Les 7: Opbouw aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Welkom bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• telefoon en oortjes weg
• schrift en pen op tafel  
• inloggen op LessonUp

Planning

Wat gaan we doen?

Programma

• Terugblik op LessonUp
   
• Aantekeningen maken
  
  
• Oefenen op LessonUp
  
  
• Afsluiting quiz

Periode 1: H1 & H4

Vorige lessen

Terugblik

Het rode continent heet

1. Zuid-Amerika
2. Noord-Amerika
3. Noordpool
4. Midden-Oosten

Hoe heet de lijn die de wereld in noorderlijk halfrond en zuidelijk halfrond verdeeld?

1. Noordpoolcirkel
2. Nulmeridiaan
3. Evenaar
4. Steenbokskeerkring

Hoe heet de lijn die de wereld in westerlengte en noorderlengte verdeeld?

1. Noordpoolcirkel
2. Nulmeridiaan
3. Evenaar
4. Steenbokskeerkring

Hoe heet dit:

1. Titel
2. Legenda
3. Schaal
4. Noordpijl

Evenaar

Kreefts-
keerkring

Steenboks-keerkring

Noordpoolcirkel 

Zuidpoolcirkel  

Nulmeridiaan 

Terugblik (Soort kaart)

Overzichtskaart

Thematische kaart

Plattegrond

Topografische kaart

Terugblik (Soort kaart)

Overzichtskaart

Thematische kaart

Plattegrond

Topografische kaart

Wat betekent platentektoniek?

Antwoord 1: Breedteligging beïnvloedt de hoeveelheid zonnestraling die een gebied ontvangt. Gebieden dichter bij de evenaar (zuidelijke Verenigde Staten) ontvangen meer directe zonnestraling en zijn daarom warmer, terwijl gebieden verder van de evenaar (noordelijke Verenigde Staten) minder directe zonnestraling ontvangen en kouder zijn.

Antwoord 2: Hoogteligging beïnvloedt de temperatuur doordat de temperatuur gemiddeld met ongeveer 0,6°C daalt voor elke 100 meter stijging. In bergachtige gebieden zoals de Rocky Mountains betekent dit dat hogere delen koeler zijn dan de lagere delen.

Antwoord 3: Aanlandige wind brengt vochtige lucht van de zee naar het land, wat leidt tot meer neerslag en mildere temperaturen aan de westkust. Aflandige wind brengt droge lucht van het land naar de zee, wat resulteert in minder neerslag en grotere temperatuurschommelingen aan de oostkust.

Antwoord 4: De loefzijde van een berg is de kant waar de wind tegenaan waait en neerslag veroorzaakt doordat de lucht opstijgt en afkoelt. De lijzijde is de regenschaduwkant waar de lucht daalt en opwarmt, wat resulteert in minder neerslag en een droger klimaat.

      Lesdoel

De leerlingen kennen ten minste de volgende onderdelen van de aarde: binnen/buiten kern, mantel, aardkorst. 

Ze kunnen de verschillende lagen van de aarde beschrijven op basis van samenstelling,  viscositeit en temperatuur.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen weten wat een thematische kaart is.

2.De leerlingen weten wat de kaartelementen zijn. 

3. De leerlingen weten wat platentektoniek is.

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Wat kunnen we aflezen op deze kaart? 

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Platentektoniek

De aardkorst bestaat uit verschillende 

aardplaten die langzaam bewegen. 

Deze bewegingen zorgen voor
bergen, aardbevingen en vulkanen.

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Opbouw van de aarde

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Wat betekenen deze woorden?

	Wat is het	Materiaal	Viscositeit	Temperatuur
Aardkorst	Buitenste schil van de aarde Continentaal en oceanisch	Gesteenten Graniet en Basalt	vast	koud
Aardmantel
Buitenkern
Binnenkern

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Viscositeit geeft de 'stroperigheid' aan van een vloeistof of gas

Aardkorst

Oceanische korst

- Basalt

- Relatief zwaar

- Dun (5km - 10km)

Continentale korst

- Graniet

- Relatief licht

- Dikker (30km - 50km)

Aardkorst

Aardkorst

Aardkorst bestaat uit platen

Deze platen bewegen

	Wat is het	Materiaal	Viscositeit	Temperatuur
Aardkorst	Buitenste schil van de aarde Continentaal en oceanisch	Gesteenten Graniet en Basalt	Vast	Koud
Aardmantel
Buitenkern
Binnenkern

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Aardmantel

De bovenkant van de aardmantel is gedeeltelijk stroperig
(viscositeit is hoog).

