Themales Kringlopen en relaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Samenwerken

Themales Kringlopen en relaties (H7 en H8)

Planning

10:50-11:05 Kringlopen: We proberen deze kringlopen weer 

                         vers in het geheugen te krijgen.

11:05-11:20 Oefenen met vragen en daarna bespreken

11:20-11:30 Welke relaties kunnen er zijn tussen organismen?

11:30-11:45 Oefenen met contexten

Deel 1: Kringlopen

Geen kringloop: energiestroom

Energie wordt omgezet in warmte en verwijst uit het ecosysteem.

Wel een kringloop: kringloop van stoffen

'afval'  wordt omgezet naar bruikbare stoffen voor producenten.

Gesloten kringloop: jungle

Producenten > consumenten > reduceren

en weer terug naar producenten.

Open kringloop: boerenbedrijf

Via de oogst verdwijnen er stoffen uit het ecosysteem.

Koolstofkringloop

Bron koolstof voor producenten: CO2-gas in de lucht

Stikstofkringloop

Bron stikstof voor producenten: nitraat in de bodem

Koolstof: gebruiken wij als bouwstof voor alle stoffen in ons lichaam.

Consumenten

Waar komt de koolstof vandaan?

Uit ons voedsel: uiteindelijk planten (producenten).

Consumenten

Hoe gaat koolstof naar volgende schakel?

Via uitademen: CO2 (na verbranding)

Via poep/plas/resten naar reducenten

Koolstof: alle organismen, producenten, consumenten en reducenten, gebruiken 

koolstof als bouwstof. 

Producenten

Waar komt de koolstof vandaan?

Uit de lucht in de vorm van CO2.

Producenten

Hoe gaat koolstof naar volgende schakel?

Via uitademen: CO2 (na verbranding)

Via consumptie: vraat

Via resten naar reducenten

Koolstof: alle organismen, producenten, consumenten en reducenten, gebruiken 

koolstof als bouwstof. 

Reducenten

Waar komt de koolstof vandaan?

Uit dode resten van producenten en consumenten. 

Reducenten

Hoe gaat koolstof naar volgende schakel?

Via uitademen: CO2 (na verbranding)

Belangrijke punten in de kringloop: 

• Fotosynthese, de pijl lucht --> producenten: zo wordt koolstof bruikbaar voor alle organismen.
  
• Alle organismen stoten CO2 uit, afvalproduct van dissimilatie (verbranding).
  

Koolstof: alle organismen, producenten, consumenten en reducenten, gebruiken 

koolstof als bouwstof. 

Lange koolstofkringloop

Korte

koolstofkringloop

Methaan: anaerobe dissimilatie door reducenten

Stikstof: gebruiken wij als bouwstof voor eiwitten (aminozuren) en DNA.

Consumenten

Waar komt de stikstof vandaan?

Uit ons voedsel: uiteindelijk planten (producenten).

Consumenten

Hoe gaat stikstof naar volgende schakel?

Via plas/resten naar reducenten.

Stikstof: gebruiken producenten naast, eiwitten (aminozuren) en DNA, voor chlorofyl.

Producenten

Waar komt de stikstof vandaan?

Uit de grond: nitraat

Consumenten

Hoe gaat stikstof naar volgende schakel?

Naar consumenten: vraat.

Via resten naar reducenten.

Stikstof: reducenten gebruiken stikstof als brandstof en bouwstof.

Reducenten

Waar komt de stikstof vandaan?

Uit resten en afval van organismen.

Reducenten

Hoe gaat stikstof naar volgende schakel?

Door chemische omzetting naar nitraat

Belangrijke punten in de kringlopen:

Zowel producenten als reducenten zijn onmisbaar! Producenten zorgen dat stikstof beschikbaar komt voor organismen, reducenten breken afval waardoor er genoeg is voor producenten om op te nemen.

Andere route:

1. Knolletjesbacterien (symbiose met sommige planten). Zetten N2 om in ammoniak en wordt door planten opgenomen.

Mutualisme:

plant krijg stikstof

bacterie krijgt glucose

Verstorende routes:

Deze omzettingen leiden niet tot nitraat. Er komt dus geen stikstof voor planten beschikbaar.

Bacterie haalt energie uit deze omzetting. Voor ecosysteem niet nuttig.

Open kringloop:

Via uitspoeling en vervluchtiging verdwijnt stikstof uit de kringloop. 

Vooral bij overschot van stikstof in een ecosysteem. Stikstof komt dan in ander ecosysteem terecht en kan voor problemen zorgen. 

Denk aan stikstofcrisis van nu.

Deel 2: soorten en relaties

Voedselrelaties

Meest voorkomende relatie is voedselrelatie: A eet B eet C

• Voedselketen
• Voedselweb

A = predator (van B)

B = predator (van C) en prooi (van A)

1e trofische niveau: autotroof (plant)

2e en verder: heterotroof (dier)

Voedselweb: ingewikkelde relaties in een ecosysteem.

Koolmees is een zwakke schakel. 

Afhankelijk van één voedselbron.

Kikker heeft sterke positie.

Veel keus in prooidieren.

Buizerd en vos zijn de toppredatoren.

Zij worden niet door anderen gegeten.

Welk gevolg heeft het voor de sprinkhaan als het lievenheersbeest een slecht jaar heeft en weinig nakomelingen krijgt? 

Symbiose (samenlevingsrelatie)

mutualisme: gastheer heeft profijt en de gast.

commensalisme: gastheer heeft geen verlies of profijt. de gast heeft profijt.

parasitisme: gastheer heeft verlies. gast heeft profijt

Voedselrelaties

Predator-prooirelatie:

Prooi en predator zijn 'in evenwicht'. 

Weinig prooi > minder predators

Veel prooi > meer predators

Houden elkaar in evenwicht!

Dynamisch evenwicht

 (Goed werkende) interactie tussen voedsel en consument.

Hierdoor beheert natuur zichzelf.

Natuurlijke selectie speelt hier een rol.

Andere relaties

• Concurrent: zelfde voedselbron (of om leefomgeving) 
  
  
• Faciliteren: wolven laten kadavers achter, hier leven weer aaseters van (de wolf faciliteert gieren).