feniks 2.1 - 2.3 begin opstand

• gesch
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Een nieuwe tijd

Een nieuw land ontstaat

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom tijdens de Nederlandse Opstand de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ontstond.

Filips was niet.....

1. katholiek
2. protestant
3. koning Spanje
4. landsheer Nederlanden

Bestuur

Geen centraal bestuur!

Elk gewest had eigen regels, wetten en een eigen rechtspraak.

Bestuurd door de gewestelijke staten: Bestuur van een gewest. Hierin zaten hoge edelen en afgevaardigden van de steden en het platteland.

PARTICULARISME

Willem van Oranje

• Op 11-jarige leeftijd erfde Willem van Nassau (Dld.) het prinsdom Orange (Fr.).
• Dat maakte hem in één keer een van de machtigste mannen in Europa.
• De protestantse Willem kreeg een katholieke opvoeding aan het hof van Karel V. Zowel Karel als Filips konden goed opschieten met Willem.
• Als stadhouder van Holland weigerde Willem hard op te treden tegen protestanten. Hierdoor ontstond een langdurig conflict met Filips II.

Alva in de Nederlanden

1567

• Filips II heeft Alva de opdracht gegeven een einde te maken aan de opstand en de 'Beeldenbrekers' te straffen, ongeacht hun rang.
• Alva dacht hier binnen zes maanden wel klaar mee te zijn...
• Margaratha van Parma staat niet achter harde optreden van Alva, en treedt af. Alva volgt haar als landvoogd op.

Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

Beeldenstorm

1. 1566
2. 1568
3. 1588
4. 1602

Hertog van Alva werd ...

1. Landvoogd
2. Stadhouder

Smeekschrift als gevolg van:

1. Kettervervolgingen
2. Beeldenstorm
3. Tiende Penning
4. Bloedraad

Watergeuzen

Beeldenstorm

Den Briel

1566

1572

Hagenpreek

Bloedraad en belastingen

• Voor het straffen van de schuldigen aan de Beeldenstorm, stelt Alva een rechtbank in: de Raad van Beroerte, die al snel 'Bloedraad' wordt genoemd.
• Om het Spaanse leger te betalen, voert Alva nieuwe belastingen in, waarvan de 'Tiende Penning' het meest gehaat is.
• Edelen, die volgens Alva een rol hadden gespeeld, maar niet waren gevlucht, werden opgepakt en geëxecuteerd.

De Raad van Beroerten was een bijzondere rechtbank, ingesteld op 20 september 1567 door de hertog van Alva namens koning Filips II. De Raad had tot doel iedereen te vonnissen die op een of andere manier had deelgenomen aan de opstanden van 1566-1567 die waren uitgelopen in de beeldenstorm. 

De Raad was wettig, de koning had het recht om hoogverraad en wat daaronder viel, door een speciale rechtbank te laten beoordelen. Bij de vonnissen van de Raad, die op degelijk onderzoek berustten, stond vooral het belang van de koning voorop. Op privileges werd bij het vonnissen niet gelet.

De Raad werd door het volk vanwege het grote aantal uitgesproken doodvonnissen ook wel Bloedraad genoemd. 

De Raad van Beroerten werd ingesteld in 1567 en opgeheven in 1576.

De Nederlandse Leeuw in een drukpers aangedraaid door Alva, Granvelle en Margaretha van Parma terwijl Don Frederik de leeuw vasthoudt. Onder de omstanders die toekijken bevinden zich de paus en de koning van Spanje

Filips II, de koning van Spanje

De Paus

Margaretha van Parma

Don Frederik, Spaanse legeraanvoerder en zoon van Alva

De Nederlandse Leeuw

De 'Pers van Verdrukking'

De hertog van Alva

De verscheurde privileges (rechten) van het land

De kapotte kroon van de leeuw

De 'gebroken vrijheid'

Kardinaal Granvelle, een belangrijke adviseur van Filips II

Succes voor de opstandelingen 1572-1579

• In 1572 probeert Willem van Oranje opnieuw de legers van Alva aan te vallen.
• Hoewel het niet helemaal volgens plan verloopt, is er succes:
• Op 1 april 1572 veroveren de Watergeuzen de stad Den Briel
• Vanaf dat moment durven meer steden voor de Prins van Oranje te kiezen, en hem ook (met geld) te steunen

Dit is een mooi plaatje, maar het is wél ruim 400 jaar na de inname van Den Briel door de Watergeuzen gemaakt. Hierdoor klopt de gebeurtenis wél, maar heeft de tekenaar er misschien zelf veel bij verzonnen. 

Kijk daarom altijd goed wanneer de bron is gemaakt én waarom de maker de bron heeft gemaakt.

aanleiding  en   oorzaken

politiek : Filips II wil bestuur centraliseren(geen particularisme) 

economisch: hogere belastingen (Tiende  Penning) en voedselprijzen  

godsdienstig: vervolging protestanten (Inquisitie en  Bloedraad

 

aanleiding ( kort van te voren): Beeldenstorm >komst Alva >

aanleiding (druppel die...)

 

aanleiding ( kort van te voren): Beeldenstorm >komst Alva >Bloedraad

Geef een oorzaak én de aanleiding voor de Nederlandse Opstand

Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden?

leer voor de toets  H2 :2.1 tm 2.3 

kijk naar begrippen en Learnbeat samenvattingen.

Een proeftoets vind je ook in LB.