Les 3 "De Griekse wereld: Van paleis naar polis"

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Geschiedenis

1. Leerdoelen

2. De Griekse wereld:

Van paleis naar polis

Leerdoelen

Dit kan je na deze les:

• Je kent de betekenis van de begrippen: stadstaat (polis), burger, kolonie, moederstad
  
• Je begrijpt dat overal in het Middellandse Zeegebied Griekse kolonies werden gesticht.
  
• Je begrijpt het verschil tussen politiek, economie en cultuur
  
• Je weet dat er tussen alle moedersteden geen politieke eenheid (geen groot Grieks koninkrijk) was.
  
• Je weet dat er tussen moedersteden en koloniën economische banden waren.
• Je weet dat alle Griekse poleis één gezamenlijk cultuur deelden en dat ze één gezamenlijk godsdienst hadden.

Tijd van Grieken en Romeinen

3000 v. Chr. - 500 n. Chr.

Minoïsche en Mykeense cultuur

Landbouw

3000 v. Chr. als gewoon verschijnsel. 

Griekenland is niet rijk aan delfstoffen, maar er was genoeg om werktuigen, wapens, geschenken voor de goden en ook sieraden te maken.

Handel

Voor 2000 v. Chr.: Handelaren in het Egeische gebied gingen zeilschepen ipv. geroeide schepen gebruiken.

Daardoor konden zij verder varen, naar Mesopotamië en Egypte.

Steden met havens en grote paleizen ontstonden (enorme voorraadkamers).

Bestuur en steden

Vanuit de paleizen werd de staat bestuurd, de handel georganiseerd en werden alle goederen verdeeld. 

= paleis-economieën 

Rond 1450 v. Chr. veroverden de Grieken (Mykeners) van het vasteland het eiland Kreta. 

Uitbreiding van de macht van de Mykeners door plundering en door handel.

De donkere eeuwen

1100 - 800 v. Chr.

Steden en paleizen verdwenen, het gebruik van schrift en de handel verdwenen. De bevolking leefde weer bijna alleen van landbouw in boerengemeenschappen (onder leiding van edelen).

Maar hoezo? Hierover hebben we geen / te weinig bronnen!

Leerboek blz. 34 en 35

Polis en kolonisatie

Hoe werkte zo'n stadstaat (polis)?

Wat is een stadtstaat (polis)?

Adel had belangrijke functie. 

Verkiezingen - grote rol van de burgers.

Kolonisatie?

De bevolking groeide snel, daardoor was er minder voedsel voor iedereen. Om daar iets aan te doen stichtten de bestuurders van de polis nieuwe steden (kolonies) in vruchtbare gebieden.

Tussen 750 en 550 v. Chr. ontstond een netwerk van Griekse stadstaten aan de kusten van de Middellandse Zee. (Napels, Marseille)

Zij hielden contact met hun moederstad.

Vervolgens?

De nieuwe poleis op Sicilië en in Zuid-Italië waren snel rijker dan hun moedersteden.

Vruchtbare kolonies aan de Zware Zee konden graan leveren.

Kolonisatie wordt steeds minder noodzaakelijk, maar het stichten van nieuwe koloniën wordt ook moeilijker: Rond 550 v. Chr. ontstonden machtige rijken (Etrusken in Italië, Carthago in Noord-Afrika en het Perzische Rijk)

Vanaf 850 v. Chr. ontstond opnieuw een stedelijke cultuur, de handel kwam weer op gang, de bevolking groeide.

Deze nieuwe steden waren heel anders dan de steden in de Mykeense tijd.

Bijna nergens waren meer koningen!

Leerboek blz. 34 t/m 36

Griekse 

stadstaten (1)

• Griekenland bestond nog niet als één land

• Er waren steden die als landen werden bestuurd: bijvoorbeeld met een eigen koning

• Zo'n zelfstandige stad heet een polis (stadstaat)

Leerboek blz. 34 t/m 36

Griekse 

stadstaten (2)

• Poleis (meervoud van polis) worden op verschillende bestuurd

• Ze hebben wel vaak dezelfde 'Griekse' cultuur, taal en goden

• De bekendste poleis waren Athene en Sparta

Leerboek blz. 34 t/m 36

Kolonies buiten Griekenland (1)

• Een kolonie is een gebied van een land buiten dat land

• Griekenland is door het droge klimaat en de rotsachtige grond erg onvruchtbaar (slechts 20% is geschikt voor landbouw)
• De bevolking groeide na 850 v. Chr., een stedelijke cultuur ontstond.

• Een mislukte oogst betekende al snel een hongersnood

Leerboek blz. 34 t/m 36

Kolonies buiten Griekenland (2)

• Sommige Grieken trokken weg, op zoek naar een beter leven

• Met schepen voeren ze over de Middellandse Zee naar andere gebieden om daar te gaan wonen

• Rond 750 v. Chr. hadden de Grieken kolonies in Spanje, Italië en Turkije

Leerboek blz. 34 t/m 36

Kolonies buiten Griekenland (3)

• Tussen de kolonies en het 'moederland' ontstond zoveel handel dat de Grieken rond 550 v. Chr. geen nieuwe kolonies meer stichten.

• Door de Griekse kolonies raakte de mensen in het Middellandse Zeegebied bekend met de Griekse cultuur (zoals: mythologie, beeldhouwkunst, enz.)

Leerboek blz. 34 t/m 36

Aan de slag: Poleis en kolonies

Maak de volgende opdrachten in jouw werkboek:

23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31 én 32

blz. 44 t/m 46

Wat heb je vandaag geleerd?

Wat gaan we volgende keer doen?

De Griekse wereld:

2.3 Democratie