Oefentoets WO1 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

1.4 Europa na de
 Eerste Wereldoorlog

Deel 2

Planning

• Wat is fascisme?
• Terugblik in quiz-vorm
• Doel 3: Ottomaanse Rijk-Turkije
• Doel 4: Nederlands neutrale politiek
• Afsluiting

De Eerste Wereldoorlog begint in...

1. 1910
2. 1912
3. 1914
4. 1916

Wat is militarisme?

1. Trots zijn op het eigen leger.
2. Militarisme?
3. Een erg groot leger hebben.
4. Een samenleving gericht op het leger.

De Frans-Duitse oorlog speelde zich van ….. tot.....

1. 1870-1914
2. 1870
3. 1871
4. 1870-1871

Wat zie je op de afbeelding?
(bommenfabriek)

1. Gevolg van de Eerste Wereldoorlog
2. DE aanleiding van de Eerste Wereldoorlog
3. Oorzaak van de Eerste Wereldoorlog
4. Geen van de drie

Hoe heet de periode tussen 1870 - 1900 waarin Europese landen veel koloniën wilden hebben?

1. Modern Nationalisme
2. Modern Imperialisme
3. Modern Absolutisme
4. Moderne Superioritijd

Wie wordt er vermoord op de afbeelding?

1. Franz Joseph
2. Franz Ferdinand
3. Gavrilo Princip
4. Winston Churchill

Welk kenmerk van WO-I herken je op de afbeelding?

1. loopgravenoorlog
2. twee frontenoorlog
3. propaganda
4. censuur

Oorzaken

Aanleiding

Gevolg

Oorzaken: omstandigheden die maakt dat iets ontstaat.

Aanleiding: De belangrijkste oorzaak waardoor iets ontstaat.

Gevolg: Hetgeen dat ontstaat door omstandigheden.

Frans-Duitse Oorlog

Eerste Wereldoorlog

Nationalisme

Militarisme

Moord op Franz Ferdinand

Bondgenootschappen

Leg uit wat het doel was van het Von Schlieffenplan.

Waarom werd Frans Ferdinand vermoord?

1. Omdat het volk ontevreden was over hem
2. Omdat Servië een eigen land wilde, zonder Oostenrijk-Hongarije
3. Omdat Frans niks deed aan de economische crisis
4. Omdat Oostenrijk-Hongarije van hem af wilde

Welk begrip past bij de daad van Gavrilo Princip?

Juiste antwoord

Wapenwedloop

Nationalisme

Bondgenootschappen

Kolonialisme

Amerika deed al vanaf het begin van WO I mee.

1. Juist
2. Onjuist

Een totale oorlog is een oorlog:

1. Waarbij veel landen betrokken zijn.
2. Waarin het hele volk wordt ingeschakeld.
3. Waarin zowel ter land, ter zee en in de lucht gevochten wordt.
4. Waarin veel soldaten sneuvelen.

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde van vroeger naar later.

De oorlog is voorbij: 

op 11 november 1918

Kroonprins Frans-Ferdinand wordt vermoord door Gavrilo Princip.

Rusland sluit een wapenstilstand met Duitsland.

De Verenigde Staten gaan meedoen met de oorlog.

De Eerste Wereldoorlog begint.

Wat werd afgesproken in het Verdrag van Versailles? Noem minimaal drie onderdelen

Verdrag = Diktat

• - Duitsland werd zwaar bestraft 
• - Duitsland mocht niet meebeslissen
  
• - het Verdrag werd opgelegd (= diktat): Dui moest akkoord gaan anders werden de gevechten hervat
  

Leerdoel

• Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende. 
  
• Je kunt uitleggen hoe in Italië het fascisme op kwam. 
• Je kunt omschrijven hoe het Ottomaanse Rijk uiteenviel en de nieuwe staat Turkije ontstond
• Je kunt uitleggen waarom Nederland begin 20e eeuw een neutraliteitspolitiek voerde

14 punten van Wilson

• Vrijheid voor alle volken: elk volk moet een eigen land hebben, met eigen grenzen (= zelfbeschikkingsrecht)

• Democratie voor alle landen

• Oprichting Volkenbond (voorloper Verenigde Naties: eerst praten, dan vechten). 
• Doel = voorkomen van oorlog

Turkije na WO1

• Ottomaanse Rijk behoorde tot de Centralen en hadden de WO 1 verloren. 
• Twee belangrijke gevolgen:

1. Het Ottomaanse Rijk viel uit elkaar 
   → de gebieden in het Midden-Oosten werden 
   mandaatgebieden, bestuurd door Engeland en Frankrijk. 
2. In het overgebleven deel van het Ottomaanse Rijk ontstond Turkije. 
   Dat ging niet zonder slag of stoot, omdat er veel verschillende volkeren, culturen en religies in Turkije woonden. 
3. Grieks Turkse spanningen over Griekse eilanden pal voor de kust van Turkije

Turkije na WO1

Turkije moest nu zo Turks mogelijk worden.

