt ze naar eigen inzicht gebruiken. 

De zorgvrager krijgt ze niet vergoed door zijn ziektekostenverzekering. 

Het feit dat ze makkelijk verkrijgbaar zijn, betekent niet dat ze onschadelijk zijn. 

heeft de medewerker voldoende kennis?

BEM-formulieren

Beoordeling eigen beheer van medicatie 

Met de materialen BEM ouderenzorg kun je op een systematische manier nagaan welke ondersteuning nodig is bij het gebruiken en bewaren van medicijnen. 

WAT IS EEN BIJWERKING?

1. een gewenste reactie
2. een ongewenste reactie

Bijwerking 

• Een bijwerking is een ongewenste reactie bij gebruik van een normale dosering van een medicijn.
• De bijwerkingen van een medicijn staan altijd vermeld in de bijsluiter en kunnen worden opgezocht in de eerdergenoemde naslagwerken.
• Veelvoorkomende bijwerkingen zijn: hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, jeuk, maagpijn, gewenning en verslaving.

wat betekent cumulatie

1. ophoping van medicatie
2. afbraak van medicatie

Cumulatie

Een ophoping van medicijnen kan ontstaan doordat er te veel van geslikt wordt of doordat het medicijn te langzaam wordt afgebroken. 

De concentratie in het bloed wordt te hoog, waardoor een vergiftiging kan ontstaan

Bij een contra indicatie

1. is er een reden om een bepaalde behandeling wel toe te passen
2. is er een reden om een bepaalde behandeling niet toe te passen

contra indicatie

Medicijnen kunnen elkaar tegenwerken of versterken, daarom

is er een reden om een bepaalde behandeling niet toe te passen

Daarom houdt een apotheker precies bij welke medicijnen een zorgvrager krijgt. Als de apotheker ontdekt dat de medicijnen elkaar versterken of juist tegenwerken, neemt hij contact op met de behandelend arts en stelt hij het medicijnplan in overleg bij

Wat is het verschil tussen een gewenning en een verslaving?

Gewenning

De zorgvrager heeft meer van het middel nodig om hetzelfde effect te ervaren

Verslaving

Als iemand geestelijk of lichamelijk afhankelijk wordt van een medicijn

Het lichaam is gewend aan regelmatige toevoer van de verslavende stof en heeft zich daarop ingesteld. Wanneer die toevoer stopt, is er een gebrek aan die verslavende stof en ontstaan er ontwenningsverschijnselen

Vloeibaar 

aandachtspunten:

A. Bewaarvoorschriften

B. Swenken/schudden

Drankjes zijn meestal beperkt houdbaar, dus controleer altijd de houdbaarheidsdatum van medicijnen in vloeibare vorm. Zet de datum op het flesje als je het opent, vanwege de houdbaarheid.

Voor aandoeningen van ogen, neus en oren worden meestal druppels voorgeschreven. Die zitten in speciale flesjes. Let hierbij ook op de houdbaarheid en of het rubber van de pipet niet is verteerd. Zet de datum op het flesje als je het opent, vanwege de houdbaarheid.

Injectievloeistoffen  Zorgvragers die klachten aan de luchtwegen hebben, krijgen een combinatie van medicijnen in vloeibare vorm voorgeschreven. Deze middelen worden met behulp van een vernevelaar enkele malen per dag toegediend. Voor zorgvragers met COPD zijn er speciale verstuivers, waarmee ze het medicijn via de mond kunnen inhaleren.

Vast 

bijzondere eigenschap: verlengde werking

Verpakking: Retard

Voordeel: minder vaak in te nemen

Zetpillen bestaan uit een gemakkelijk smeltende stof waarin geneesmiddelen zijn verwerkt. Ze worden toegediend via de anus. Het geneesmiddel wordt via de slijmvlieswand van de darmen snel in het bloed opgenomen. Ze worden gebruikt wanneer toediening via de maag onmogelijk is of het middel daardoor onwerkzaam wordt, of voor een plaatselijke werking bij bijvoorbeeld het opwekken van de stoelgang.

Tabletten bestaan uit sterk samengeperst poeder en hulpstoffen. Bruistabletten zijn tabletten die je eerst in water moet oplossen.

Dragees zijn tabletten met een hard suikerlaagje eromheen. Dragees mag je niet kauwen of doormidden breken.

Capsules bestaan uit een hoesje van twee op elkaar passende delen, die meestal van gelatine zijn gemaakt. Het medicijn zit in korrel- of poedervorm in het hoesje.

Vaginaal tabletten worden gebruikt voor aandoeningen in de vagina (lokaal). Met behulp van een applicator worden de tabletten hoog in de schede ingebracht.

Poedervorm, pleisters, zalf

Een zalf bestaat uit dikke olie waarin het geneesmiddel is opgelost. Een zalf bevat heel weinig water. Zalf is onhandiger in het gebruik dan een crème, maar geeft de werkzame stof beter aan de huid af.

Een crème bestaat uit olie, met daarin de werkzame stof, die is opgelost in water. Een crème wordt in de huid gewreven.

