10.3 Naar een verzuilde samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Naar een verzuilde samenleving

10.3

Welke emancipatiebewegingen herken je in de volgende posters?

1921

1929

1958

1933

1948

1935

1922

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je:

• Uitleggen dat de democratische revoluties in de 18e eeuw een positieve invloed hadden op godsdienstvrijheid
• Beschrijven hoe liberalen en confessionelen dachten over de rol van religie in de politiek en het onderwijs
• Uitleggen wat de verzuiling is

Casus: De bisschoppen komen terug

P. 264

Gevolgen toegenomen geloofsvrijheid sinds liberale grondwet 1848

• Emancipatie van de katholieken: benoeming bisschoppen, bouw van RK kerken

• Nieuwe calvinistische richtingen: rechtlijniger (orthodoxer) in de leer: Gereformeerden

• Nieuwe politieke stroming: Confessionalisme. Antirevolutionairen.

Schuilkerken in Nederland

Dit is in Abrahams Schoot, RK, Gorinchem

Onze Lieve Vrouwenkerk op Zolder - Amsterdam

Lutherse kerk, 

Breda

Maria en Ursula kerk, RK, Delft

Penninckshuis, Doopsgezind, Deventer

Sint Jozefkathedraal - Groningen 1885 - 1887 (Pierre Cuypers)

Sint Jacobskerk, Den Haag

1875 - 1878 (Pierre Cuypers)

Spanningen in 'Een land van minderheden'

1. Aan het eind van de 19 eeuw speelden de volgende 'kwesties': 

- kiesrechtkwestie: wie mogen stemmen

- schoolstrijd: wie betaalt bijzonder onderwijs

Spanningen in Nederland >

schoolstrijd:

= de strijd voor de financiële gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs 

• Liberalen: 'wie iets bijzonders wil, moet een bijzondere bijdrage leveren'  > tegen

• Confessionelen: 'openbaar onderwijs heeft te weinig oog voor traditie en religieuze waarden'   > voor

• Socialisten: 'overheid moet christendom niet subsidiëren'  > tegen

einde schoolstrijd: Pacificatie, 1917

Zie Marx: 'Godsdienst is opium voor het volk'

Verzuiling: het leven van ieder individu wordt bepaald door de 'zuil' waarin hij of zij is opgegroeid.

• Eerste aanzet door Abraham Kuyper: Oprichting ARP (1879)
• - eigen krant (de Standaard)
• - eigen universiteit (VU)
• - eigen 'Scholen met den Bijbel'
• - eigen winkels 
• - eigen verenigingen (koren/jongeren etc)
• 'Twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen'

• Belangrijk: ook ander stromingen richtten partijen op:
• Hervormden: CHU (opgegaan in CDA)
• Katholieken: RKSP (later KVP, opgegaan in CDA)
• Liberale Unie (later: VVD)
• Socialisten: SDAP (na '45: PvdA)

Waarom brak er geen burgeroorlog uit?

• Traditie van tolerantie
• 'Uitruil' van programmapunten > Pacificatie (1917): Beëindiging schoolstrijd 
• -  algemeen kiesrecht
• -  financiële gelijkstelling onderwijs
• -  evenredige vertegenwoordiging

• 'Pacificatie aan de top en polarisatie aan de basis'

Coalitiekabinet Colijn II (1933-35): RKSP, ARP, CHU, VDB, LSP, partijloos 

Bijzonder onderwijs

Bijzonder onderwijs

Aan de hand van het nieuwsartikel (NOS-Stories) neem je stelling in het debat: Bijzonder onderwijs moet worden afgeschaft

Onderbouw je standpunt met drie argumenten

Maak een keuze:

- Maken vragen 7 t/m 12 op p. 267 ter voorbereiding van de toets. 

- Je neemt stelling in het debat over                                              bijzonder onderwijs

Zachtjes overleg

Na 10 minuten bespreking antwoorden

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je:

• Uitleggen dat de democratische revoluties in de 18e eeuw een positieve invloed hadden op godsdienstvrijheid
• Beschrijven hoe liberalen en confessionelen dachten over de rol van religie in de politiek en het onderwijs
• Uitleggen wat de verzuiling is