• Armeense (christelijke) bevolking werd 
    uitgeroeid
• Alle Griekse christenen moesten het land verlaten
  
• De taal van de Koerden werd verboden

• Eerste president van Turkije, Atatürk, wilde van Turkije ook een modern land maken.
• Het Arabische schrift werd verruild voor het Latijnse schrift
• Het islamitisch recht werd afgeschaft
• Er kwam een parlementaire democratie 

Mustafa Kemal Atatürk

(= vader der Turken)

Doel van Kemal: 

• modern, industrieel  Turkije waar staat en religie gescheiden zijn; westers strafrecht; Arabisch schrift vervangen door latijns schrift; veel aandacht voor onderwijs; gelijke rechten vrouw - man  enz.

• Middel: Turks nationalisme ==> bijv. iedereen moest Turks spreken

Hij voerde verregaande sociale en politieke hervormingen door om van Turkije een modern land te maken. Hij wou definitief afrekenen met de Ottomaanse erfenis van zijn land. Zijn grootste hervorming was de scheiding van religie en staat. In 1924 schafte hij de sharia-rechtbank en het kalifaat af. Hierop werd ook de gewezen kalief Abdülmecit II, een neef van Mehmet VI, gedwongen Turkije te verlaten. Vanuit islamitische landen werd geprotesteerd tegen deze actie van Mustafa Kemal, waarna zij verschillende congressen organiseerden (Cairo 1926, Mekka 1926, Jeruzalem 1931) om een nieuwe kalifaat te kiezen, maar zij kwamen niet tot een consensus.

Het burgerlijk wetboek werd overgenomen door Zwitsers burgerlijk wetboek en het strafrecht werd overgenomen door het Italiaanse strafrecht. Hij schafte polygamie af. Hij voerde een kledingcode in voor een moderne, westers georiënteerde kledingwijze. Hij liet het Arabische alfabet vervangen door het Latijnse. Om het analfabetisme in het land te bestrijden werden onder zijn leiding duizenden nieuwe scholen gebouwd, werd het basisonderwijs gratis en verplicht gemaakt. In 1934 werd de achternamen-wet ingevoerd. Iedereen in het land moest voortaan een familieachternaam hebben. Het Turkse parlement gaf hem de achternaam Atatürk, wat 'Vader der Turken' betekent, als erkenning voor de rol die hij speelde bij de bouw van de moderne Turkse Republiek.[10]

Hij maakte iedereen in het land tot Turks staatsburger en propageerde een sterk nationalisme als middel om onderlinge verbondenheid onder het volk te creëren. Zijn regering voerde een beleid van turkicisatie om een homogene en verenigde natie te creëren.[11][12][13] Onder Atatürk werden niet-Turkse minderheden onder druk gezet om in het openbaar Turks te spreken,[14] niet-Turkse toponiemen en achternamen van minderheden moesten worden gewijzigd in Turkse uitleveringen.[15][16]

Vrouwenrechten

Achttien vrouwen werden gekozen tot het Turkse parlement in de verkiezingen van 1935.

In de Ottomaanse periode was de positie van de vrouw ondergeschikt aan die van de man. Atatürk vond dat Turkije zich niet naar een moderne maatschappij kon ontwikkelen, als vrouwen niet op een gelijkwaardige manier kunnen participeren in de samenleving. Atatürk wou daarom een einde maken aan de achterstelling van de vrouw, hoewel deze vrouwenemancipatie voornamelijk van bovenaf opgelegd werd. In de beginjaren van de republiek was er ook een vrouwenbeweging (Kadınlar Halk Fırkası) actief, die ijverde voor betere rechten voor vrouwen. Bekende vrouwen bij deze beweging waren Nezihe Muhiddin en Halide Edib Adıvar.

Leerdoel

• Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende. 
  
• Je kunt uitleggen hoe in Italië het fascisme op kwam. 
• Je kunt omschrijven hoe het Ottomaanse Rijk uiteenviel en de nieuwe staat Turkije ontstond
• Je kunt uitleggen waarom Nederland begin 20e eeuw een neutraliteitspolitiek voerde

Nederland rond 1900

• Nederland had zich niet aangesloten bij  een bondgenootschap
• Nederland neutraal tijdens Eerste Wereldoorlog 

• Motief, waarom dus?
• ....klein land, erg afhankelijk van import en export
• ....dat Nederland hierdoor met beide allianties handel kon drijven.
• ....dat Nederland bang was om Nederlands-Indië te verliezen
• Succesvolle neutraliteitspolitiek
• Door de verschrikkingen in de rest van Europa waren veel Nederlanders ook tegen oorlog en militarisme. Gevolgen: minder nood om het leger op alle fronten te versterken

Aan de slag

Maak de rest van de opdrachten van P1.4