Paragraaf 6.2: De Nederlandse Opstand! (Deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Paragraaf 6.2: De Nederlandse opstand!

Geschiedenis: Ontdekkers en hervormers

De 10 tijdvakken

Pak je device!

Tas op de grond

Hoe is Nederland een zelfstandig land geworden?

Tijd: 1600-1700.

Par. 5.2: De Nederlandse opstand.

Na deze les: kan je beschrijven

• Waardoor Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten. 

• Weet je waarom Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst.

Dit ga je leren

Woordenschat/ Personen

• Beeldenstorm.
• Willem van Oranje.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

De Nederlanden

Wie..

was toen eigenlijk de baas in Nederland?

Karel V:

regeerde over de Nederlanden en vele andere gebieden.

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen.

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• In die gebieden was een heer de baas.

De Nederlanden:

In 1555 volgt Filips II zijn vader op en benoemd in 1559 Willem van Oranje als stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. 

Hij regeerde net als zijn vader vanuit één punt, dit noemen we centralisatie.

Hij wilde overal dezelfde regels.

De Nederlanden:

Filips II wilde in alle gewesten hetzelfde bestuur en hetzelfde geloof, namelijk het Katholieke geloof. Protestanten liet hij oppakken. De hoge edelen en de burgers van de Nederlanden waren hier niet blij mee.

De Opstand

Veranderingen 

in de Nederlanden

• Hij liet zijn halfzus Margaretha van Parma, als landvoogdes, de   Nederlanden besturen. Zij volgde zijn bevelen uit Spanje op...
• ...en de stadhouders moesten die bevelen, met tegenzin, weer   uitvoeren.

Landvoogdes

 Margeretha van Parma.

Stadhouder Willem van Oranje.

Willem van Oranje

Als stadhouder van Holland weigerde Willem hard op te treden tegen protestanten. Hierdoor ontstond er ruzie met koning Phillips II.

De spanningen nemen toe...

Veel Nederlandse edelen voelden er niets voor om protestanten zo hard aan te pakken: het zou alleen maar voor opstanden zorgen

1566 - Smeekschrift der edelen

Beeldenstorm

Beeldenstorm

Karel V leefde in de ...

1. 14e eeuw
2. 15e eeuw
3. 16e eeuw
4. 17e eeuw

Wie was Karel V?

1. Een rijke koning van een groot rijk
2. Een zeevaarder
3. Een sultan
4. De koning van Engeland

Wat hoort NIET bij Karel V?

1. Hij was streng katholiek.
2. Hij voerde een centraal bestuur in de Nederlanden in.
3. Hij heerste over het Spaanse Rijk
4. Hij was stadhouder.

Wie volgde Karel V op?

1. Margaretha van Parma
2. Calvijn
3. Fillips II
4. Francis de V

Wie is wie? Herken je ze nog?

Maarten Luther

Filips II

Willem van Oranje

Hertog van Alva

Karel V

Waarom kwam Willem van Oranje in opstand tegen Filip II?
2 antwoorden zijn juist.

1. Willem van Oranje wilde niet dat Filip II de protestanten vervolgde.
2. De Spanjaarden mochten niet de belangrijkste banen
3. Filip II wilde niet dat Willem van Oranje katholiek was.
4. Filip II gaf de Nederlanders de belangrijkste banen.

Plaats de volgende gebeurtenissen in de juiste volgorde van tijd.
1. Beeldenstorm.
2. Filips II werd koning van de Nederlanden.
3. Karel V probeerde een centraal bestuur in te voeren in de Nederlanden.
4. De hertog van Alva werd naar de Nederlanden gestuurd om de orde te herstellen en de protestanten te straffen.

1. 1-3-2-4
2. 3-2-1-4
3. 2-3-1-4
4. 4-1-3-2

Karel V

Maarten Luther

Welk begrip hoort bij welke persoon?

Ketters vervolgen

95 stellingen

Karel V

Reformatie

Denken vanuit de bijbel

Keizer, landheer en koning

Paus bepaalt 

Katholiek

Protestant

Welke 2 zinnen zijn goed?

GOED

Begin 16e eeuw viel de kerk uiteen.

In Nederland had Luther veel aanhangers.

Karel V was een aanhanger van het protestantisme.

Luther was een  belangrijke kerkhervormer.

Doen!

Lees nu het kopje: ¨De Nederlanden¨  op blz. 91 tekstboek. 

Doen!

Lees nu het kopje: ¨Het begin van de opstand¨ op blz. 92 tekstboek. 

Wat was de belangrijkste reden dat de Nederlanders in opstand kwamen tegen Filips II?

1. Filips trad hard op tegen protestanten.
2. Filips verbood de rooms-katholieke kerk.
3. Filips wilde de centralisatie doorzetten.
4. Filips wilde de macht van de adel beperken.

