Workshop 'Burgerschap in iedere les? Dat kan!' - WvO 2023

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Agenda 

13.30 - 13.45     inleiding burgerschap

13.45 - 14.00     spelvorm

14.00 - 14.05     uitleg opdracht

14.25 - 15.15     aan de slag met het ontwerpen van.......

15.15 - 15.30     presenteren

15.30                  exit-ticket 

Workshop 

'Burgerschap in iedere les? Dat kan!'

Allereerst: Wat maakt iemand een goede burger?

Inleiding BURGERSCHAP

Hoe ziet burgerschapsonderwijs eruit?

• 8 basiswaarden burgerschap
• 4 competenties van burgerschap

Vervolg inleiding BURGERSCHAP

Start gemaakt met het document.

Opbouw:

• inleiding
  
• missie & visie
• doelen
  (gebaseerd op schoolplandoelen)
• overzicht activiteiten
  (wat doen we allemaal al?; refereren aan uitgezette mail.
  
• meten = weten
  (hoe borgen we burgerschap, hoe meten we kwaliteit?)
  

BURGERSCHAP

Wat?

• Burgerschapsonderwijs is gericht op het ontwikkelen van sociale en maatschappelijke
  competenties (kennis, houding en vaardigheden) van leerlingen om zodoende deel uit te
  maken van en bij te dragen aan de Nederlandse samenleving.
  

Waarom?

• burgerschapsbeleid / visie op burgerschap = wettelijke verplichting
  
• alle afspraken vastgelegd 

Wie?

• Lukas en Huib
• vaksecties
• iedereen
  

Hoe?

• inventarisatie wat er al is
• stroomlijnen afspraken
  

Stelling: Wat betekent burgerschap op 

'het Willem'

'het Willem' wil de leerlingen zodanig onderwijzen dat zij zich ontwikkelen tot burgers die zich betrokken voelen bij, en door hun handelen verantwoordelijkheid nemen in, de maatschappij. Zij leren kritisch te zijn en informatie op waarde te schatten.

Sinds 2003 zijn er wetten rondom burgerschap

Maar vanaf Augustus is het volgende verplicht:

- Scholen in het BO en het VO moeten een visie hebben op burgerschap en moeten daar doelgericht naar handelen.

- Dit is een uitbreiding op eerdere formuleringen waarin staat dat burgerschap vooral gaat over het bijbrengen van kritische denkvaardigheden en democratisch handelen.

Het punt is alleen.....

de samenleving is complex, en wordt alleen maar complexer.

Komt burgerschap al voor in jouw lessen op dit moment?

JA

NEE

Ik maak me zorgen dat sommige leerlingen zich niet thuis voelen op deze school

1. Eens
2. Oneens
3. Mwah

Leraren hebben als opgeleide professionals net als ouders een (moreel) opvoedende rol.

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Leerlingen organiseren een staking op school om de klimaatproblematiek onder de aandacht te brengen.

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Waar staan we nu?

Bezig met de ontwikkeling van een brede visie 

Er is plaats voor eigen identiteit op onze school?

In het vmbo zal burgerschap waarschijnlijk terugkomen in alle lessen

Wet vernieuwing burgerschap funderend onderwijs 2021

Wet verduidelijking burgerschapsonderwijs

Bouwstenen burgerschap

Dit zijn de zeven bouwstenen:

1. Vrijheid en gelijkheid

2. Macht en inspraak

3. Democratische cultuur

4. Identiteit

5. Diversiteit

6. Solidariteit

7. Digitaal samenleven

'Het Willem' wil dit doen aan de hand van zeven thema's.

1. De eigen identiteit (wie ben jij)

2. De inclusieve/multiculturele maatschappij

3. Mediawijsheid

4. Het milieu

5. Religie en politieke voorkeur

6. Democratische (grondwettelijke vrijheden)

7. Seksuele diversiteit, identiteit en weerbaarheid.

Voor leerlingen is dit super abstract

Het heeft vaak niet hun interesse

Ze vinden sommige thema's ingewikkeld of soms saai

Soms staan dingen ver van ze af

Dus: kijken wat achterliggende thema's, vraagstukken of onderwerpen zijn en daar met leerlingen over spreken. 

