Voortplanting en celdeling les 1 voor vwo 3 de puberteit

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, vwo
• Leerjaar 3

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. VOORAF: Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
2. INSTRUCTIE: Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
3. TOEPASSING: Actieve verwerking, Formatief handelen 
4. EVALUATIE: Afsluiting

Overzicht Periode 1

• Thema 4 en thema 5: voorplanting en seksualiteit  en erfelijkheid 
• Benodigde lesmaterialen: boek biologie voor jou de 2/3 B VWO/Gymnasium

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5 week 6	Week 7 Week 8	Week 9 Week 10	Week 11
de puberteit	een vrouw een man	seks enzo	veilig vrijen	zwangerschap	genotype en fenotype en chromosomen	genen, allelen en transcriptie	herhaling

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Checklist:

• Bepaal welke voorkennis relevant is voor de nieuwe lesstof.
• Ontwerp een terugblik-opdracht die deze voorkennis activeert.
•  Overweeg of en hoe thuistalen ingezet kunnen worden om de voorkennis te activeren.

wat gebeurt er in de puberteit

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen. 

Wie beginnen er eerder aan de puberteit?

1. Jongens
2. Meisjes

In de puberteit verander je,
dit komt door....

1. De groeispurt
2. Hormonen
3. School
4. de primaire geslachtskenmerken

Wat is geen verandering in de puberteit?

1. lichamelijk
2. geestelijk
3. sociaal
4. geduld

Wat is de puberteit?

1. De tijd waarin je niet zonder je ouders kan.
2. Een moment waarop je alles leuk vindt.
3. Een fase in je leven waarin je volwassen wordt
4. Een fase waarin je graag veel ijsjes eet.

In de puberteit
Wat is NIET waar?

1. krijg je meer een eigen mening
2. wil je vaak graag ergens bijhoren
3. ga je anders om met vrienden dan vroeger
4. ben je super zeker van jezelf op alle gebieden

Wanneer is de puberteit?

1. 10-16 jaar
2. 12- 18 jaar
3. 12- 21 jaar
4. 16- 25 jaar

In de puberteit verander je

1. alleen lichamelijk
2. lichamelijk en geestelijk
3. lichamelijk, geestelijk en speciaal
4. lichamelijk, geestelijk en sociaal

aantekeningen maken

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

      Leerdoelen

1. R je kunt de primaire en secundaire geslachtskenmerken noemen. 
2. T1 je kunt de lichamelijke en geestelijke veranderingen in de puberteit beschrijven. 

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Geslachtskenmerken

Kenmerken van geslacht (sekse)

Primaire geslachtskenmerken +  Secundaire geslachtskenmerken 

Intersekse - uitzonderlijk. Beide geslachtskenmerken of verschillen van de norm. 

man vrouw intersekse

man                  vrouw           intersekse

Primaire geslachtskenmerken

Vanaf geboorte zichtbaar (primair = als eerste)

Verschillen tussen jongen en meisje

Jongens: penis en balzak

Meisje: clitoris en schaamlippen

geslachtskenmerken

Secundaire geslachtskenmerken

Vanaf de puberteit zichtbaar (secundair = als tweede)

Gemaakt door extra hormonen

Veranderingen door puberteit

    

• Groeien (groeispurt)
  
• Secundaire geslachtskenmerken komen
  
• Begin werking voortplantingsorganen                                        Geestelijk
• Gevoelens veranderen
  
• Wordt zelfstandiger
  
• Seksualiteit ontwikkeld                                                                       Socia

• Anders opstellen tegenover anderen (ouders/vrienden)
• Sociale gevoelens zijn sterk (onzekerheid, spanning enz)

Geestelijke verandering

Volwassen worden, ieder eigen tempo

Vrouwen eerder dan mannen (gemiddeld)

Sociaal - andere band met ouders -> minder afhankelijk, meer zelfstandig

Primaire geslachtskenmerken...

1. ontstaan pas in de pubertijd
2. zijn al bij de geboorte aanwezig.

Zijn de schaamlippen van de vrouw een primaire geslachtskenmerk of een secundaire geslachtskenmerk?

1. Primaire geslachtskenmerk
2. Secundaire geslachtskenmerk

Geslachtskenmerken kun je onderverdelen in primaire

geslachtskenmerken en secundaire geslachtskenmerken.

In welke zin staan alleen secundaire geslachtskenmerken?

1. Schaamlippen, borstgroei en borsthaar.
2. Schaamhaar, zwaarder skelet en lagere stem.
3. Balzak, schaamlippen en penis.
4. Balzak, bredere schouders en lagere stem.

Bij geestelijke ontwikkeling...

1. Verandert je verstand en gevoelens
2. Leer je je lichaam kennen
3. Leer je bepaalde bewegingen
4. Verandert je bouw

maken opdrachten

maak in tweetallen de volgende opdrachten:

inzicht blz 11 uit Boek biologie voor jou: opdracht 5-6-7-8

Checklist:

• Interactieve uitleg (responsief): wisbordjes, LessonUp check-vragen, Cornell-methode.
  
• Een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren.
• Meertaligheid functioneel inzetten.
  
• Iedereen bij de les betrekken.

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

lezen-Actualiteit 

scientias.nl/waarom-blozen-we-en-hoe-komt-het-eigenlijk-tot-stand-hersenscans-onthullen-dat-het-anders-zit-dan-gedacht

puberteit en hormonen artikel 

Opdracht:

• maak een korte samenvatting van het gelezen artikel.
• klassikale discussie over hoe deze actuele onderwerpen de puberteit beïnvloeden: invloed van sociale media op tieners

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

praktische opdracht

In tweetalen: 

• maak een poster over de belangrijkste veranderingen in de puberteit. Gebruik zowel tekst als afbeeldingen. (materiaal ligt klaar). 
• geef een korte presentatie over de poster. 

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

Afsluiting

Plannen is complex voor pubers. Om een doel te bereiken moet je je aandacht erbij houden, prioriteiten stellen en afleiding weerstaan. Vaak begrijp je wel dat een bepaalde aanpak niet werkt, maar lukt het je niet goed om je gedrag aan te passen (blz 16 van je boek ). 

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

Overzicht Periode 1

Volgende week: een man, een vrouw 

huiswerk: doorlezen blz 17 tm 37 

opstarten: Cornell van blz 17 tm 37

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
de puberteit	een vrouw een man	seks enzo	veilig vrijen	zwangerschap	samenvatting	genotype en fenotype en chromosomen	genen, allelen en transcriptie	evolutietheorie, geschiedenis van het leven op aarde	DNA technieken	herhaling

    Begrippen uit deze les

• geslacht, sekse
• geslachtskenmerken
•  primaire geslachtkenmerken 
• intersekte
• puberteit
• lichamelijke veranderingen
• secundaire geslachtskenmerken 
• geestelijke veranderingen 

wat heb je geleerd?