Wat is de beeldenstorm?

1. Het vernielen van beelden en kostbaarheden van de katholieke kerk.
2. Het vernielen van beelden en kostbaarheden van de protestante kerk.
3. Het neerzetten van velen beelden in de katholieke kerk.
4. Een storm die alles verwoestte in de Nederlanden.

Door wie werd de beeldenstorm uitgevoerd?

1. Katholieken
2. Protestanten

Wat past niet bij de Beeldenstorm

1. Het stormde beelden
2. Het vernielen van beelden
3. Het vernielen van schilderijen
4. Verzet

Twee uitspraken van Filips II:

1. "Ik pas net zoals mijn vader Karel V (zie achtergrond) centralisatie toe in Nederlanden". In deze zin is sprake van continuïteit (blijft hetzelfde) / verandering.

2. "Ik stuur mijn halfzus Margaretha van Parma als landvoogdes naar de Nederlanden". In deze zin is sprake van continuïteit (blijft hetzelfde) / verandering.

1. 1. continuïteit , 2. verandering
2. 1. continuïteit, 2. continuïteit
3. 1. verandering, 2. continuïteit
4. 1. verandering, 2. continuïteit

In de cartoon gaat het over een wandaad. Deze wandaad is de Beeldenstorm. 

Sleep de personen naar de juiste plek:

Hierna: uitleg Tiende Penning

Filips II

Margaretha van Parma

Hertog van Alva

Oorzaak

Gevolg

De Beeldenstorm

Er waren veel protestanten in Nederland.

Mensen kwamen in de openlucht samen en werden opgehitst.

Filips II was woedend op de Nederlanden.

Hertog van Alva werd naar de Nederlanden gestuurd.

Veel kerken en beelden waren vernield.

Sleep de personen naar de juiste omschrijving

Deze persoon was de stadhouder van De Nederlanden

>>>>>>>>>>>>>>>>

Deze persoon was de eerste koning van het Duitse keizerrijk

>>>>>>>>>>>>>>>

Deze persoon werd gestuurd door de koning om protestanten te straffen >>>>>>>>>

Deze persoon had als missie om het wereldrijk dat hij bezit katholiek te maken >>>>>>>>>

Deze persoon wilde de katholieke kerk veranderen  >>>>>>>>>

Filips II

Karel V

Willem v. Oranje

Hertog van Alva

Maarten Luther

Oorzaak Opstand

Gevolg

Edelen waren ontevreden en wilden meer macht in het bestuur

4

De bloedraad wordt opgericht

5

Het vervolgen van de Protestanten door Filips II

1

Alva komt met een leger van 100.000 mannen naar de Nederlanden

2

De armoede die er voor zorgde dat men niet de hoge belastingen kon betalen

3

We herhalen kort de vorige paragraaf. 

      

                          

Bloedraad

De Bloedraad

De Raad van Beroerten was een bijzondere rechtbank, ingesteld op 20 september 1567 door de hertog van Alva namens koning Filips II. De Raad had tot doel iedereen te vonnissen die op een of andere manier had deelgenomen aan de opstanden van 1566-1567 die waren uitgelopen in de beeldenstorm. 

De Raad was wettig, de koning had het recht om hoogverraad en wat daaronder viel, door een speciale rechtbank te laten beoordelen. Bij de vonnissen van de Raad, die op degelijk onderzoek berustten, stond vooral het belang van de koning voorop. Op privileges werd bij het vonnissen niet gelet.

De Raad werd door het volk vanwege het grote aantal uitgesproken doodvonnissen ook wel Bloedraad genoemd. 

De Raad van Beroerten werd ingesteld in 1567 en opgeheven in 1576.

Voor het straffen van de schuldigen aan de Beeldenstorm, stelt Alva een rechtbank in: de Raad van Beroerte, die al snel 'Bloedraad' wordt genoemd.

Edelen, die volgens Alva een rol hadden gespeeld, maar niet waren gevlucht, werden opgepakt en geëxecuteerd.

De Nederlandse Leeuw in een drukpers aangedraaid door Alva, Granvelle en Margaretha van Parma terwijl Don Frederik de leeuw vasthoudt. Onder de omstanders die toekijken bevinden zich de paus en de koning van Spanje

Filips II, de koning van Spanje

De Paus

Margaretha van Parma, landvoogdes van de Nederlanden

Don Frederik, Spaanse legeraanvoerder en zoon van Alva

De Nederlandse Leeuw

De 'Pers van Verdrukking'

De hertog van Alva

De verscheurde privileges (rechten) van het land

De kapotte kroon van de leeuw

De 'gebroken vrijheid'

Kardinaal Granvelle, een belangrijke adviseur van Filips II