Wat voegen leraren nu toe?

Aanleren van fundamentele vaardigheden zoals leren luisteren

Hebben van een pedagogische relatie met leerlingen is een absolute voorwaarde.

Spanningsvelden voor de leraar

Alle meningen er laten zijn en tegelijkertijd  duidelijk maken dat je netjes moet zijn. (feitelijke onjuistheden wél benoemen)

Als docent niet het juiste morele perspectief (denken te) hebben maar wél feitelijk kader scheppen

Neutraal zijn ten aanzien van wat juiste waardenpatroon is, maar wel bepaalde waarden willen uitdragen.

Samenvattend:

Burgerschap is erbij willen horen, een gedeelde identiteit hebben.

Het onderwijs heeft een wettelijke taak om burgerschap te oefenen met leerlingen

Gevoelige of controversiële onderwerpen zijn onderdeel van oefenen met burgerschap

De dialoog is belangrijk.

Voorstellen: Opdracht Bouwstenen kwartet

Je hebt 7 kaartjes met dezelfde bouwsteen in handen. Maak jouw set compleet door met anderen te ruilen en tegelijkertijd uitleg te geven over de bouwsteen die je uitdeelt.

Bouwstenen burgerschap

Dit zijn de zeven bouwstenen:

1. Vrijheid en gelijkheid

2. Macht en inspraak

3. Democratische cultuur

4. Identiteit

5. Diversiteit

6. Solidariteit

7. Digitaal samenleven

Opdracht

Ontwerp een les of lesonderdeel rondom een bouwsteen.

Kies een bouwsteen met je groepje waarvan jullie denken dat jullie die in kunnen zetten voor jullie vak.

Voor ideeën per vak, check de hand-out.

Ook kunnen deze sites jou op weg helpen:

• www.expertisepuntburgerschap.nl/voortgezet-onderwijs/lesmateriaal/
• www.slo.nl/sectoren/vmbo/burgerschap-vmbo/onderwijsaanbod/

Presenteren

Een persoon per groepje vertelt kort wat ze bedacht hebben om burgerschap terug te laten komen in hun les.

Of  - Opdracht

In groepen

Welke thema's uit jouw vakgebied kunnen aansluiten bij burgerschap.

Waar kunnen identiteit en burgerschap met elkaar schuren of zelfs botsen in jouw vakgebied.

of opdracht

Tot slot: Toekomstvisie 

* Werken aan een leerlijn voor burgerschap (met eventueel een duidelijker startpunt)

* Inventariseren wat er nu gedaan wordt en wat er méér moet.

* Inventariseren welke ondersteuningsbehoefte er is.

Identiteit en waardebepaling.

Waar sta jij zelf?

Tips: Fase 1: Wordt gesprekspartner

Ontken het wereldbeeld van de leerling niet

Expliciteer de grenzen van de wet, de opleiding en van jezelf

Geef een persoonlijk voorzetje

Neem zelf het initiatief

Bevraag leerlingen actief over hun meningen, emoties en gebruik van bronnen

Besef vanuit een pedagogisch oogpunt dat de leerlingen zich in een ontwikkelingsfase bevinden

Oefening (opschorting van je eigen mening)

* aanpak: vorm duo’s (met iemand die je niet (goed) kent)

* Neem een onderwerp waar je een sterke mening over hebt (en veel vanaf weet en schrijf het op je  post it

* De duo’s wisselen de kaartjes uit.

* Daarna bevraag je jouw gesprekspartner over jouw onderwerp en daarbij behandel je jouw gesprekspartner als dé expert.

* Stel open vragen en geef je eigen mening niet !!!

- Doe dit 5 minuten en wissel daarna om.

Doel van de opdracht?

Te voelen hoe het is alleen vragen te mogen stellen, je niet te mogen mengen met de inhoud en de ander in de expert rol te zetten

 Te ervaren hoe je met het stellen van vragen kunt sturen

 De ander en jezelf kritisch naar eigen opvattingen te laten kijken.

Ben je (toch) achter de mening van je gesprekspartner gekomen?

        Hoe komt dat?

Tot slot

Exit-ticket