Formuleren - Herhaling / Tautologie / Pleonasme / Dubbele ontkenning

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Pak alvast je leesboek erbij

Deze les

• 10 minuten lezen
• +- 15 minuten klassikaal behandelen eerste formuleerfouten
• Toepassen
• Instructie literair blog:
   deadlines, groepsindeling, maken onderdeel 1
• Tijd over = iets voor jezelf

Lesdoelen

• Je kunt een storende woordherhaling herkennen en verbeteren;
• Je kunt een foutieve tautologie herkennen en verbeteren;
• Je kunt een foutief pleonasme herkennen en verbeteren;
• Je kunt een dubbele ontkenning herkennen en verbeteren;
  
• Je kunt een congruentiefout herkennen en verbeteren.

FORMULEREN  les 1

Waarom belangrijk?

• Doel: correct, helder en afwisselend kunnen formuleren
• Reden: stijlfiguren etc. maken teksten aantrekkelijker, maar dan moet het natuurlijk wel kloppen... 

Storende woordherhaling

Je gebruikt steeds hetzelfde woord. Deze herhaling leidt tot irritatie.

Bijv. Als je dat vindt, moet je dat zelf maar weten, want dat is je eigen verantwoordelijkheid.

Wat is ook alweer een pleonasme?

Foutief pleonasme

Je gebruikt een woord, waarvan de betekenis al zit opgesloten in een ander woord in die zin.

Toen hij in zijn vinger sneed, stroomde er direct rood bloed uit. --> Bloed is altijd rood, dus 'rood' is overbodig

Na een lange procedure kreeg het gezin eindelijk toestemming om te mogen blijven. --> 'kreeg toestemming om te blijven' of 'mocht blijven'

Wat klopt hier niet?

1. We hebben ongeveer 2 à 3 weken de tijd om te leren voor dat proefwerk.

 

2. We moeten wel vooraf reserveren!

3. Ik weet niet zeker of ik in staat ben om dit proefwerk voor morgen te kunnen nakijken.

Wat is ook alweer een tautologie?

Foutieve tautologie

Je gebruikt twee woorden of woordgroepen die hetzelfde betekenen.

Komt van het Griekse tauto (hetzelfde) + logos (gesproken woord)

Vast en zeker --> twee verschillende woorden die hetzelfde betekenen

Bovendien hebben we ook nog een financieel probleem --> 'bovendien' en 'ook' betekenen hetzelfde, dus een van de twee moet je weglaten

Wat klopt hier niet?

1. U kunt ons te allen tijde altijd per e-mail bereiken.

2. Reeds bij het eerste contact had ik al in de gaten dat we een klik hadden.

3. Hij moet onmiddellijk direct bij de directeur komen.

Dubbele ontkenning

De schrijver zegt het tegenovergestelde van wat hij bedoelt. Soms geeft een werkwoord (voorkomen, verhinderen) al aan dat iets niet gebeurt. Het woordje 'niet' is dan overbodig.

(Denk aan wiskunde:  - - = +)

Zij hebben daar nooit geen zin in.
Je moet voorkomen dat je niet een onvoldoende haalt.

Congruentiefout

Congruentie -> congruent = overeenstemmend
Bij formuleren: overeenstemming tussen OW en PV

Enkelvoudig ow - enkelvoudige pv (ik loop)
Meervoudig ow - meervoudige pv (wij lopen)



De Vikingen was een oorlogszuchtig volkje.

Congruentiefout - oorzaak 1

Meervoudig onderwerp wordt voor enkelvoudig aangezien

De media schrijft bijzonder negatief over dit afvalverwerkingsbedrijf.
    De media schrijven …….

Drugs veroorzaakt veel overlast in de grensstreek.
    Drugs veroorzaken ……

Congruentiefout - oorzaak 2

Enkelvoudig onderwerp wordt voor meervoudig aangezien.

Zowel Karin als Ilona kwamen te laat.
    Zowel Karin als Ilona kwam…

De Nederlandse jeugd hebben steeds vaker schulden bij de bank.
    De Nederlandse jeugd heeft …

Congruentiefout - oorzaak 3

In het onderwerp wordt een enkelvoudige kern gevolgd door een meervoudige bijvoeglijke bepaling.
Meer dan de helft (kern) van de Nederlandse vrouwen (bijv. bep.) hebben een deeltijdbaan.
    Meer dan de helft van de Nederlandse vrouwen heeft …

Een aantal leerlingen hebben een acht gehaald.
    Een aantal leerlingen heeft ...                enkelvoud als nadruk op 'de groep' ligt

Congruentiefout - oorzaak 4

Een meewerkend voorwerp wordt voor onderwerp aangezien.

Bezoekers van het congres die vragen willen stellen aan de parlementariërs  worden verzocht dat van te voren schriftelijk kenbaar te maken.
    (aan) Bezoekers van het congres die vragen willen stellen aan de parlementariërs wordt verzocht dat van te voren schriftelijk kenbaar te maken.

Verbeter de congruentiefouten

1. De media berichtte over de protesten in Den Haag.
2. De samenwerkingen tussen agenten, brandweerlieden en verpleegkundigen bleek voor verbetering vatbaar.
3. Een aanzienlijk deel van de militairen zijn inmiddels naar Nederland teruggekeerd.
4. De harde werkers worden niks gevraagd!

Verbeter de congruentiefouten

1. De media berichtten over de protesten in Den Haag.
2. De samenwerkingen tussen agenten, brandweerlieden en verpleegkundigen bleken voor verbetering vatbaar.
3. Een aanzienlijk deel van de militairen is inmiddels naar Nederland teruggekeerd.
4. De harde werkers wordt niks gevraagd!
   

Toepassen

• Maak opdracht 3, blz. 259
• Maak opdracht 9, blz. 262 
• Klaar? Nakijkblad bij mij ophalen en nakijken
• Daarna heb je even pauze = rustig iets voor jezelf doen

Literair blog 

Zie de opdracht in Classroom

• Maak een kopie en geef het jouw naam + literair blog
• Maak onderdeel 1

Huiswerk 

Lezen: 

- Niet-bedoelde dubbelzinnigheid en ambiguïteit (145)

- Storend figuurlijk taalgebruik (146)

Maken: 

- Opdracht 4, blz. 259 (hoort bij paragraaf 145)

- Onderdeel 1 literair blog (vrijdag 16-9)

Volgende week: retorica-project

Groepsindeling literair blog en retorica-project

Groep 1	Groep 2	Groep 3	Groep 4	Groep 5	Groep 6	Groep 7
Thijn	Anna	Ashley	Thom	Emilie	Liza	Fee
Stella	Evi	Fiene	Nora	Jeroen	Lynn	Meí Li
Malu	Lin	Pelle	Anouk	Shanaya	Feline	Mats
Jasper	Adanya	Sjoerd	Stijn	Stefan	Anne	Chris