Strooipoeders worden op een vochtige huid gebruikt. Ze worden direct door de huid opgenomen. De poeders worden gebruikt bij huidaandoeningen en wondbehandeling.

Pleisters bevatten een geneesmiddel dat langzaam wordt afgegeven aan de huid. Ze worden onder andere gebruikt bij hartproblemen (nitroglycerine).

Opiaten

Geneesmiddelenwet

De Geneesmiddelenwet (2007) regelt in Nederland zaken rondom de productie, de handel, het voorschrijven en verstrekken van geneesmiddelen. De wet bevat ook voorschriften om een veilig gebruik van geneesmiddelen te stimuleren.

Wet- en regelgeving rond opiaten

In ziekenhuizen, verpleeghuizen of andere instellingen schrijft de arts aan sommige zorgvragers opiaten voor. Dat zijn pijnstillende middelen die verslavend kunnen werken, zoals opium, morfine, cocaïne, heroïne en methadon. Deze medicijnen vallen onder de Opiumwet.

Volgens die wet mag bijna niemand in Nederland opiaten produceren, verhandelen of bezitten. Uitzondering hierop is de apotheker. Hij mag wel opiaten produceren en verhandelen, maar alleen op recept van een arts. De apotheker zorgt ervoor dat de middelen op de afdeling aanwezig zijn, in een speciaal kastje. Hij houdt op formulieren ook precies bij wie hoeveel opiaten krijgt toegediend.

Medicijnenkaart

1. de naam van de zorgverlener
2. het tijdstip waarop je het medicijn uit het opiatenkastje haalt
3. de naam en geboortedatum van de zorgvrager
4. de kamer van de zorgvrager
5. de naam van het geneesmiddel
6. de hoeveelheid, dosering en toedieningsvorm
7. de paraaf van degene die het middel aan de zorgvrager heeft toegediend

regel 1

regel 2

regel 3

regel 4

regel 5

op de juiste tijd

aan de juiste persoon

het juiste medicament

De juiste dosis

De juiste toedieningswijze

MIC-meldingen

Om fouten te voorkomen is het dus van belang dat je:

• de regel van vijf toepast;
• je afvraagt of de zorgvrager dit medicijn mag hebben;
• contact opneemt met de apotheker als je vindt dat het medicijn er anders uitziet dan je verwacht;
• luistert naar de zorgvrager als hij zijn twijfels over het medicijn uit;
• je niet laat afleiden als je bezig bent met het klaarzetten van medicijnen;
• nagaat of de zorgvrager zijn medicijn heeft ingenomen;
• altijd vragen stelt als je een ongewone dosis moet geven

niet meer gebruikte medicijnen

• Ze worden altijd bij de apotheker gebracht, die ze vervolgens vernietigt.
• In sommige gemeenten kun je medicijnen niet bij de apotheek, maar bij het chemisch afval op het afvalscheidingsstation inleveren.
• In de instelling gaan medicijnen die niet meer nodig zijn of waarvan de houdbaarheidsdatum is overschreden, altijd terug naar de apotheker. Hij zorgt voor vernietiging.

welke medicatie soort kun je enteraal toedienen?

1. inhalatie
2. Tablet
3. injectie
4. pleister

Welke medicatie soort kun je parenteraal toedienen

1. via een (PEG) sonde
2. drankje
3. slijmvliezen
4. zetpil

Luchtwegen=inhalatie=parenteraal

Toedieningswegen:

• Verstuiving (aerosol)
• poederinhalatie
• verneveling 
• stoombad 

aandachtspunten

Bij verstuivers is het belangrijk dat de zorgvrager langzaam inademt en de adem vijf tot tien tellen inhoudt. Tegelijkertijd met de inademing drukt hij het spuitbusje in.

Bij een poederinhalator moet de zorgvrager krachtig inhaleren en de adem daarna vijf tot tien tellen vasthouden. Bij verstuivers met een inhalatiekamer en bij een vernevelapparaat is vijf tot tien keer rustig in- en uitademen voldoende.

Voorzetkamer

•  Het medicijn blijft enkele seconden als nevel in de voorzetkamer hangen. 
• De zorgvrager heeft nu meer tijd om te inhaleren, wanneer hij wil of kan. Dit laatste is vooral belangrijk bij een astma-aanval. 
• Veel gebruikt bij kinderen en ouderen

Vernevelaar

Een vernevelaar wordt vaak toegepast bij zorgvragers die een hoog aantal inhalaties nodig hebben of wanneer de zorgvrager niet met de inhalatiemethode kan omgaan, door bijvoorbeeld lichamelijke zwakte of neurologische stoornissen.

Voordelen:

Een inhalatietechniek speelt geen rol. 

Er kunnen eventueel meerdere medicijnen

tegelijk worden verneveld

Vaginaal

Indicatie:                                                                   contra indicaties:

Vaginale afscheiding verwijderen                 zwangerschap 

preoperatief desinfecteren                              onbehandelde geslachtziekte 

antiseptische medicatie toedienen              4-6 weken na partus/abortus 

proberen om een bloeding te stoppen       beschadigingen in de vagina

(door koude vloeistof)

pijn en ontstekingen te verlichten 

(door warme vloeistof)