	Wat is het	Materiaal	Viscositeit	Temperatuur
Aardkorst	Buitenste schil van de aarde Continentaal en oceanisch	Gesteenten Graniet en Basalt	Vast	Koud
Aardmantel	Laag onder de korst	Gesmolten gesteenten	Stroperig (plastisch)	warmer
Buitenkern
Binnenkern

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Aardkern

Binnenkern

- Zware metalen (nikkel en ijzer)

- Heet

- Vast door hoge druk en temperatuur

Buitenkern

- Zware metalen (nikkel en ijzer)

- Heet 

- Viscositeit: Laag (vloeibaar)

Aardkern

IJzer

Nikkel

Zware metalen

	Wat is het	Materiaal	Viscositeit	Temperatuur
Aardkorst	Buitenste schil van de aarde Continentaal en oceanisch	Gesteenten Graniet en Basalt	Vast	Koud
Aardmantel	Laag onder de korst	Gesmolten gesteenten	Stroperig (plastisch)	Warmer
Buitenkern	Binnenkant van de aarde	IJzer en Nikkel	Vloeibaar	Heet
Binnenkern	Binnenkant van de aarde	IJzer en Nikkel	Vast	Zeer heet

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Doorsnede van de aarde

Met welk fruit zou je de doorsnede van de aarde kunnen vergelijken? Overleg met je buur en kom samen tot een antwoord.

Doorsnede van de aarde

Met welk fruit zou je de 

doorsnede van de aarde 

kunnen vergelijken? 

Oefenen!

A

B

C

Aardkern

Aardkorst

Aardmantel

Wat is de dunste laag van de aarde?

1. De kern
2. De mantel
3. Aardkorst

Waarom is de mantel gedeeltelijk vloeibaar?

1. Omdat de druk er lager is
2. Omdat het er heel warm is
3. Omdat het koud is in de mantel

Welke laag van de aarde bestaat uit ijzer en nikkel?

1. De kern
2. De mantel
3. De aardkost

Aardplaten bewegen

uit elkaar

Aardplaten bewegen

tegen elkaar

Aardplaten bewegen

langs elkaar

Aardplaten bewegen

onder elkaar

Voorbereiden op lessen na de vakantie 

• Het bewegen van platen kan leiden tot natuurrampen 

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

Voorbereiden op lessen na de vakantie 

• Filmpje van NOS op 3
• Kort beelden van aardbeving in Marokko

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

Begrippen oefenen!

https://quizlet.com/join/Rgu8QEZ9z?i=1fo1jg&x=1bqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com

Zelf aan de slag

Opgave 1
Tektonische platen bewegen op verschillende manieren. Bij een plaatgrens waar platen naar elkaar toe bewegen, ontstaan vaak … 1 … (vulkanen / aardbevingen). Bij een plaatgrens waar platen van elkaar af bewegen, ontstaan vaak … 2 … (vulkanen / breuklijnen).

Vul de juiste antwoorden in achter de cijfers 1 en 2.

1: Noordpoolcirkel

2: Steenbokskeerkring

3: Greenwich

Zelf aan de slag

Opgave 2
Thematische kaarten over platentektoniek gebruiken pijltjes om de … 1 … (richting / snelheid) van de beweging van tektonische platen weer te geven. Vulkanen worden vaak aangeduid met een … 2 … (vierkant / driehoek) op de kaart.

Vul de juiste antwoorden in achter de cijfers 1 en 2.

1: Noordpoolcirkel

2: Steenbokskeerkring

3: Greenwich

Zelf aan de slag

Opgave 3
Aardbevingen worden vaak veroorzaakt door beweging langs een plaatgrens waar platen … 1 … (langs elkaar / naar elkaar toe) bewegen. Op een kaart worden aardbevingen weergegeven met een … 2 … (streepje / cirkel).

Vul de juiste antwoorden in achter de cijfers 1 en 2.

1: Noordpoolcirkel

2: Steenbokskeerkring

3: Greenwich

Zelf aan de slag

Opgave 4
Bij een plaatgrens waar de platen tegen elkaar bewegen, duikt één plaat onder de andere, wat resulteert in het ontstaan van een … 1 … (vulkaan / breuklijn). De beweging van de platen wordt aangegeven met een … 2 … (pijl / vierkant) op een thematische kaart.

Vul de juiste antwoorden in achter de cijfers 1 en 2.

1: Noordpoolcirkel

2: Steenbokskeerkring

3: Greenwich