De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

3.1 De Verlichting: theorie en praktijk

Welkom klas

Programma 

1. Wat weten jullie nog van Lodewijk XIV?
2. Wat weet je al?

3. Wat ga je leren in 3.1?

4. Uitleg + aantekening en lezen 3.1
5. Werken aan: Opdrachten en/of LessonUp 3.1
6. Weet je genoeg over 'de Verlichting?'

Welk begrip past het best bij de manier van regeren van Lodewijk XIV?

1. Absolutisme
2. Democratie
3. Centralisatie
4. Vrijheid

Wat is géén kenmerk van het absolutisme onder Lodewijk XIV?

1. Er komen hervormingen in de economie
2. Het Edict van Nantes wordt ingetrokken
3. De adel komt op Versailles wonen
4. Er werden weinig oorlogen gevoerd

Waarom liet Lodewijk XIV alle adel bij hem in Versailles wonen?

1. Hij wilde veel mensen om zich heen hebben omdat hij zich anders eenzaam voelde.
2. Hij wilde dat alle adel samen was zodat ze zich konden verdedigen tegen de revolutie.
3. Hij vertrouwde de adel niet en wilde ze goed in de gaten kunnen houden.
4. Om zware koffiedrinkers goed in de gaten te houden. Koffie was duur en mocht dus niet te veel gedronken worden.

Stelling:

In de tijd van Lodewijk XIV was er godsdienstvrijheid.

1. Juist
2. Onjuist

Hoe liet Lodewijk XIV Frankrijk achter toen hij overleed in 1715?

Lesdoelen 3.1:

Leerlingen kennen en kunnen aan het einde van de les uitleggen:

1. Je kunt een beschrijving geven van de standensamenleving in 'het ancien régime.'

2. Je kunt uitleggen dat de Verlichting een nieuwe manier van denken was.

3. Je kunt met enkele voorbeelden uitleggen dat verlichte denkers nieuwe ideeën hadden over goed bestuur.

Wat weet je eigenlijk
over de Verlichting?

De standensamenleving

Standensamenleving

Eerste stand	Geestelijkheid	- Geen belasting betalen - Wel voorrechten
Tweede stand	Adel	- Geen belasting betalen - Wel voorrechten
Derde stand	Boeren en burgers	- Wel belasting betalen - Geen voorrechten

Wat was de verlichting?

Lees nog eens paragraaf 3.1

Schrijf op wat je niet snapt!

Het begin van de Verlichting

• In de 17e eeuw vond de Wetenschappelijke Revolutie plaats.
  
  
• Wetenschappers gingen anders kijken naar de wereld: observatie en experiment werden belangrijk. Niet meer alles geloven wat je wordt vertelt door een ander.
  
  
• Hieruit kwam het rationalisme: het steeds meer vertrouwen op eigen verstand (ratio) en niet meer op het geloof.

Rationalisme is kennis door onderzoeken met: ..........?...........

Het begin van de Verlichting

• Dit nieuwe denken werd eerst alleen toegepast op de natuur, maar werd na verloop van tijd ook toegepast op de mens en de maatschappij.
  
  
• Er ontstonden dan vragen zoals:
  Wie mag het land besturen en hoe moet dat eerlijk gebeuren?
  
  
• Er kwam kritiek op het absolutisme. 'Hoezo heeft één iemand alle macht?'

Montesquieu

Bedenker van de Trias Politica:

1. Wetgevende macht (parlement)
2.Uitvoerende macht (koning, ministers)
3. Rechtsprekende macht (onafhankelijke rechters)

De macht moet verdeeld worden. 

De drie machten moeten elkaar controleren!

Niet de een sterker dan de ander!

Wie hoort bij Trias politica?

1. Robespierre
2. Voltaire
3. Montesquieu
4. Rousseau

Trias Politica betekent ...

1. alleenheerschappij
2. scheiding der machten
3. vrijheid
4. Montesquieu

Leg in je eigen woorden uit wat het doel van de Trias Politica is.

De Trias Politica van Montesquieu

Het bedenken en maken van wetten (parlement)

Voert wetten en regels uit (regering)

Controleert of mensen zich aan de regels houden (onafhankelijke rechters)

De wetgevende macht

De uitvoerende macht

Rechtsprekende macht

John Locke

• Iedereen wordt gelijk geboren.
  
  
• De koning moet rekening houden met de belangen van het volk.
  
  
• Als een koning slecht regeert, mag het volk hem afzetten. 

De verlichtingsfilosoof John Locke was een voorstander van het absolutisme.

1. Waar
2. Onwaar

Welke van onderstaande meningen past het beste bij John Locke?

1. De koning is een door God aangestelde vorst
2. de koning moet de grondrechten van de burgers bewaken
3. De monarchie moet worden afgeschaft
4. De koning moet democratisch gekozen worden

Rijke dames organiseerden salons, waar filosofen en schrijvers hun ideeën uitwisselden.
Zo werden de verlichte ideeën verspreid. 

Langzaam ontstond het idee dat er verandering moest komen in Frankrijk (en Europa)

Hoe werden de ideeën van de verlichting verspreid?

1. Deze ideeën werden gedrukt in boeken en kranten.
2. Er werd op de radio verteld over deze ideeën.
3. Universiteiten gingen lesgeven over de ideeën.
4. Verlichtte denkers bespraken de ideeën in salons.

Wat is hier afgebeeld?

1. Een bijeenkomst van vrouwen in een salon
2. Een theekransje
3. Vrouwen bespreken ideeën van Verlichtingsfilosofen
4. Vrouwen wisselen de laatste modetrends uit

Waarom kon je niet zo maar schrijven wat je wilde in de 18e eeuw?

Jean-Jacques Rousseau

John Locke

Charles de Montesquieu

De koning krijgt macht uit handen van het volk

De macht moet altijd bij het volk liggen

Trias politica/ scheiding der machten

Schrijf 3 dingen op
die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog
niet zo goed hebt begrepen